UBND tỉnh Khánh Hòa vừa có văn bản khẩn gửi Văn phòng Chính phủ báo cáo về hoạt động chuyển tiền kinh doanh qua POS trái phép, một hình thức trốn thuế. UBND tỉnh đề nghị các bộ, ngành trung ương, đặc biệt là Ngân hàng Nhà nước (NHNN), có các giải pháp quản lý hoạt động thanh toán qua POS, Alipay, Wechat Pay… một cách hiệu quả để kịp thời xử lý đối với các trường hợp vi phạm và chống thất thu thuế cho ngân sách nhà nước.

Dịch vụ riêng cho khách Trung Quốc

Thời gian gần đây, trên các cửa hàng dọc tuyến đường trung tâm TP. Nha Trang xuất hiện hàng loạt bảng thông báo chấp nhận thanh toán qua mã phản hồi nhanh, ví điện tử như: Alipay, Wechat Pay.

Tại một cửa hàng chấp nhận thanh toán bằng Wechat Pay trên đường Trần Hưng Đạo, chủ cửa hàng cho biết do khách Trung Quốc rất nhiều, nhu cầu mua sắm lớn nên cửa hàng phải mở dịch vụ riêng cho khách Trung Quốc, Đài Loan. Khi khách mua hàng, họ chỉ cần mở điện thoại di động lên rà vào mã và nhập số tiền cần thanh toán.

Trong khi đó, một hướng dẫn viên chuyên hướng dẫn khách Trung Quốc cho biết nếu du khách Trung Quốc mua sắm, quẹt điện thoại bằng Wechat Pay liên kết với Vimo (đơn vị của Việt Nam) thì tiền sẽ chuyển từ Trung Quốc về cho Vimo. Vimo sẽ chuyển cho các đối tác của mình là chủ cửa hiệu và thu phí dịch vụ. Tuy nhiên, nếu chính chủ cửa hàng có tài khoản ở Trung Quốc, khách mua sắm ở Nha Trang nhưng dòng tiền chảy ở Trung Quốc, trong nước không được "hưởng lợi" gì từ việc mua sắm này.

Tại một số chuỗi cửa hàng mà các tour dẫn khách Trung Quốc, chúng tôi còn chứng kiến du khách mua sắm, sau đó dùng thẻ quẹt vào máy POS (Point of Sale - máy bán hàng chấp nhận thẻ ngân hàng) để thanh toán. Máy POS muốn hoạt động tại Việt Nam phải được các ngân hàng trong nước chấp thuận và kết nối với các trung tâm thanh toán để quản lý dòng tiền. Máy POS hợp pháp cũng chỉ chấp thuận một số ít thẻ quốc tế tại Việt Nam để kiểm soát dòng tiền ngoại tệ ra vào, tránh chuyển ngoại tệ bất hợp pháp ra nước ngoài.

Ông Nguyễn Hoài Chiểu, Giám đốc NHNN Chi nhánh Khánh Hòa, khẳng định việc các cửa hàng sử dụng máy POS nhập lậu từ TQ sẽ gây thất thu thuế, khó kiểm soát được hàng hóa. "Chúng tôi vừa tổ chức đoàn kiểm tra các cửa hàng đăng ký thanh toán bằng máy POS thì đều chấp hành đúng quy định. Còn những máy POS "chui" rất khó xử lý, đòi hỏi phải lực lượng có nghiệp vụ như công an, quản lý thị trường kiểm tra đột xuất mới phát hiện được" - ông Chiểu nói.

Riêng về hình thức thanh toán bằng Alipay, Wechat Pay, vị lãnh đạo này cho biết đây là hình thức mới phát sinh ở Nha Trang nên cần phải nghiên cứu tính pháp lý của hình thức này.

Khó kiểm soát

Trong văn bản khẩn gửi Văn phòng Chính phủ, ông Trần Sơn Hải, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Khánh Hòa, khẳng định tại tỉnh có 417 doanh nghiệp (DN) kinh doanh dịch vụ lữ hành, trong đó 25 DN chuyên đón khách Trung Quốc. Việc các DN khai thác thị trường khách Trung Quốc với các tour giá rẻ qua các chuyến bay charter dẫn đến hình thành các chuỗi cửa hàng mua sắm để bù đắp chi phí.

Trong đó, một số đơn vị có dấu hiệu vi phạm quy định pháp luật Việt Nam về niêm yết giá, bán đúng giá niêm yết, thanh toán bằng đồng nhân dân tệ, thanh toán chui qua POS, thanh toán thông qua mã phản hồi nhanh (QR code) dưới hình thức sử dụng điện thoại thông minh.

Hiện nay, các tổ chức thanh toán thẻ cung cấp cho các đơn vị chấp nhận thẻ các loại máy POS cầm tay. Tổ chức thanh toán thẻ chưa có các giải pháp quản lý về quy trình và công nghệ nên việc kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định của pháp luật thông qua POS rất khó khăn. Máy này nhỏ gọn, dễ cất giấu và khó phân biệt đâu là máy hoạt động hợp pháp, đâu là máy hoạt động trái phép.

Hình thức thanh toán thông qua mã phản hồi nhanh dưới hình thức sử dụng điện thoại thông minh được thực hiện qua điện thoại di động của bên bán và bên mua nên việc kiểm tra, bắt quả tang các trường hợp này rất khó và không có chứng cứ như hóa đơn, chứng từ… Vì vậy, để kiểm soát các hoạt động thanh toán này cần phải có các giải pháp quản lý về công nghệ và các quy định pháp luật cụ thể.