Ngành Dự trữ Nhà nước lớn lên cùng đất nước

11:30 27/07/2020

Ngay từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi huy động, đưa vào dự trữ lương thực, tiền vàng, muối ăn, đạn dược… để phục vụ các yêu cầu cấp thiết của cuộc kháng chiến giải phóng dân tộc và kịp thời hỗ trợ cứu đói cho nhân dân.

Điển hình là Lời kêu gọi “Hũ gạo kháng chiến”, “Hũ gạo nuôi quân”, “Tuần lễ vàng”, “muối quý hơn vàng”... đã tạo lập nguồn lực quan trọng đáp ứng yêu cầu cấp thiết lúc bấy giờ. Đây thực chất là hoạt động dự trữ quốc gia (DTQG).

Mặc dù hoạt động DTQG được thực hiện ngay từ khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nhưng ngành Dự trữ Nhà nước (DTNN) được ra đời muộn hơn. Vào tháng 9/1955, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa I nước Việt Nam dân chủ Cộng hòa đã ra Nghị quyết phiên họp, trong đó có đoạn: “Phải xây dựng được một lực lượng dự trữ hùng hậu để ứng phó với mọi tình huống bất trắc xảy ra”. Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 663/TTg ngày 13/1/1956 về tổ chức lực lượng dự trữ vật tư nhà nước, với danh mục 27 loại hàng hoá thiết yếu, phân công cho các bộ trực tiếp bảo quản và giao Ủy ban Kế hoạch quốc gia theo dõi chung.

Để thống nhất quản lý hoạt động, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 997-TTg ngày 7/8/1956 về thành lập Cục Quản lý dự trữ vật tư của Nhà nước gồm 4 phòng chuyên môn và 18 cơ quan đại diện đặt tại các địa bàn quan trọng của đất nước (từ Quảng Bình trở ra). Như vậy, ngày 7/8/1956 đánh dấu sự ra đời của ngành DTNN Việt Nam. Với ý nghĩa lịch sử đó, ngày 7/8 hàng năm được chọn là Ngày Truyền thống của ngành DTNN theo Quyết định số 1371/QĐ-TTg ngày 6/8/2010 của Thủ tướng Chính phủ.

Trong giai đoạn 20 năm thuộc Bộ Tài chính (2000 - 2020), ngành DTNN đã có thêm những điều kiện để phát triển và khẳng định vai trò, với nhiều dấu ấn đặc biệt, thể hiện sự lớn mạnh không ngừng

Trong các giai đoạn lịch sử phát triển của ngành DTNN, có thể thấy rõ sự lớn mạnh nổi bật từ khi Cục DTQG chuyển về ngôi nhà chung ngành Tài chính, ngày 24/8/2000, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 102/2000/QĐ-TTg chuyển Cục DTQG về trực thuộc Bộ Tài chính. Vì vậy, tháng 8/2020 vừa là dịp kỷ niệm 64 năm Ngày Truyền thống của ngành DTNN vừa là dịp kỷ niệm 20 năm Cục DTQG (nay là Tổng cục DTNN) trực thuộc Bộ Tài chính.

Thứ nhất, sự ra đời của Pháp lệnh DTQG. Dưới sự lãnh đạo của Ban Cán sự Đảng, lãnh đạo Bộ Tài chính, dự thảo Pháp lệnh DTQG được triển khai soạn thảo. Ngày 29/4/2004, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (Khóa XI) đã thông qua Pháp lệnh DTQG số 17/2004/PL-UBTVQH11 có hiệu lực kể từ ngày 1/9/2004. Cùng với pháp lệnh, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 196/2004/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của pháp lệnh và thiết lập hệ thống tổ chức ngành DTNN gồm: Cơ quan quản lý DTQG chuyên trách thuộc Bộ Tài chính (Cục DTQG), các đơn vị DTQG khu vực và các đơn vị DTQG thuộc bộ, ngành trực tiếp quản lý, bảo quản hàng DTQG theo quy định của pháp luật.

Thứ hai, thành lập Tổng cục DTNN và tiếp tục kiện toàn về tổ chức, chức năng, nhiệm vụ và đội ngũ cán bộ. Ngày 20/8/2009, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 106/2009/QĐ-TTg quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục DTNN trực thuộc Bộ Tài chính. Theo đó, Tổng cục DTNN được tổ chức theo hệ thống dọc gồm 9 đơn vị tham mưu, 1 đơn vị sự nghiệp và 22 cục DTNN khu vực.

