Còn ít DN theo đuổi tăng trưởng xanh

Kinh tế xanh (Green Economy) được định nghĩa là một nền kinh tế nhằm cải thiện đời sống con người và tài sản xã hội, đồng thời chú trọng giảm thiểu những hiểm họa môi trường và sự khan hiếm tài nguyên (theo Chương trình môi trường Liên hợp quốc - 2010). Đó chính là điều các DN theo đuổi.

Nhưng ở Việt Nam, với mỗi người điều hành DN, “kinh doanh xanh” lại là một phạm trù mở mà mỗi nơi đều có những cách hiểu riêng. Bởi vậy, đã có những cách ứng xử khác nhau trong đường hướng kinh doanh của DN. Chiều ngày 14/3, tại Hà Nội, diễn đàn CEO kinh doanh xanh với chủ đề: “Con đường hướng tới phát triển bền vững” đã được tổ chức nhằm tạo cơ hội trao đổi về vấn đề này giữa các đại biểu đến từ các cơ quan quản lý Nhà nước, chuyên gia và đại diện DN…

Nhiều ví dụ về phát triển kinh doanh xanh đã được các DN chia sẻ. Đối với Tổng công ty May 10, vốn hoạt động trong ngành sử dụng nhiều lao động và năng lượng, quan niệm về kinh doanh xanh bắt đầu từ những việc làm nhỏ nhất. Bà Nguyễn Thị Thanh Huyền, Tổng giám đốc May 10 cho biết, với đặc thù của một DN trong ngành may, yếu tố “xanh” trong hoạt động sản xuất kinh doanh gắn với yêu cầu thực hành tiết kiệm, từ ban lãnh đạo đến công nhân.

Cũng bởi, đây là ngành có tính cạnh tranh cao, trong đó yếu tố giá có vai trò quyết định rất lớn đến hiệu quả sản xuất kinh doanh, nên việc giảm tối đa chi phí đầu vào là yêu cầu tiên quyết với DN. Do đó, ngay trong những hoạt động đầu tư lớn như xây dựng nhà xưởng hay nhà ở cho công nhân, May 10 đều chú trọng các thiết kế sao cho tiết giảm tối đa chi phí sử dụng điện.

Trong sản xuất kinh doanh thì những quy tắc nhỏ nhất như tắt đèn khi ra khỏi phòng, sử dụng điều hoà phù hợp, dùng giấy hai mặt… đều phải được tuân thủ rất nghiêm ngặt.

Còn đối với Công ty cổ phần Traphaco, một DN hoạt động trong ngành dược phẩm, quan niệm “xanh” lại bắt nguồn từ chính sản phẩm và hướng đi chiến lược của DN. Lựa chọn “Con đường sức khoẻ xanh” là bước đi lâu dài, Traphaco đưa ra bốn mục tiêu: nguồn nguyên liệu xanh, sản phẩm xanh, công nghệ xanh và dịch vụ xanh. Bà Vũ Thị Thuận, Chủ tịch Hội đồng quản trị Traphaco cho biết: “Lựa chọn bước đi riêng mang tính bền vững nên Traphaco đã chú trọng khai thác nguồn dược liệu và nền y học cổ truyền lâu đời, kết hợp với phương thức sản xuất hiện đại.

Các công nghệ hiện đại được ứng dụng từ khâu trồng, sử dụng nguồn nước sạch, phân bón sinh học, thuốc bảo vệ thực vật sinh học để giảm thiểu ít nhất độc hại, đến quy trình sản xuất sạch nhằm đem đến sản phẩm chất lượng cho người dùng. Chưa kể, định hướng kinh doanh của Traphaco còn tạo công ăn việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân tộc, người dân ở các vùng núi, vùng đồng bào thiểu số vốn có đời sống kinh tế khó khăn”.

Thay đổi từ nhận thức

Với nhiều suy nghĩ và cách làm khác nhau, nhưng các DN đã xác định và lựa chọn kinh doanh xanh là mục tiêu chiến lược dài hạn để tiếp cận cơ hội phát triển bền vững, lâu dài cho DN. Nhưng, May 10 và Traphaco chỉ là số ít DN theo đuổi tăng trưởng xanh. Nhiều DN khác khi nêu chiến lược này như một tầm nhìn dài hạn, thực tế những hoạt động trước mắt không gắn với các định hướng phát triển bền vững và bảo vệ môi trường, kinh doanh xanh chỉ dừng lại ở câu “khẩu hiệu”.

