Theo HoREA, thị trường bất động sản (BĐS) TP. Hồ Chí Minh hiện nay vẫn còn nằm trong chu kỳ phục hồi sau “giai đoạn đóng băng 2011-2013” và tình thế khó khăn hiện nay chỉ là nhất thời. Do thị trường BĐS có "độ trễ", nếu không có biện pháp xử lý hiệu quả các vướng mắc và điểm nghẽn hiện nay, tình trạng sụt giảm quy mô thị trường sẽ tiếp tục, dẫn đến một số doanh nghiệp (DN) BĐS gặp nhiều khó khăn, thậm chí có thể phá sản. 

Chín tháng qua, các DN xây dựng bị sụt giảm khoảng 30-50% hợp đồng xây lắp, các nhà cung cấp thiết bị, vật tư bị sụt giảm doanh thu, DN sản xuất thiết bị, vật liệu xây dựng sản xuất cầm chừng, người lao động thiếu việc làm, giảm thu nhập; các ngân hàng thương mại có thể khó thu hồi nợ... Đó là tác động có tính dây chuyền một khi thị trường BĐS sụt giảm.

Số liệu từ Sở Xây dựng TP. Hồ Chí Minh cho thấy, năm 2018 số lượng dự án nhà ở hoàn thành cao nhất với 61 công trình trên diện tích 187ha với 35.370 căn nhà. Trong đó có 32.167 căn hộ chung cư, gấp 2,3 lần về số lượng, gấp 2,5 lần về diện tích đất sử dụng, gấp 1,9 lần tổng diện tích sàn xây dựng so với năm 2017. 

Nhưng 9 tháng của năm 2019, số nhà ở hoàn thành đã sụt giảm mạnh, chỉ có 17 khu nhà ở trên 111ha với 12.453 căn nhà, trong đó có 10.085 căn hộ chung cư, chỉ bằng khoảng 36% về số lượng chung cư, bằng khoảng 79% về diện tích đất sử dụng đất, khoảng 47% về số căn nhà và chỉ bằng khoảng 49% tổng diện tích sàn xây dựng so với năm 2018. Đồng thời, 9 tháng của năm 2019 chỉ có 32 khu nhà ở hình thành trong tương lai đủ điều kiện huy động vốn, với 19.662 căn nhà, giảm 58,44% về số lượng dự án và giảm 30,56% về số lượng căn nhà so với năm 2018. Trong đó, có đến 31 dự án nhà ở quy mô nhỏ và trung bình, nhưng có một dự án khu đô thị tại quận 9 với 10.007 căn hộ. 

Nhận định về thị trường BĐS TP. Hồ Chí Minh, ông Lê Hoàng Châu - Chủ tịch HoREA cho biết: “Khó khăn lớn nhất của thị trường BĐS hiện nay là nhiều dự án nhà ở bị “ách tắc”, “đứng hình”. Tình trạng mất cân bằng cung cầu do nguồn cung quá ít trong lúc nhu cầu cao làm cho giá nhà dễ bị đẩy lên, dễ xuất hiện tình trạng đầu cơ, đầu tư lướt sóng. 

Lý do khiến nhiều dự án nhà ở thương mại bị dừng hoặc phải ngừng triển khai xây dựng là do việc phân loại nhà ở chưa phù hợp, như trường hợp 10.007 căn hộ của một chung cư cao cấp lại được đưa vào danh mục nhà ở bình dân. Do vậy, trong 9 tháng đầu năm 2019, đồng thời với sự sụt giảm quy mô thị trường, đang có sự “lệch pha” nguồn cung về phân khúc nhà ở cao cấp, có thể chiếm tỷ trọng lên đến  70-80% tổng số nhà ở đưa ra thị trường. 

Bên cạnh đó, các chủ đầu tư xây dựng BĐS và nhà đầu tư thứ cấp ngày càng khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng, do các ngân hàng thương mại hạn chế dần tín dụng vào thị trường BĐS và kiểm soát chặt chẽ tín dụng tiêu dùng. Bên cạnh đó, từ đầu năm 2017 đến nay, Nhà nước chưa bố trí được nguồn vốn ưu đãi tín dụng nhà ở xã hội cho 4 ngân hàng là Vietcombank, Vietinbank, Agribank, BIDV và do quá thiếu nhà ở xã hội, nên phần lớn đối tượng thụ hưởng không có cơ hội được thuê, thuê mua (Nhà nước chỉ mới bố trí được khoảng 1.262 tỷ đồng cho Ngân hàng Chính sách xã hội để cho vay mua nhà ở xã hội, quá ít nên không đáp ứng được nhu cầu).

Theo báo cáo của Ngân hàng Nhà nước, tại TP. Hồ Chí Minh, 9 tháng đầu năm 2019, tín dụng đổ vào BĐS chỉ với 269.000 tỷ đồng, tăng 3,41% so với cuối năm 2018 (thấp hơn mức tăng tổng dư nợ tín dụng), chiếm 12,3% tổng dư nợ tín dụng, thể hiện trên thực tế là DN BĐS ngày càng khó tiếp cận nguồn vốn ngân hàng. Bên cạnh đó, tổng dư nợ cho vay tiêu dùng để xây nhà, sửa nhà, mua nhà khoảng 128.000 tỷ đồng, chiếm khoảng 40% tổng dư nợ cho vay tiêu dùng. Trong đó, có thể có một phần không nhỏ chuyển sang đầu tư bất động sản, tiềm ẩn rủi ro về tín dụng.

Theo ông Lê Hoàng Châu, nguyên nhân dẫn đến thị trường BĐS bị sụt giảm là do một số quy phạm pháp luật, văn bản dưới luật thiếu thống nhất, thiếu đồng bộ. Công tác thực thi pháp luật còn những mặt hạn chế; một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức quan liêu, nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, DN; một số DN BĐS chưa quan tâm đầu tư vào phân khúc thị trường nhà ở bình dân, nhà ở xã hội.

Cũng theo HoREA, quy định phải có 100% đất ở thì mới được chỉ định chủ đầu tư xây dựng nhà ở thương mại là không sát với thực tế vì đa số dự án nhà ở có quỹ đất hỗn hợp gồm đất ở, đất nông nghiệp, đất phi nông nghiệp xen cài đất rạch, bờ đất, đường, hẻm (ngõ, ngách) thuộc Nhà nước quản lý, thường chiếm khoảng 10% diện tích dự án. Hiện nay, các cơ quan quản lý nhà nước vẫn lúng túng trong việc xử lý quỹ đất thuộc Nhà nước quản lý xen cài trong dự án nhà ở. Đây là vướng mắc cần được sớm giải quyết để khai thông ách tắc các dự án nhà ở thương mại. Vì vậy, UBND TP. Hồ Chí Minh nên sớm báo cáo Chính phủ giải quyết vướng mắc đối với các dự án nhà ở thương mại có quỹ đất hỗn hợp như trên để tháo gỡ khó khăn cho DN BĐS.