Đa dạng phương thức, thủ đoạn buôn bán hàng giả, hàng nhái

Với sự phát triển của công nghệ xu hướng mua hàng online trên các nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử ngày càng được ưa chuộng. Đây cũng là lĩnh vực được kỳ vọng trở thành trụ cột của nền kinh tế số. Bên cạnh những tiềm năng sẵn có, các sàn thương mại điện tử còn đối mặt với không ít khó khăn trong việc xây dựng thị trường lành mạnh. Tình trạng buôn bán hàng giả, hàng nhái, kém chất lượng, không rõ nguồn gốc… diễn ra công khai trên các sàn thương mại điện tử gây ảnh hưởng đến các doanh nghiệp uy tín và sức khỏe người tiêu dùng.

Tìm hiểu cho thấy, trên sàn thương mại điện tử Shopee, các sản phẩm thời trang mang tên hàng loạt thương hiệu nổi tiếng như Gucci, Christian Dior, Chanel, Louis Vuitton, Prada,... bày bán công khai với giá chỉ từ vài chục nghìn đồng đến vài trăm nghìn đồng. Có những sản phẩm được quảng cáo đã tiêu thụ từ vài nghìn đến hàng chục nghìn đơn.

Trong vai là người mua hàng trên Shopee, ngày 16/11/2023, phóng viên Báo Công Thương đã liên hệ với một shop có tên @cin_clothes.hyn để đặt mua một chiếc áo có nhãn hiệu Dior. Chiếc áo này có giá 179.000 đồng trong khi sản phẩm chính hãng nhãn hiệu Christian Dior là 43 triệu đồng.

Theo mô tả trên Shopee, sản phẩm này là hàng siêu cấp Dior in tràn hàng Quảng Châu loại 1, màu be, chất liệu 100% cotton mịn, cảm giác mướt tay, êm ái ngay từ lần đầu chạm, thấm hút mồ hôi không gây bí nóng. Hàng có mác áo, tag giấy hãng Dior, đóng gói túi zip và cam kết toàn bộ sản phẩm đều được chọn lọc kiểm tra kỹ càng trước khi giao đến khách hàng, chất liệu sản phẩm đúng với nội dung được nêu trong phần mô tả.

Khi hỏi về thông tin shop thì cửa hàng này không cho địa chỉ cụ thể để khách hàng qua xem trực tiếp sản phẩm, chỉ nói kho ở Mỹ Hào, Hưng Yên, không nhận khách đến kho, nếu cần thì shop sẽ ship. Trong trường hợp sử dụng có bất cứ vấn đề gì, người mua hàng sẽ phải tự chịu trách nhiệm.

Ngày 22/11/2023, chúng tôi nhận được điện thoại của người giới thiệu là shipper của Shopee giao mặt hàng này và yêu cầu thanh toán số tiền 176.000 đồng. Sau đó, chúng tôi chuyển khoản vào số tài khoản cá nhân có tên V.M.H – 0153XXXXX (Ngân hàng Quốc tế VIB).

Khi nhận được hàng, qua quan sát chúng tôi nhận thấy, sản phẩm có tag, mác chữ Dior, in tràn áo chữ Christian Dior như mẫu thiết kế. Tuy nhiên, chất lượng chiếc áo không như giới thiệu. Hình in trên áo không nét, chất vải nóng, đường may ẩu.

Ngày 21/11/2023, phóng viên lại tiếp tục đặt thêm một mặt hàng khác trên Shopee là nước tẩy trang Bioderma được nickname “mp_nhakenz98” khẳng định hàng có xuất xứ từ Pháp, với giá chỉ 36.000 đồng cho chai có dung tích 500ml, trong khi tại cửa hàng Bioderma chính hãng, sản phẩm có giá 525.000 đồng/chai dung tích 500ml.

Ngày 23/11/2023, hàng được vận chuyển đến tay phóng viên, khi so sánh hai chai nước tẩy trang Bioderma hàng chính hãng và hàng vừa đặt trên nickname “mp_nhakenz9” mua với giá 36.000 đồng, phóng viên nhận thấy: Sản phẩm chính hãng có chữ trên thân chai rõ nét, không tróc khi bị cào, phần vỏ nhựa cứng cáp, mùi hương rất nhẹ, khi lắc bọt lăn tăn, kích cỡ của bóng bọt đều nhau, mịn. Ngược lại, hàng mua trên sàn thương mại Shoppe có chữ bị in mờ hơn, không được rõ nét, mùi hương khá nồng mùi hương liệu, nhiều bọt khi lắc mạnh do sử dụng nhiều bọt xà phòng để nâng cao tính tẩy của sản phẩm.

Ngoài mặt hàng thời trang, mỹ phẩm, các mặt hàng công nghệ cũng xuất hiện nhiều hàng giả, hàng nhái kém chất lượng. Trên sàn thương mại điện tử Lazada, các sản phẩm điện thoại của hãng lớn như Samsung, Iphone cũng có giá rẻ bất ngờ, từ vài trăm đến 1-2 triệu đồng.

Đặc biệt, các sản phẩm này còn đánh lừa khách hàng bằng cách không ghi rõ tên thương hiệu mà chỉ ghi tên dòng máy như “S22 Ultra” hay “14 pro max”. Dù sử dụng hình ảnh điện thoại chính hãng nhưng bên trong phần mô tả thương hiệu, các sản phẩm này lại ghi “No Brand”.