Vì trên thực tế, chương trình “Nhãn xanh Việt Nam” đã được triển khai từ năm 2009, song đến nay chỉ có 2 DN đạt tiêu chuẩn. Ông Hoàng Dương Tùng, Phó tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường (Bộ Tài nguyên và Môi trường) nêu vấn đề: “Phải chăng các DN còn đang e ngại, còn nhiều thứ cần lo cho cuộc sống trước mắt, phải tồn tại đã rồi mới tính đến yếu tố môi trường trong kinh doanh?

Sản xuất sạch hơn, tiêu thụ bền vững, làm thế nào để nâng cao hiệu quả sản xuất và tiết kiệm năng lượng là câu hỏi đặt ra, song nhiều DN vẫn ngại ngùng vì nhận thức chưa tốt hay cách giáo dục?”.

Vấn đề mà ông Tùng nêu, có thể lấy số liệu từ Ngân hàng Thế giới (WB) làm dẫn chứng. Theo tổ chức này, tỷ lệ đầu tư trên GDP cho tăng trưởng xanh tại Việt Nam ở mức rất thấp, chỉ khoảng 0,2%. Ngay cả với nhiều DN đã áp dụng công nghệ và quy trình sản xuất cao nhằm giảm thiểu tác hại đến môi trường, theo bà Hà Thu Thanh, Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Tổng giám đốc Deloitte Việt Nam, cũng chưa đáp ứng đủ yêu cầu.

Bởi lẽ, để tăng trưởng xanh thì việc gắn kết ba nền tảng cốt lõi là tài chính, con người và thiên nhiên là điều kiện cần thiết. Song theo cách quản trị truyền thống, nhiều DN lại chỉ chú trọng đến nguồn lực tài chính và con người.

Thực tế, giữa tăng trưởng và phát triển bền vững có khác biệt nhất định. Khi theo đuổi phát triển bền vững thì buộc DN cũng phải hy sinh lợi ích trong một khoảng thời gian. Với những DN lấy kinh doanh xanh làm định hướng như Traphaco, việc lựa chọn giữa lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài cũng là bài toán mà các lãnh đạo DN này “cân não” rất nhiều.

Bà Thuận cho biết, để thực hiện được “Con đường sức khoẻ xanh”, Traphaco phải mở rộng đầu tư với chi phí lớn, đồng thời để các dòng sản phẩm dược liệu truyền thống đứng vững trên thị trường cũng là bài toán không đơn giản.

Chiến lược nói trên của Traphaco được bắt đầu triển khai từ năm 2009, đúng vào giai đoạn khủng hoảng kinh tế thế giới bắt đầu diễn ra kéo dài đến ngày nay, khiến khả năng thu xếp vốn để xây dựng vùng trồng nguyên liệu, các nhà máy sản xuất và hệ thống phân phối đặt ra nhiều thách thức cho DN.

“Để kinh doanh xanh trong bối cảnh khó khăn này là bài toán không đơn giản, song DN vẫn phải làm. Bởi vì những giá trị cứng có thể được tạo ra trước mắt, nhưng nếu tính toán được những giá trị mềm, giá trị bền vững thì điều quan trọng không chỉ là trước mắt mà còn về lâu dài, nên việc đầu tư là cần thiết”, bà Thuận nói.

Ở một chiều hướng thảo luận khác của diễn đàn, theo các DN, trong bối cảnh khó khăn, DN còn hạn chế về năng lực thì việc tạo ra chính sách khuyến khích đầu tư, hỗ trợ và ưu tiên cho các DN có chiến lược tăng trưởng xanh là rất cần thiết, nhằm tăng hiệu quả và tính bền vững chung cho nền kinh tế.

Ông Đỗ Mạnh Dũng, Phó tổng giám đốc Schneider Electric Việt Nam chia sẻ, trong khó khăn, ngay cả việc làm nhỏ nhất là tiết giảm chi phí mà nhiều DN cũng chưa quan tâm, thì từ chính nhận thức của DN phải có sự thay đổi để kinh doanh xanh không chỉ là “hô khẩu hiệu”.