Tăng tiêu dùng trong nước, mở rộng cơ hội xuất khẩu

Phát biểu tại Hội thảo khoa học “Phát triển ngành sữa Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045” do Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 5/8, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài nhấn mạnh, theo thống kê, mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người tại Việt Nam là khoảng 27 lít/người/năm. Dự báo mức tiêu thụ sữa bình quân đầu người hằng năm sẽ tiếp tục tăng 7 - 8%. So với các nước trong khu vực, nhu cầu sử dụng sữa bình quân đầu người của Việt Nam hiện vẫn thấp so với thế giới, trong khi Thái Lan là 35 lít/người/năm, Singapore là 45 lít/người/năm và các nước châu Âu từ 80 - 100 lít/người/năm.

Theo Thứ trưởng, sau hơn 10 năm triển khai thực hiện Quyết định số 3399/QĐ-BCT ngày 28/6/2010 phê duyệt Quy hoạch phát triển ngành công nghiệp chế biến sữa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2025, nhiều mục tiêu đề ra đã đạt được. Năm 2023, sản lượng sữa tươi của cả nước đạt khoảng 1,86 tỷ lít, sữa bột đạt khoảng 154,8 nghìn tấn. Tuy nhiên, nguồn sữa tươi khai thác từ đàn bò sữa trong nước mới chỉ đáp ứng khoảng 38% nhu cầu sữa chế biến.

Thứ trưởng Trương Thanh Hoài cho rằng, trước xu thế phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế, cùng với việc Việt Nam tham gia các Hiệp định thương mại tự do, trong đó có một số Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới như CPTPP, EVFTA… sẽ tạo nhiều cơ hội mới cho doanh nghiệp ngành sữa Việt phát triển mạnh mẽ; các sản phẩm của ngành sữa có cơ hội lớn xuất khẩu và mở rộng ra các thị trường quốc tế.

Song bên cạnh cơ hội là những thách thức mới cho sự phát triển của các doanh nghiệp ngành sữa Việt Nam, như sức ép cạnh tranh từ các doanh nghiệp nước ngoài, sự thay đổi về thị hiếu và thói quen tiêu dùng với sản phẩm sạch, sản phẩm hữu cơ, sản phẩm sữa có công thức mới…

“Trước các cơ hội cũng như những vấn đề thách thức trên thì Chiến lược phát triển ngành sữa giai đoạn đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 được xây dựng đóng vai trò quan trọng giúp định hướng cho doanh nghiệp ngành có hướng đi mới, sáng tạo, bền vững trong phát triển”- Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nhấn mạnh.

Tại hội thảo, TS. Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chiến lược, Chính sách Công Thương (Bộ Công Thương) cho hay, thời gian qua, các doanh nghiệp ngành sữa Việt Nam đã chủ động, sáng tạo tìm hướng đi thích hợp như: Đầu tư công nghệ mới, thiết bị dây chuyền sản xuất chế biến hiện đại cùng hệ thống phân phối thông minh tạo ra sản phẩm mới có chất lượng cao và uy tín, đáp ứng thị trường trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, với đặc điểm địa lý và khí hậu của đất nước rất thuận lợi cho phát triển đàn bò sữa, việc đầu tư phát triển ngành sữa vừa tạo điều kiện cho doanh nghiệp phát triển sản xuất với chi phí nhân công thấp; đồng thời mang lại sinh kế cho người dân thiếu việc làm và thiếu thu nhập, góp phần xóa đói, giảm nghèo, tăng cường an sinh xã hội, gắn liền lợi ích doanh nghiệp với cộng đồng.

“Ngành sữa Việt Nam có điều kiện và dư địa phát triển rất lớn. Tuy nhiên, để phát triển bền vững, đúng định hướng, những vấn đề liên quan cần phải được nghiên cứu, phân tích, nhận định, đánh giá nhằm xây dựng hệ thống giải pháp mang tính tổng thể và khả thi”, TS. Nguyễn Văn Hội nhấn mạnh.

Mục tiêu vì một Việt Nam khỏe mạnh

Tại Hội thảo, các vấn đề về vai trò của ngành sữa trong việc nâng cao sức khỏe cộng đồng, hướng đến mục tiêu “vì một Việt Nam khỏe mạnh”; mối liên kết giữa phát triển ngành sữa và ngành chăn nuôi, nhằm xây dựng chuỗi giá trị bền vững; vị trí, vai trò của doanh nghiệp trong thực hiện các định hướng chiến lược phát triển ngành; ứng dụng khoa học, công nghệ để thúc đẩy sản xuất, chế biến hiện đại, bảo đảm phát triển xanh và bền vững… cũng đã được các đại biểu tập trung thảo luận.

Ông Nguyễn Xuân Dương - Chủ tịch Hội Chăn nuôi Việt Nam thông tin, theo báo cáo, sản lượng sữa tươi nội địa hiện chỉ đáp ứng khoảng 38 - 40% nhu cầu tiêu dùng, phần còn lại phải nhập khẩu, chủ yếu dưới dạng sữa bột để hoàn nguyên. Việc này vừa ảnh hưởng tới giá trị dinh dưỡng của sản phẩm, vừa làm suy yếu chuỗi giá trị chăn nuôi bò sữa trong nước.

“Chúng ta mới có 3,3 con bò sữa/1.000 dân, thấp hơn nhiều so với Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc và chưa tương xứng với tiềm năng tự nhiên và lao động. Đến năm 2030, nếu không có chính sách kịp thời và mạnh mẽ, ngành sữa khó đạt được mục tiêu tự túc 60% nguyên liệu”, ông Nguyễn Xuân Dương nói.

Đồng thời, ông Dương đề xuất phát triển song song 2 mô hình chăn nuôi thâm canh công nghệ cao của các tập đoàn lớn và chăn nuôi hộ gia đình chuyên nghiệp quy mô 30 - 50 con. Mô hình này tận dụng tốt lao động nông thôn, phụ phẩm nông nghiệp; lan tỏa giá trị chuỗi sản xuất đến cộng đồng.

Từ góc độ doanh nghiệp, ông Ngô Minh Hải, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn TH cho biết: “Chúng tôi đầu tư ngành sữa là đầu tư cho sức khỏe quốc gia, với mô hình “từ đồng cỏ xanh đến ly sữa sạch”. Đó là một hành trình minh bạch, ứng dụng công nghệ cao, tự chủ nguyên liệu và hướng đến các tiêu chuẩn quốc tế.

Hiện tại, TH sở hữu đàn bò tiệm cận 70.000 con với năng suất trung bình 35 lít/con/ngày - mức cao hàng đầu khu vực. Dự án chăn nuôi bò sữa công nghệ cao của tập đoàn này tại Nghệ An được vận hành chỉ sau 14 tháng, trở thành hình mẫu tiên phong cho ngành.

“Hiện nay, Việt Nam có khoảng 13,8 triệu trẻ em lứa tuổi mẫu giáo và tiểu học, Nếu mỗi trẻ được sử dụng 5 ly sữa/tuần trong bữa ăn học đường kết hợp 2 ly tại nhà, thì nhu cầu tiêu thụ sữa vào khoảng 0,9 triệu tấn/năm. Tập đoàn TH cùng các doanh nghiệp sữa sẵn sàng tham gia gánh vác cùng Đảng và Nhà nước chăm lo sức khỏe cho lứa tuổi vàng”, ông Ngô Minh Hải chia sẻ.