Theo mô tả trên sàn thương mại điện tử Lazada, “S22 Ultra điện thoại di động chính hãng 7.3Inch, điện thoại di động bộ nhớ lớn 16+1T hai thẻ sim camera HD 48+100MP pin 7300mAh, điện thoại giá học sinh” được gian hàng này nhấn mạnh là sản phẩm chính hãng ngay trên tiêu đề sản phẩm. Chiếc điện thoại có giá là 911.917 đồng, trong khi cửa hàng thegioididong.com bán sản phẩm chính hãng với giá 16.990.000 đồng.

Khi so sánh với sản phẩm chính hãng về mặt ngoại hình, chiếc điện thoại “no brand” trên Lazada ghi nhận là tương đối tương đồng với chiếc điện thoại Samsung Galaxy S22 Ultra 5G 128GB do hãng Samsung sản xuất. Các thông số kỹ thuật như Pin, hệ điều hành, hỗ trợ kết nối mạng cũng giống với chiếc điện thoại chính hãng.

Ngoài ra, trên mục hình ảnh sản phẩm, chủ gian hàng còn lấy thông tin và ảnh quảng cáo sai sự thật khi ghi màn hình với tần số quét 120hz, Pin dung lượng 7300mAh nhưng bên dưới phần thông số kỹ thuật chỉ có “Full HD”, pin chỉ có 5000mAh. Điều này cho thấy người bán đã có dấu hiệu quảng cáo không đúng thông tin sản phẩm. Chủ gian hàng đang bày bán các sản phẩm điện thoại này trên sàn Lazada có tên “Ưu đãi trung tâm 3C”.

Quy trách nhiệm chủ sàn thương mại điện tử

Mới đây, trong hội thảo chủ đề "Nâng cao năng lực phòng, chống và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử" do Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 15/11/2023, ông Trần Hữu Linh, Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cho biết: 2-3 năm trở lại đây, tình trạng kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng nhái, hàng lậu qua các sàn thương mại điện tử, mạng xã hội là vấn đề rất "nóng". Số vụ vi phạm không ngừng gia tăng, tính chất và diễn biến phức tạp. Không chỉ hàng hóa tiêu dùng thông thường mà nguy hiểm hơn, nhiều thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc chữa bệnh… cũng bị làm giả với số lượng lớn để kinh doanh online, đe dọa trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng.

Ngoài ra, Tổng cục Quản lý thị trường thường xuyên nhận phản ánh của các đơn vị sở hữu thương hiệu lớn về tình trạng hàng giả, hàng nhái thương hiệu của họ bày bán công khai trên các sàn thương mại điện tử lớn như Lazada, Shopee, TikTok. "Tôi đã thử với sản phẩm của hãng Nike, chỉ vài thao tác đơn giản kiểm tra trên Shopee, Lazada là ra hết. Sau đó, hãng này phản ánh hầu hết đều là hàng giả, hàng nhái", ông Linh nói.

Cũng theo ông Trần Hữu Linh, phương thức kinh doanh online, thương mại điện tử phát sinh đơn vị thứ ba là dịch vụ chuyển phát cũng đang lộ ra rất nhiều vấn đề. Khảo sát hiện nay cho thấy 99% công ty chuyển phát đều sống nhờ vào dịch vụ vận chuyển, kinh doanh online, chỉ 1% là dịch vụ thư tín. "Theo Luật Bưu chính, các công ty chuyển phát này không có trách nhiệm với nguồn gốc hàng hóa. Nhưng ở góc độ quản lý nhà nước của lực lượng công an, quản lý thị trường, các công ty chuyển phát hiện đang vô hình trung giúp sức, tiếp tay vào quá trình lưu thông, tiêu thụ hàng cấm, hàng giả, hàng lậu", ông Linh nói.

Theo ông Nguyễn Phương Minh (Cục Sở hữu trí tuệ, Bộ Khoa học Công nghệ), để ngăn chặn hàng giả, hàng nhái trong lĩnh vực thương mại điện tử cần quy trách nhiệm đối với chủ sàn, chủ website trong vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng; xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về chống hàng giả và bảo vệ người tiêu dùng liên thông giữa các bộ, ngành để kết nối, chia sẻ thông tin, dữ liệu nhằm phát hiện sớm, đấu tranh ngăn chặn.

Để đảm bảo sự tôn nghiêm của pháp luật, tránh ảnh hưởng tới quyền lợi của người tiêu dùng, gây thất thoát ngân sách nhà nước, các cơ quan chức năng cần tăng cường các biện pháp kiểm tra đồng bộ, xử phạt các trường hợp kinh doanh, buôn bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc xuất xứ bán cho người tiêu dùng trên sàn thương mại điện tử.

Quan trọng nhất, người tiêu dùng cần nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc chống hàng giả, hàng nhái khi tham gia mua, bán những mặt hàng này, không “tiếp tay” cho các đối tượng gây lũng đoạn thị trường làm ảnh hưởng nghiêm trọng doanh thu, uy tín của các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chân chính.

Bởi thực chất, trong cuộc chiến chống hàng giả, hàng nhái thì người tiêu dùng là một trong những mắt xích quan trọng. Nếu người tiêu dùng kiên quyết tẩy chay các loại hàng hóa này thì tổ chức, đối tượng vi phạm sẽ bị ngăn chặn đầu ra. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của chính người tiêu dùng mà còn góp phần giúp thị trường hàng hóa lưu thông lành mạnh.