Mới chỉ “to xác” ra

Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về mức tăng trưởng kinh tế từ đầu năm cho đến nay?

Nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam Trần Đình Thiên

Tuy nhiên, ngay trong quý I, khi GDP tăng rất cao nhưng Chính phủ đã nhìn nhận cả năm 2018 có thể tăng trưởng thấp hơn kỳ vọng. Điều này cho thấy Chính phủ chú trọng nhiều hơn đến ổn định vĩ mô, tập trung hơn nữa cho cải cách, dự đoán tình hình thế giới sẽ bất thường theo hướng tiêu cực.

Ngành công nghiệp chế biến, chế tạo là nét sáng trong 6 tháng đầu năm với mức tăng 13,02%, cao nhất trong 7 năm gần đây. Ông nhận định như thế nào về xu hướng này trong 6 tháng cuối năm?

Điều này chứng tỏ chúng ta ngày càng không dựa vào khai thác tài nguyên mà chuyển sang ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Tuy nhiên, dù chất lượng tăng trưởng bắt đầu có sự chuyển động nhưng mô hình tăng trưởng chưa thay đổi đáng kể.

Chẳng hạn, tiêu chuẩn môi trường còn thấp, sử dụng lao động rẻ chất lượng thấp vẫn được coi là lợi thế, trong khi cơ sở tăng trưởng dài hạn gồm doanh nghiệp, các động lực cơ bản chưa thay đổi căn bản. Như vậy, chúng ta mới chỉ tăng về lượng và “to xác” ra chứ chưa thay đổi thực sự về chất.

Công nghiệp mặc dù đã có sự dịch chuyển theo cấu trúc ngành (từ ngành có giá trị thấp sang ngành có giá trị tương đối cao hơn) nhưng thực tế những ngành đó vẫn có giá trị thấp. Do vậy, chúng ta không nên quá mừng với kết quả ngắn hạn đã đạt được.

Có thể hưởng lợi từ chiến tranh thương mại

Mặc dù GDP trong 6 tháng đầu năm tăng mạnh nhưng lạm phát đã tăng trở lại khi chỉ số giá tiêu dùng 6 tháng tăng 3,29% so với cùng kỳ năm 2017. Đây sẽ là thách thức lớn của cơ quan quản lý?

Hiện, chỉ số lạm phát vẫn trong mức độ kiểm soát nhưng người ta đang lo ngại nó có thể cao lên bởi những lý do đặc biệt như những yếu tố gắn với đầu cơ, nới lỏng tín dụng.

Chính phủ đã đưa ra những giải pháp để ngăn cản đầu cơ đối với thị trường bất động sản bằng cách buộc các ngân hàng kiểm soát cho vay bất động sản không dễ dãi như trước, nhưng tôi cho rằng, điều đáng lo ngại lại là những yếu tố tác động từ bên ngoài.

Đó là yếu tố gì vậy, thưa ông?

Cuộc chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc cũng như chủ nghĩa bảo hộ có thể xảy ra, khi đó Việt Nam ít nhiều bị ảnh hưởng bởi Mỹ và Trung Quốc đều là đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam.

Khi quan hệ Mỹ - Trung căng thẳng, việc điều chỉnh cơ cấu của Trung Quốc có thể thúc đẩy hàng hóa của nước này xuất khẩu vào Việt Nam. Nhu cầu nhập khẩu của Trung Quốc đối với hàng hóa từ Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam cũng giảm.

Tuy vậy, chúng ta vẫn có khả năng hưởng lợi từ chiến tranh thương mại. Chẳng hạn, Trung Quốc đầu tư vào Mỹ sẽ giảm rất mạnh thì nguồn vốn đó có thể dịch chuyển cơ cấu sang thị trường Việt Nam. Về thương mại, nếu Trung Quốc bị hạn chế xuất khẩu sang Mỹ thì cơ hội của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ nhiều hơn.

Cần coi kinh tế tư nhân là động lực tăng trưởng quan trọng

Theo ông, trong 6 tháng cuối năm, Việt Nam cần làm gì để giữ vững động lực tăng trưởng?

Chúng ta cần lưu ý một số điểm sau: Một là, chúng ta đã ký được một loạt các hiệp định thương mại mới như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), sắp tới có khả năng thông qua Hiệp định Thương mại với EU, thực hiện thành công Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam với Hàn Quốc. Điều quan trọng là phải để doanh nghiệp có đầy đủ thông tin để đáp ứng những tiêu chí của các hiệp định.