“Kỷ lục” huy động trái phiếu Chính phủ

Năm 2012 mới trôi qua được hơn 9 tháng. Nhưng có thể khẳng định chắc chắn đây là năm huy động, phát hành trái phiếu Chính phủ đạt kỷ lục, kể từ khi thị trường này được Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) vận hành chính thức ngày 24/9/2009. Nếu như trong ba năm qua, Kho bạc Nhà nước đã tổ chức đầu thầu thành công các loại trái phiếu Chính phủ trên HNX đạt hơn 224,7 ngàn tỷ đồng thì chỉ riêng 9 tháng đầu năm 2012, Chính phủ huy động thành công đã được tổng cộng 147,458 ngàn tỷ đồng. Với bối cảnh kinh tế vĩ mô tương đối thuận lợi cho việc gia tăng quy mô thị trường nợ công, dự kiến những tháng cuối năm, lượng trái phiếu Chính phủ phát hành thêm sẽ đạt tiếp tục tăng, gấp trên hai lần cả năm 2011. Lãi suất huy động cũng giảm mạnh, xuống mức 9%, tạo điều kiện giảm chi phí lãi vay, giúp việc trả nợ dễ dàng, thuận lợi hơn. Trong bối cảnh khó khăn về thu ngân sách nhà nước thì việc Chính phủ và Bộ Tài chính có thêm nguồn vốn đầu tư phát triển kinh tế - xã hội từ phát hành trái phiếu sẽ giúp công tác điều hành ngân sách thuận lợi, dễ dàng hơn.

Đấu thầu trái phiếu Chính phủ điện tử - bước tiến công nghệ

Ngày 6/8/2012, lần đầu tiên HNX tổ chức đấu thầu trái phiếu Chính phủ điện tử. Đây là nỗ lực lớn của cá nhân HNX cũng như các thành viên thị trường như Kho bạc Nhà nước và các tổ chức trung gian tài chính, các ngân hàng thương mại… Kể từ thời điểm này, việc tổ chức các phiên đấu thầu trái phiếu Chính phủ đã được nâng lên một bước nhờ đột phá về ứng dụng công nghệ thông tin.

Nếu như hình thức đấu thầu trái phiếu Chính phủ “truyền thống” là các thành viên nộp phiếu dự thầu trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện thì việc đấu thầu điện tử rút ngắn rất nhiều quy trình này. Cụ thể, HNX áp dụng hệ thống đấu thầu điện tử bằng điện tử hóa toàn bộ quá trình đấu thầu từ khi bắt đầu tới khi hoàn tất phiên đấu thầu, giúp các thành viên tham gia một cách chủ động và thuận tiện, đồng thời cho phép các tổ chức phát hành công bố kế hoạch đấu thầu, nội dung từng đợt đấu thầu và lãi suất phát hành trực tuyến qua hệ thống. Các thành viên tham gia có thể nhập phiếu dự thầu từ xa, sửa hoặc hủy phiếu thầu theo diễn biến của thị trường, nhận kết quả đấu thầu trực tuyến tức thời, theo dõi tiến trình thanh toán đấu thầu, và trên hệ thống có thể tiến hành tra cứu, kết xuất dữ liệu thống kê và lập báo cáo theo mẫu được thiết kế chuẩn… Thành công này không chỉ giúp rút ngắn đáng kể thời gian xét thầu, xác định kết quả đấu thầu so với trước đây mà còn nâng cao tính công khai, cạnh tranh trong hoạt động đấu thầu.

