Phóng viên: Thông điệp của Thủ tướng mới đây được xem là một sự mở hướng cho sự phát triển của đất nước nói chung và nền kinh tế nói riêng trong tình hình mới. Đây dường như là một “kim chỉ nam” để DN, người dân có thể nâng cao niềm tin, thưa ông?

TS. Võ Trí Thành: Đúng vậy, trong thông điệp của Thủ tướng bao trùm lên 4 cụm từ: Mở rộng dân chủ, cải cách thể chế, tái cấu trúc cải cách DNNN, phát triển nông nghiệp nông thôn. Những tư tưởng ở đây mang tính cải cách rõ ràng, có tính quyết liệt. Đây là điểm quan trọng trong thời điểm cần cải cách phát triển kinh tế đất nước. Tôi cho rằng, đi vào cụ thể thì cần phải nghiên cứu đầy đủ hơn, sâu sắc hơn để  đưa ra được chương trình hành động. Bên cạnh đó, cần bắt tay thực thi mạnh mẽ trên thực tế.

Tôi cho rằng, thông điệp là sự khích lệ, “đòn bẩy” tốt nhất trong thời điểm hiện nay cho phát  triển kinh tế trong trung và dài hạn, cũng như tạo dựng lại niềm tin thị trường, xã hội đối với quá trình cải cách phát triển của Việt Nam. Thông điệp của những người lãnh đạo có ý nghĩa định hướng rất to lớn, nhưng chúng ta không nên đòi hỏi có thể tạo dựng ngay vào ngày mai có thể “thuận buồm xuôi gió”, bởi nó còn phụ thuộc vào nghiên cứu bài bản, sâu sắc, đằng sau đó là chương trình hành động cụ thể. Tôi cho rằng thị trường, xã hội rất công bằng trong đánh giá niềm tin.

Đó là chính sách vĩ mô, còn ở góc độ DN, theo ông DN nên làm gì vượt qua những khó khăn trong năm 2014?

Năm 2014 không chỉ có khó khăn, đã có những tia sáng “lóe” lên.

Trước hết, nhìn từ môi trường bên ngoài, kinh tế thế giới đang bước vào giai đoạn phục hồi, tuy rằng chậm chạm nhưng chắc chắn hơn. Điểm xấu nhất của cuộc khủng hoảng nợ công châu Âu, kinh tế Mỹ đã qua và hiện đang đi lên, khởi sắc. Đây cũng chính là những thị trường lớn nhất của Việt Nam, xét cả về thương mại và đầu tư, cộng với các Hiệp định TPP, FTA Việt Nam – EU được ký trong năm 2014, chắc chắn những điểm thuận lợi đó sẽ còn cộng hưởng thêm cho niềm tin vào nền kinh tế năm 2014.

Còn nhìn vào thị trường nội địa, khó khăn vẫn bao trùm, chính vì vậy các dự báo kinh tế Việt Nam 2014 khá thận trọng, tăng trưởng sẽ chỉ đạt quanh 5,5% hoặc cao hơn đôi chút. Tuy vậy, cũng có những điểm nếu tận dụng tốt DN có thể sẽ giảm khó khăn hơn, thậm chí bứt phá. Những DN xuất khẩu những mặt hàng thế mạnh có lợi thế cạnh tranh có khả năng tăng, nếu nhìn lại năm 2013 nhiều mặt hàng tăng trưởng khá cao

Thứ hai, về mặt đầu tư tài chính có thể thấy, người dân Việt Nam còn nhiều khoản tiết kiệm tài chính, những khoản này hoàn toàn có thể tạo giá trị gia tăng cho sản xuất kinh doanh, nếu như họ tin rằng đầu tư này đem lại lợi tức cao trong dài hạn. Điều này lại quay lại câu chuyện niềm tin, cũng như câu chuyện cải cách của Việt Nam.

Thứ ba, đầu tư FDI sẽ tiếp tục là điểm sáng trong năm 2014, xu hướng đầu tư sẽ tập trung vào chế biến, chế tạo… Như vậy có nhiều khả năng lan tỏa tốt hơn đối với cộng đồng DN, nhất là các DN nhỏ và vừa Việt Nam. Trong khi đó, đầu tư công đã được Quốc hội thông qua và nó sẽ được đẩy lên để đảm bảo tăng trưởng cao hơn. Đầu tư công cũng gắn với các lĩnh vực: Xây dựng, cung ứng vật liệu… trong một chừng mực nhất định cũng tạo lan tỏa cho DN nhỏ và vừa.

