Thông tin này được đưa ra tại buổi tọa đàm với chủ đề “Vấn nạn buôn lậu thuốc lá – Những vấn đề đặt ra”, được tổ chức ngày 13/11, tại Văn phòng Quốc hội với sự tham dự của các đại biểu Quốc hội và các chuyên gia.

Theo quy định tại Luật Phòng chống tác hại của thuốc lá và Nghị định số 67/2013/NĐ-CP sản xuất kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, được quản lý chặt chẽ.

Hiện nay, Việt Nam là một trong những quốc gia đi đầu trong việc thực thi Công ước khung về kiểm soát thuốc lá của Tổ chức Y tế thế giới... Tuy nhiên, trong khi sản xuất kinh doanh thuốc lá trong nước được quản lý theo các quy định nghiêm ngặt thì nhiều năm qua, việc buôn lậu thuốc lá vẫn là vấn nạn chưa được xử lý triệt để.

Theo số liệu của các lực lượng chức năng thì hàng năm, lượng thuốc lá nhập lậu vào Việt Nam khoảng 1 tỷ bao, làm thất thoát ngân sách nhà nước hơn 10.000 tỷ đồng. Số liệu điều tra của tổ chức quốc tế Oxford Economics cũng cho thấy, Việt Nam trở thành thị trường tiêu thụ thuốc lá lậu hàng đầu trong 14 quốc gia vùng lãnh thổ châu Á.

Ban Chỉ đạo 389 quốc gia cho biết, số vụ buôn lậu thuốc lá mà các cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ thời gian qua chỉ chiếm tỷ lệ khiêm tốn so với thực trạng hiện nay. Đặc biệt là vào những tháng cuối năm, tình trạng buôn lậu thuốc lá lại gia tăng và diễn biến phức tạp, nhất là tại địa bàn các tỉnh biên giới Tây Nam.

Tại buổi tọa đàm, nhiều đại biểu Quốc hội và các diễn giả đã thẳng thắn cho rằng, không chỉ vì lợi nhuận, vì sự khó khăn của người dân vùng biên giới mà còn có những lý do từ công tác quản lý và phối hợp của các cơ quan chức năng thiếu hiệu quả, thậm chí không loại trừ có sự “bảo kê” của cán bộ trong bộ máy chính quyền và các lực lượng chức năng được giao thực hiện nhiệm vụ phòng, chống buôn lậu.

Bên cạnh đó, thủ đoạn của các đối tượng buôn lậu thuốc lá ngày càng tinh vi, trong khi lực lượng quản lý thị trường không đủ phương tiện hiện đại đáp ứng nhiệm vụ. Buôn lậu thuốc lá trót lọt, các đối tượng sẽ trốn được tất cả các loại thuế  gồm thuế tiêu thụ đặc biệt 70%; Đóng góp Quỹ phòng chống tác hại thuốc lá 1,5%; Thuế giá trị gia tăng 10%; và thuế nhập khẩu 135%... điều này mang lại lợi nhuận lớn khiến cho các đối tượng buôn lậu hết sức liều lĩnh.

Ngoài ra, còn có một khó khăn cho lực lượng chức năng là công cụ hỗ trợ trong công tác phòng chống buôn lậu, đặc biệt là buôn lậu thuốc lá đang còn thiếu, chưa đáp ứng được. Mặt khác, nhu cầu sử dụng thuốc lá tại Việt Nam lớn, đặc biệt là thuốc lá giá rẻ. Việc buôn lậu thuốc lá diễn ra khá phức tạp do các chủ đầu nậu chủ yếu là ở nội địa, trong khi người vận chuyển phần lớn là nhân dân ở khu vực biên giới.

Phát biểu tại buổi tọa đàm, ông Nguyễn Khánh Quang - Phó Cục trưởng Cục Điều tra chống buôn lậu, Tổng cục Hải quan cho biết, giải pháp căn cơ để chống buôn lậu thuốc lá, cùng với công tác điều tra, xử lý, quan trọng nhất là phải tạo công ăn việc làm, nâng cao đời sống của nhân dân khu vực biên giới; Đồng thời, phải có sự hợp tác giữa các cơ quan chức năng hoạt động ở vùng biên giới với các cơ quan trong nội địa, như lực lượng công an, biên phòng, hải quan, quản lý thị trường, nếu không sẽ dẫn đến tình trạng “mạnh ai nấy làm”, thiếu thông tin, hiệu quả đấu tranh thấp. Ngoài ra, cần đẩy mạnh quan hệ quốc tế trong phòng chống buôn lậu thuốc lá thì mới có thể ngăn chặn và hạn chế được thuốc lá lậu.

Theo ông Nguyễn Mạnh Cường - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội, Quốc hội, Chính phủ rất quan tâm tới hoàn thiện thể chế pháp luật để xử lý hành vi vi phạm pháp luật nói chung, trong đó hành vi buôn lậu, đặc biệt là buôn lậu thuốc lá đã được quy định rất nghiêm khắc, được coi là hành vi buôn bán vận chuyển hàng cấm, được thể hiện rõ trong Bộ luật Hình sự. Do đó, hành vi này sẽ được xử lý nghiêm khắc hơn, nhằm xử lý triệt để vấn nạn buôn lậu thuốc lá.