Cuộc Cách mạng công nghiệp (CMCN) 4.0 mang đến cơ hội cho ngành Kiểm toán nhiều lợi thế trong việc ứng dụng phương thức kiểm toán hiện đại bằng việc áp dụng chứng từ điện tử, các phần mềm tổng hợp, xử lý dữ liệu kiểm toán. Những thành tựu của khoa học, công nghệ tiên tiến, hiện đại cho phép thực hiện các phương thức kiểm toán trong môi trường tin học hóa. Nhờ đó, các hoạt động trong lĩnh vực kiểm toán được thực hiện một cách đơn giản, nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Với sự phát triển mạnh mẽ của CMCN 4.0, các công ty kiểm toán có nhiều cơ hội tiếp cận và mở rộng cung ứng các sản phẩm, dịch vụ kiểm toán phù hợp với các loại đối tượng khách hàng khác nhau. Các cơ quan quản lý nhà nước và các hiệp hội nghề nghiệp có cơ hội tiếp cận với các mô hình hoạt động kiểm toán hiệu quả từ các nước phát triển trên thế giới, từ đó, góp phần nâng cao năng lực quản trị, quản lý, đồng thời góp phần giúp Nhà nước hoàn thiện hệ thống pháp lý, chuẩn mực, đáp ứng yêu cầu quốc tế, tạo điều kiện cho doanh nghiệp làm quen với các thông lệ chung của hệ thống chuẩn mực kiểm toán quốc tế.

Việc xây dựng được những trung tâm dữ liệu lớn (Big data) giúp cho khoa học phân tích và quản lý dữ liệu trong lĩnh vực kiểm toán ngày càng có nhiều thuận lợi. Việc thu thập, phân tích và xử lý dữ liệu lớn sẽ tạo ra những tri thức mới, hỗ trợ việc đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả, từ đó góp phần giảm được chi phí và tạo lợi thế cạnh tranh cho các công ty kiểm toán. Thay vì phải thu thập thông tin theo hình thức thủ công như trước đây thì các kiểm toán viên cũng có thể trích xuất dữ liệu từ kho dữ liệu của Ngành, phục vụ cho tất cả các loại quyết định, các cấp lãnh đạo, tất cả các loại trạm kiểm soát thông tin ra quyết định và tất cả những người có lợi ích liên quan, nhờ đó giúp nâng cao độ tin cậy và hợp lý của việc báo cáo thông qua việc tự kiểm soát hoặc các hệ thống tự kiểm.

Bên cạnh những cơ hội mang lại, ngành Kiểm toán cũng cần nhận diện những khó khăn, thách thức như: Thách thức trong phòng ngừa rủi ro an ninh mạng và bảo vệ bí mật thông tin. Tính bảo mật đặt ra yêu cầu với ngành Kế toán cần phải có các biện pháp hiệu quả nhằm bảo vệ các phần mềm, phần cứng và dữ liệu của doanh nghiệp và các khách hàng kiểm toán. Trong quá trình ứng dụng các kết quả của cuộc CMCN 4.0, yêu cầu đặt ra là các công ty kiểm toán phải quản lý được những thay đổi và đảm bảo rằng các dịch vụ an toàn bên cạnh việc triển khai các dịch vụ mới trong kỷ nguyên số.

Cùng với đó, sức ép cạnh tranh về thị trường kiểm toán sẽ khốc liệt hơn cho các doanh nghiệp kiểm toán Việt Nam khi có các doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài. Nếu không tự hoàn thiện, các doanh nghiệp kiểm toán trong nước sẽ đứng trước nhiều nguy cơ phá sản, giải thể, hoặc thu hẹp quy mô, phạm vi hoạt động.

Một thách thức lớn đối với ngành Kiểm toán là việc đầu tư phát triển trang thiết bị để thích ứng với tiến bộ khoa học công nghệ số. Đầu tư cho các thiết bị công nghệ sẽ mang lại hiệu quả cao, tuy nhiên chi phí đầu tư là vấn đề đáng quan tâm của toàn ngành.

Trước những cơ hội và thách thức mà cuộc CMCN 4.0 đặt ra, Việt Nam cần phải thực hiện đồng bộ các giải pháp để phát triển ngành Kiểm toán trong bối cảnh mới. Cụ thể:

Một là, cần nâng cao nhận thức của toàn thể cán bộ, nhân viên hành nghề kiểm toán, làm cho họ hiểu rõ tầm quan trọng, ảnh hưởng của cuộc cách mạng số đến ngành Kiểm toán Việt Nam. Từ đó, mỗi cá nhân cần chủ động học tập, nâng cao trình độ chuyên môn và trình độ khoa học công nghệ để thích ứng với những yêu cầu mới của thời đại 4.0.

Hai là, xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực ngành Kiểm toán, trong đó chú trọng đổi mới và tăng cường công tác đào tạo nguồn nhân lực công nghệ cao; tăng khả năng ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng đội ngũ kiểm toán viên đủ năng lực, phẩm chất đạo đức đáp ứng yêu cầu của ngành, góp phần nâng cao sức cạnh tranh, rút ngắn khoảng cách chênh lệch về trình độ so với khu vực và thế giới.

Ba là, chú trọng đầu tư, hoàn thiện kết cấu cơ sở hạ tầng về công nghệ thông tin để có thể hiện đại, tự động hóa hầu hết các quy trình kiểm toán, phát triển dịch vụ kiểm toán thông qua ứng dụng công nghệ số dựa vào nền tảng công nghệ tự động hóa, kết nối đa chiều và thông minh hóa của cách mạng số.

Bốn là, xây dựng chiến lược phát triển ngành Kiểm toán trong cả ngắn hạn và dài hạn. Chiến lược được xây dựng căn cứ vào thực trạng ngành Kiểm toán và những vấn đề do CMCN 4.0 đặt ra; Tập trung phát triển kiểm toán Nhà nước hiện đại, tiên tiến, có mô hình tổ chức hợp lý, phát huy vai trò điều hành, định hướng, quản lý hoạt động của toàn bộ hệ thống kiểm toán, đảm bảo ngành kiểm toán vận hành đồng bộ, hoạt động có hiệu quả, chất lượng, phù hợp với cơ chế thị trường và thích ứng với những tiến bộ khoa học kỹ thuật của cuộc CMCN 4.0.

Năm là, cần phải đặc biệt chú trọng đến vấn đề an ninh mạng. Các doanh nghiệp kiểm toán cần đầu tư, trang bị các giải pháp về an ninh, bảo mật, thường xuyên kiểm tra, giám sát việc tuân thủ các quy định về an ninh, bảo mật; phát hiện và xử lý kịp thời những lỗ hổng về bảo mật; bảo đảm bí mật thông tin khách hàng.