Đưa tín phiếu Kho bạc Nhà nước lên giao dịch trên thị trường thứ cấp

Ngày 24/8/2012, sau hơn hai tháng chuẩn bị, HNX đã phối hợp với Kho bạc Nhà nước và Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) tổ chức Lễ khai trương Hệ thống giao dịch thứ cấp tín phiếu Kho bạc Nhà nước. Sau hơn 17 năm phát hành sơ cấp, công cụ nợ ngắn hạn của Chính phủ được phát hành theo phương thức đấu thầu qua Ngân hàng Nhà nước đã được đăng ký, lưu ký tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam và được niêm yết giao dịch trên thị trường trái phiếu chuyên biệt tại HNX… Thành công này tạo tính thanh khoản cho tín phiếu Kho bạc đồng thời thể hiện sự liên thông chặt chẽ giữa thị trường tiền tệ và thị trường chứng khoán. Như vậy, thị trường trái phiếu Chính phủ đã được tập trung về một đầu mối, khắc phục sự phân đoạn giữa thị trường ngắn hạn và thị trường dài hạn, đồng thời là sự cụ thể hoá những cam kết giữa hai cơ quan quản lý tài chính và cơ quan quản lý tiền tệ (Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước) trong việc hợp tác, thúc đẩy sự liên kết điều hành trên thị trường tài chính, góp phần bình ổn kinh tế vĩ mô…

Cung cấp nhiều công cụ phái sinh hỗ trợ thị trường

Sau khi đưa tín phiếu Kho bạc vào niêm yết và giao dịch từ ngày 24/8/2012, HNX sẽ hoàn thiện đường cong lợi suất (hiện đã vận hành thử thành công) và sẽ đưa ra thị trường trong những tháng cuối năm 2012, nhằm cung cấp thông tin đầy đủ và đa dạng hơn cho các tổ chức tham gia thị trường trái phiếu Chính phủ và cơ quan quản lý, hoạch định chính sách. Trong thời gian tới, HNX dự kiến cũng sẽ giới thiệu kết quả nghiên cứu ứng dụng công cụ chỉ báo thị trường, chỉ số trái phiếu (Bond Index) và các sản phẩm giao dịch phái sinh, góp phần da dạng hóa công cụ giao dịch, tạo thêm nhiều lựa chọn cho các nhà đầu tư và giảm thiểu rủi ro thị trường. Như vậy, dù chưa chính thức vận hành nhưng có thể khẳng định năm 2012, thị trường trái phiếu Chính phủ chuyên biệt sẽ có thêm các công cụ hỗ trợ hiệu quả và ý nghĩa.

Thị trường trái phiếu Việt Nam “lên hạng”

Với một nhận định đầy tích cực, Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) đầu tháng 9/2012 đã công bố một bản báo cáo trong đó đánh giá thị trường trái phiếu Việt Nam có mức tăng trưởng đứng đầu khu vực Đông Á. Theo tính toán của ADB, tính đến cuối tháng 6/2012, thị trường trái phiếu Việt Nam có tổng giá trị trái phiếu phải thu đạt tương đương 21,8 tỷ USD, tăng 10,5% so với thời điểm cuối tháng 3/2012 và tăng 28,5% so với thời điểm tháng 6/2011. ADB xác định tăng trưởng của thị trường Việt Nam là do giá trị trái phiếu kho bạc phải thu tăng 42% và việc tái phát hành tín phiếu của Ngân hàng Nhà nước vào tháng 3/2012. Sức tăng trưởng của thị trường Trái phiếu Việt Nam đã vượt Thái Lan và Indonesia là những thị trường có tốc độ tăng trưởng cao trong quý II/2012.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà, với khối lượng lưu hành tín phiếu Kho bạc khoảng 10 ngàn tỷ đồng, tổng giá trị niêm yết trái phiếu Chính phủ trên HNX đã vào khoảng 337,9 ngàn tỷ đồng tương đương khoảng 14% GDP năm 2011. Như vậy, quy mô của thị trường nợ công đã không ngừng tăng lên và dự báo sẽ liên tục phát triển trong thời gian tới. Với thành công của năm 2012, Bộ Tài chính sẽ tập trung phát triển thị trường trái này và coi đây là là một trụ cột trong tái cấu trúc thị trường tài chính, góp phần vào thành công của công cuộc tái cơ cấu nền kinh tế đất nước.