Theo Hiệp hội Xuất khẩu và Chế biến Thủy sản Việt Nam (VASEP), trong tháng 6/2023, xuất khẩu thủy sản ước đạt gần 800 triệu USD, giảm 21%.

Thị trường “thu hẹp” – chi phí “phình to”

Trong đó, xuất khẩu tôm ước đạt 341 triệu USD, mức cao nhất từ đầu năm tới nay, giảm 18% so với cùng kỳ - đây cũng là mức giảm thấp nhất từ đầu năm. Dù vậy, lũy kế nửa đầu năm, xuất khẩu tôm đạt gần 1.6 tỷ USD, thấp hơn 31% so với nửa đầu năm 2022.

Trong khi đó, xuất khẩu cá tra trong tháng 6 vẫn thấp hơn 26% so với cùng kỳ năm trước đạt khoảng 156 triệu USD. Lũy kế 6 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra đạt trên 885 triệu USD, thấp hơn 38% so với cùng kỳ năm ngoái. 

Trong khi đó, theo SSI Research, 6 tháng đầu năm 2023, ước tính giá bán trung bình của tôm và cá tra sang Mỹ lần lượt đạt 10,6 USD/kg (giảm 12% so với cùng kỳ) và 3,5 USD/kg (giảm tới 26% so với cùng kỳ). 

Dữ liệu từ Agromonitor cũng cho thấy, sản lượng tiêu thụ cá tra sang Mỹ và Trung Quốc lần lượt giảm 50% và 31% so với cùng kỳ trong nửa đầu năm 2023.

Trong khi đó, giá thức ăn thủy sản vẫn ở mức cao. Cụ thể, giá thức ăn thủy sản bình quân đạt đỉnh vào tháng 5/2023, là 14.900 đồng/kg. Các công ty chỉ bắt đầu giảm giá thức ăn thủy sản từ tháng 6/2023, với mức giảm khoảng 300 đồng/kg. 

Như vậy, giá thức ăn thủy sản vẫn cao hơn 8% so với cùng kỳ trong 6 tháng đầu năm 2023. "Do giá thức ăn chăn nuôi chiếm 60% giá vốn hàng bán, cùng với giá bán bình quân của ngành giảm trong nửa đầu năm 2023, chúng tôi tin rằng hầu hết các công ty sản xuất trong ngành đều có tỷ suất lợi nhuận thu hẹp”, chuyên gia của SSI Research, dự báo.

Đồng quan điểm, chuyên gia từ VASEP cho rằng bên cạnh những khó khăn từ phía thị trường tiêu thụ kém, doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu tôm và cá tra bị sụt giảm lợi nhuận vì giá thức ăn, con giống và các chi phí đầu vào tăng cao, giá thành cao, trong khi giá bán hạ mà vẫn khó tiêu thụ, dẫn đến tồn kho càng khiến cho chi phí đội lên…

“Những con số tăng trưởng âm nhiều hơn trong tháng 6 cho thấy, xuất khẩu cá ngừ và các mặt hàng hải sản khác có tín hiệu xấu đi trước những áp lực thiếu nguyên liệu và sự kiểm soát ngày càng chặt của thị trường nhập khẩu, điển hình là thị trường EU, liên quan đến kiểm soát an toàn thực phẩm và qui định chống khai thác IUU”, VASEP cho biết.

Cải thiện nửa cuối năm

Theo SSI Research, mặc dù triển vọng các đơn đặt hàng sang Mỹ và Trung Quốc vẫn chưa chắc chắn, do nền kinh tế phục hồi chậm và mức tồn kho tăng cao. Tuy nhiên, đơn vị này dự báo các công ty kinh doanh xuất khẩu cá tra sẽ bắt đầu thấy ghi nhận mức lợi nhuận cải thiện trong nửa cuối năm 2023, nhờ chi phí giảm bao gồm giá đầu vào giảm (tôm, cá nguyên liệu và thức ăn thủy sản) và chi phí vận chuyển giảm.

Đồng quan điểm, VASEP cũng cho rằng các thị trường nhập khẩu chính của thủy sản như Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản... bị chi phối bởi 2 yếu tố chính: Lạm phát và tồn kho. Lượng tồn kho đang được giải tỏa dần ở các thị trường, nhu cầu dự báo sẽ tăng trở lại trong nửa cuổi năm. Tuy nhiên, lạm phát tại nhiều thị trường chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, đó sẽ là "cái phanh" kìm hãm sự hồi phục nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu thủy sản tại Mỹ, EU...

Tuy nhiên, VASEP chỉ tới một số thị trường như Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia... như điểm đến lạc quan cho sản phẩm thế mạnh của Việt Nam: Đó là hàng chế biến sâu có giá trị gia tăng cao. “Bởi vì ở những thị trường này, chúng ta chưa bị áp lực cạnh tranh về nguồn cung và giá bán như ở Mỹ, EU hay Trung Quốc”, VASEP cho biết.

Bên cạnh đó, một số thị trường Đông Nam Á cũng được đánh giá là tiềm năng vì có nền kinh tế ổn định hơn, lạm phát thấp hơn cộng với lợi thế vị trí địa lý và ưu đãi thuế quan theo các FTA.

VASEP dự báo xuất khẩu thủy sản sẽ dần hồi phục trong những tháng tới và có kết quả tốt hơn so với nửa đầu năm, nhờ những tín hiệu khả quan hơn ở các thị trường tiêu thụ, khi lượng tồn kho giảm và bước vào mùa đặt hàng cho tiêu thụ cuối năm và các dịp lễ hội. 

Tại Vĩnh Hoàn, đơn đặt hàng trong quý III/2023 đang dần cải thiện so với quý II/2023 xét về sản lượng tiêu thụ. Tuy nhiên, SSI Research vẫn dự báo doanh thu thuần của doanh nghiệp này trong năm 2023 giảm 17% so với cùng kỳ, đạt 11.000 tỷ đồng và lợi nhuận giảm đến 34%, đạt 1.300 tỷ đồng.

Với Thủy sản Nam Việt, SSI Research ước tính doanh thu thuần năm 2023 của doanh nghiệp này đạt 4.900 tỷ đồng, tăng nhẹ 1% so với năm 2022 nhưng lợi nhuận ròng giảm đến 31%, chỉ đạt 465 tỷ đồng.

Còn với Công ty Cổ phần Thực phẩm Sao Ta, SSI Research ước tính doanh thu thuần 6 tháng đạt 2.100 tỷ đồng, giảm 25% so với cùng kỳ. Riêng trong tháng 6/2023, kim ngạch xuất khẩu tôm của Sao Ta tăng mạnh với mức doanh thu đạt 442 tỷ đồng, tăng 71% so với tháng trước, gần với mức đỉnh xuất khẩu trong năm 2022.