Thứ tư, việc xử lý nợ xấu sẽ đi vào  thực chất hơn, diễn ra trên thị trường mua bán nợ, nếu được đẩy nhanh thì dòng tín dụng sẽ “thuận buồm, xuôi gió” hơn cho DN bên cạnh lãi suất vừa qua đã hạ nhiều. Ngoài ra, tôi cũng hi vọng đẩy mạnh được cải cách DNNN, nhóm DN này giữ một nguồn lực rất lớn. Khi cải cách, nguồn lực này sẽ được phân bổ lại, nằm trong tay có thể là các nhà đầu tư, khi đó sẽ hiệu quả hơn. Hơn nữa, đây cũng là lĩnh vực tạo ra được nhiều cơ hội đầu tư, kinh doanh mới…

Cuối cùng, cùng với việc xử lý nợ xấu, gói tín dụng 30 nghìn tỉ được triển khai nhanh hơn, hỗ trợ người thu nhập thấp mua nhà, cùng với sự phục hồi ít nhiều của nền kinh tế thì thị trường bất động sản cũng sẽ ấm lên, qua đó sẽ kéo theo các ngành nghề có thể hỗ trợ cho lĩnh vực này.

Trong năm 2014, dự kiến Việt Nam sẽ ký Hiệp định TPP với Hoa Kỳ và các đối tác, ký FTA với EU... đây được xem là những yếu tố rất quan trọng để nền kinh tế Việt Nam khởi sắc, nhất là xuất khẩu. Ông nhìn nhận những yếu tố này như thế nào trong năm 2014 ?

Tôi muốn nhấn mạnh rằng, những Hiệp định này không đơn thuần chỉ là tự do hóa thương mại rộng hơn, sâu hơn giữa Việt Nam với các đối tác mà nó thực sự đòi hỏi chất lượng mới về tiêu chuẩn, chính sách của mỗi quốc gia hay như người ta vẫn hay gọi nó với cụm từ “chính sách sau đường biên giới”. Với tính chất của các Hiệp định như vậy, điều đầu tiên có thể thấy những ngành có lợi thế so sánh cạnh tranh sẽ phát huy và đóng góp tốt hơn cho tăng trưởng, cho phát triển kinh tế như các ngành như dệt may, da giày... Ảnh hưởng của nó còn có cả các dòng đầu tư, do vậy sẽ tận dụng được lợi thế này. Điều này sẽ càng tốt hơn nếu những dòng đầu tư này lan tỏa cả về kỹ thuật, công nghệ, về kỹ năng quản lý…

Cuối cùng, về lâu dài nó sẽ gắn với cải cách trong nước, gắn với các “chính sách sau đường biên giới” khi đó môi trường kinh doanh sẽ minh bạch hơn, cạnh tranh hơn, bình đẳng hơn… Đây chính là những tính hiệu tốt nhất cho các dòng vốn, các dòng đầu tư hiệu quả, dù đó là đầu tư trong nước hay đầu tư nước ngoài.

Tuy nhiên, cũng như các vấn đề khác, nó cũng sẽ có những mặt trái, thậm chí là tiêu cực trong ngắn hạn. Chẳng hạn những ngành không có lợi thế cạnh tranh có thể sẽ phải “ra đi”, phải suy giảm sản xuất. Bên cạnh đó, với người dân, người lao động nếu không được trang bị đủ kỹ năng, không đủ năng lực… sẽ không tận dụng được những lợi thế này

Vậy để giảm thiểu các rủi ro xảy ra, ông lưu ý các DN điều gì ?

Để có thể phát huy được trước hết DN phải nỗ lực, Nhà nước có thể có phần nào hỗ trợ, DN vẫn phải có các biện pháp giảm thiểu chi phí quá trình chuyển đổi. DN cần nhìn nhận sự chuyển biến về thị trường đầu tư, tiêu dùng, thị trường xuất khẩu… để linh hoạt trong xử lý hơn. Bên cạnh đó, cần nắm bắt các xu hướng thị trường trong những năm tới, các Hiệp định thương mại tự do, cải cách của Việt Nam và thế giới, hình thành các đặc trưng trong hội nhập, kết nối, trong các thị trường mới… Cần phải chuẩn bị những nền tảng, cơ bản để nắm bắt các xu thế mới. Tóm lại, DN cần chủ động phát  huy cơ hội, và giảm thiểu các tác động tiêu cực có thể. Ở đây không thể nói trách nhiệm của ai, mà cần có sự phối hợp chặt  chẽ giữa  Nhà nước, DN và các Hiệp hội.

 Đó là những điểm hi vọng, có thể nó diễn ra nếu có sự cộng lực của cả Chính phủ và DN thì phần nào sẽ giảm bớt khó khăn cho DN, kéo phục hồi kinh tế tốt hơn. Tuy nhiên, DN cũng phải nhanh nhạy hơn, kịp thời nắm bắt các cơ hội, đây là sự kết hợp cả hai giữa chính sách của Chính phủ và sự nỗ lực của DN thì mới đạt được

Xin cảm ơn ông!