Để đáp ứng nhu cầu vốn trung, dài hạn của các doanh nghiệp nói riêng và nền kinh tế nói chung, các chuyên gia trong lĩnh vực tài chính đồng quan điểm rằng, phát triển thị trường chứng khoán và thị trường trái phiếu doanh nghiệp là điều kiện tất yếu, giảm dần lệ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đặc biệt là nhu cầu vốn trung, dài hạn. Nhiều chuyên gia cho rằng, thị trường chứng khoán là kênh dẫn vốn tốt cho nền kinh tế, đặc biệt với doanh nghiệp tư nhân. 

Theo ông Phạm Hồng Sơn - Phó Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, thị trường chứng khoán hình thành vào năm 2000 và thị trường trái phiếu chuyên biệt vào năm 2009, song phát triển nhanh và tương đối bền vững. Mỗi năm, thị trường này tăng trưởng bình quân 25%. Nếu như năm 2010, giá trị vốn hóa thị trường chứng khoán chiếm 52,5% GDP thì đến năm 2018, quy mô thị trường vốn là 111% GDP.

Theo ông Đỗ Ngọc Quỳnh - Tổng thư ký Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam, sự thay đổi của thị trường chứng khoán là tích cực, từ năng lực doanh nghiệp đến nhà đầu tư... Tuy nhiên, việc hình thành kênh trái phiếu cho doanh nghiệp là mục tiêu còn nhiều gian nan. Bởi các doanh nghiệp muốn phát hành trái phiếu phải đạt mức độ tín nhiệm nhất định cũng như trình độ phát triển tốt. Doanh nghiệp vừa và nhỏ khó đáp ứng yêu cầu này.

Đồng quan điểm trên, theo nghiên cứu của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB), tính đến quý III/2018, Việt Nam có 41 tổ chức phát hành trái phiếu doanh nghiệp, chiếm tỷ lệ không đáng kể so với 561.064 doanh nghiệp đang hoạt động (số liệu 31/12/2017) và 1.692 doanh nghiệp đang niêm yết/đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán. Đây là một lý do khiến quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện còn quá nhỏ bé so với kênh tín dụng ngân hàng.

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước), thời gian qua, cơ quan quản lý đã có nhiều chính sách quan tâm đến doanh nghiệp và ngành ngân hàng chỉ đạo quyết liệt, hỗ trợ doanh nghiệp vay vốn. Tuy nhiên, ông Hùng cho rằng, bên cạnh cơ chế chính sách, bản thân doanh nghiệp cũng cần công khai thông tin, minh mạch để tăng độ uy tín.

Theo đó, để có thể phát hành trái phiếu thành công, doanh nghiệp thường phải có quy mô lớn, có năng lực tài chính, có uy tín trên thị trường và phải chứng minh được dòng tiền trả nợ, do đó số lượng doanh nghiệp phát hành thành công trái phiếu không nhiều.

Để khắc phục, phía doanh nghiệp cần có báo cáo kế hoạch kinh doanh dài hạn, sử dụng vốn dài hạn và xây dựng các kế hoạch dài hơi; Doanh nghiệp phải có công bố thông tin, tạo căn cứ cho các tổ chức tín dụng...

Đánh giá về điều này, trên góc độ một quỹ đầu tư, ông Andy Ho, Giám đốc điều hành của VinaCapital nhìn nhận, việc Nhà nước giảm tăng trưởng tín dụng chủ yếu do lạm phát và liên quan đến việc quản lý, ổn định nền kinh tế, chứ không phải là hạn chế dòng vốn tín dụng cho doanh nghiệp. Ngoài kênh tín dụng, doanh nghiệp có thể huy động vốn từ kênh trái phiếu qua thị trường chứng khoán.

Theo lãnh đạo của một doanh nghiệp bất động sản, chênh lệch lãi suất vay ngân hàng và lãi suất trái phiếu dù có cao cũng không đáng quan ngại bởi đó chỉ là con số tuyệt đối, hiệu quả đầu tư như thế nào mới quan trọng. Đó là chưa kể khoảng thời gian làm thủ tục vay vốn tại các ngân hàng kéo dài có thể gây ì ạch, làm chậm tiến độ dự án và điều kiện để vay vốn không hề đơn giản (phải có sổ đỏ). Do đó, những dự án có vòng đời ngắn muốn có dòng tiền nhanh thì trái phiếu vẫn là lựa chọn phù hợp của các nhà phát triển bất động sản trong giai đoạn hiện nay.

Theo ông Phạm Hồng Sơn, hiện khuôn khổ pháp lý về định mức tín nhiệm đã có, nhưng doanh nghiệp cũng phải đáp ứng được nhu cầu. Khái niệm này hiện chỉ giới hạn trong các nhà đầu tư chuyên nghiệp. Tại một số nước phát triển, chỉ số tín nhiệm là ưu tiên của nhà đầu tư hoặc là điều kiện để các công ty niêm yết trên thị trường. 

Hiện nay, Bộ Tài chính đang chỉ đạo Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội xây dựng cổng thông tin để các doanh nghiệp phát hành trái phiếu. Dự thảo Luật Chứng khoán sửa đổi dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua trong thời gian tới đang được kỳ vọng sẽ động lực cho doanh nghiệp rộng đường phát hành trái phiếu để huy động vốn.