Tổ chức và nhiệm vụ của Tổng cục DTNN tiếp tục được kiện toàn sau khi Thủ tướng ban hành Quyết định số 36/2019/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Tổng cục DTNN thuộc Bộ Tài chính. Cơ cấu tổ chức của Tổng cục được sắp xếp lại theo hướng tinh giảm đầu mối. Cùng với đó, chức năng, nhiệm vụ của Tổng cục DTNN được hoàn thiện theo đúng quy định tại Luật DTQG. Đội ngũ cán bộ, công chức được từng bước xây dựng đáp ứng tiêu chuẩn quy định và cơ cấu hợp lý. Chính sách, chế độ đối với người làm công tác DTQG được quan tâm chăm lo, giúp cho đội ngũ ngày càng phát triển về mọi mặt để đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ.

Thứ ba, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể hệ thống kho DTQG đến năm 2020 và Chiến lược phát triển DTQG đến năm 2020. Ngày 17/1/2011, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 94/QĐ-TTg phê duyệt quy hoạch tổng thể hệ thống kho DTQG đến năm 2020. Ngày 28/12/2002, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 2091/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển DTQG đến năm 2020; theo đó, mục tiêu tổng mức DTQG đến năm 2015 đạt khoảng 0,8 - 1% GDP và đến năm 2020 đạt khoảng 1,5% GDP.

Thứ tư, ban hành Luật DTQG và hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật dưới luật. Ngày 20/11/2012, Quốc hội khóa XIII đã ban hành Luật DTQG (số 22/2012/QH13). Kể từ ngày Luật DTQG có hiệu lực thi hành (1/7/2013) đến nay, hàng loạt văn bản quy phạm pháp luật về DTQG đã được Tổng cục DTNN tham mưu, trình cấp có thẩm quyền ban hành, gồm: 2 nghị định, 2 quyết định của Thủ tướng Chính phủ, trên 40 thông tư, tạo nên hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về DTQG tương đối đầy đủ và đồng bộ, thúc đẩy nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về DTQG.

Thứ năm, cơ sở vật chất, kho tàng và công nghệ bảo quản được quan tâm đầu tư, từng bước hiện đại hóa. Để đảm bảo yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, hệ thống cơ sở vật chất, kho DTQG đã được quan tâm đầu tư phát triển theo quy hoạch tại 8 vùng chiến lược về kinh tế - xã hội, an ninh – quốc phòng trên cả nước. Hầu hết các khu vực kho DTQG đã được cải tạo, nâng cấp và đầu tư xây mới với quy mô đủ lớn; kết hợp áp dụng khoa học công nghệ tiên tiến, hiện đại.

Thứ sáu, nguồn lực DTQG được tăng cường, sẵn sàng đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ đột xuất, cấp bách phục vụ nhân dân và các nhiệm vụ khác được Đảng và Nhà nước giao. Hàng năm, Nhà nước bố trí tăng ngân sách nhà nước cho DTQG; tổng mức ngân sách bố trí để mua hàng DTQG giai đoạn 2016 - 2020 gần 12.000 tỷ đồng. Việc tổ chức mua sắm hàng DTQG được thực hiện theo đúng các quy định của pháp luật, hiệu quả, tiết kiệm. Mặt hàng đưa vào dự trữ đều là những mặt hàng thiết yếu, quan trọng, phù hợp với tiêu chí và mục tiêu sử dụng DTQG. Công tác xuất cấp hàng DTQG bảo đảm kịp thời và không để xảy ra tình trạng thiếu hàng so với nhu cầu về số lượng theo các quyết định xuất cấp.

Trong các giai đoạn lịch sử phát triển của ngành DTNN, có thể thấy rõ sự lớn mạnh nổi bật từ khi Cục DTQG chuyển về ngôi nhà chung ngành Tài chính. Trải qua chặng đường 64 năm, dù khó khăn, gian nan đến đâu, ngành DTNN cũng ra sức phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trải qua chặng đường 64 năm, dù khó khăn, gian nan đến đâu, ngành DTNN cũng ra sức phấn đấu, góp phần xây dựng đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Ghi nhận những thành tích, đóng góp của các thế hệ cán bộ ngành DTNN trong quá trình xây dựng và trưởng thành, Tổng cục DTNN đã vinh dự được Đảng, Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý, như: Huân chương Hồ Chí Minh (2006); Huân chương Độc lập hạng nhất (2015); Cờ thi đua của Chính phủ (2016); 2 danh hiệu Anh hùng Lao động; nhiều đơn vị và cá nhân được tặng thưởng Huân chương Độc lập và Huân chương Lao động các hạng...

Thành tích đạt được 20 năm qua đã tô đậm thêm truyền thống vẻ vang suốt chặng đường 64 năm xây dựng và trưởng thành của ngành DTNN. Chúng ta cùng tin tưởng, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và người lao động ngành DTNN sẽ tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang, nâng cao hơn nữa tinh thần trách nhiệm trong thực thi công vụ, đoàn kết nỗ lực phấn đấu hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ chính trị được giao, xây dựng ngành DTNN ngày càng phát triển.