Rạng sáng 21/4 giờ Việt Nam đã trở thành ngày lịch sử của ngành dầu mỏ thế giới, sau khi giá dầu thô WTI (dầu ngọt nhẹ Tây Texas, Mỹ) giao tháng 5 rơi xuống mức -37,63 USD/thùng.

Đây là lần đầu tiên giá dầu thô thế giới rơi xuống mức âm và cũng là mức giá thấp nhất trên Sàn giao dịch hàng hóa New York (NYMEX) từ năm 1983.

Theo đại diện Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), việc giá dầu thô rơi xuống mức thấp chưa từng có trong lịch sử xuất phát từ nhiều lý do.

Cụ thể, ngày 21/4 là ngày chốt hợp đồng kỳ hạn giao tháng 5/2020. Vào ngày này, người mua hợp đồng này phải đưa ra quyết định có nhận lô dầu này hay không. Nếu nhận thì người mua phải đóng hợp đồng và sẽ nhận lô dầu vật chất.

Tuy nhiên, với tình trạng nhu cầu dầu thô sụt giảm mạnh trên thế giới do dịch COVID-19 hiện nay, dầu thô vẫn được sản xuất trong khi các kho chứa đã đầy, thuê kho để chứa là không thể hoặc với chi phí rất cao.

Do vậy, một số người sở hữu hợp đồng này đã quyết định “bán tháo” với mọi giá tại 2 giây cuối cùng của phiên giao dịch và giá khớp tại 2 giây cuối cùng này được coi là giá chốt phiên.

Cũng theo PVN, thực chất giá (-) 37,63 USD/thùng là mức giá được giao dịch giữa các trader trên sàn giao dịch chứ không phải là giá giao dịch giữa nhà sản xuất dầu thô và người sử dụng cuối cùng (Nhà máy lọc dầu) và số lượng dầu giao dịch ở mức (-) 37,63 USD/thùng này rất thấp, ghi nhận khối lượng khoảng 600.000 thùng.

Ngoài ra, trong phiên giao dịch hôm qua, 20/4, giá dầu trên các sàn giao dịch cho tháng 5/2020 có giảm nhiều nhưng giá dầu Mỹ ngọt nhẹ giao tháng 6 trên sàn giao dịch NYMEX vẫn duy trì ở mức khoảng 20 USD/thùng, trong khi giá dầu Brent trên sàn giao dịch ICE (London) vẫn ở mức 25,6 USD/thùng.

Do vậy việc giảm giá WTI mang tính cục bộ tại Mỹ (do sức chứa và cung cầu) có ảnh hưởng mạnh tới tâm lý trên thị trường. Tuy nhiên, yếu tố này sẽ chỉ ảnh hưởng trong ngắn hạn.

PVN dẫn dự báo của các hãng nổi tiếng như IHS, WM và các nhà phân tích của Mỹ, cho biết giá dầu thô giảm chỉ trong ngắn hạn và sẽ đi lên trong tháng 6 hoặc tháng 7/2020.

Còn trong ngắn hạn, nhu cầu thế giới giảm mạnh gần 30 triệu thùng/ngày so với cùng kỳ năm ngoái trong khi đó thỏa thuận OPEC+ chỉ cắt giảm 9,7 triệu thùng/ngày trong tháng 5 và 6 và có hiệu lực từ đầu tháng 5 nên dự báo trong tháng 4 giá dầu có thể giảm chút ít, nhưng tháng 5 sẽ dừng giảm với dao động biên độ nhỏ.

Về trung hạn, cầu tăng dần từ sau tháng 5 khi các nước trên thế giới gỡ dần phong tỏa, đặc biệt các nước tiêu thụ dầu lớn như Mỹ, Trung Quốc, Ấn Độ, châu Âu kết hợp với cung giảm dần theo thỏa thuận OPEC+ và một số công ty khai thác Mỹ phá sản hoặc buộc phải giảm sản xuất vì giá bán thấp hơn chi phí khai thác sẽ làm cân bằng cung-cầu cải thiện và giá dầu sẽ tăng dần, dự kiến cuối năm 2020 khoảng 40 USD/thùng, cuối 2021 có thể đạt lại mức khoảng 60 USD/thùng.

“Trong dài hạn, do giá dầu ở mức thấp trong thời gian dài, các công ty dầu khí đều cắt giảm đầu tư thăm dò và phát triển mỏ, dẫn đến nguồn cung giảm. Tuy nhiên, cả về trung và dài hạn, việc hồi phục thị trường phụ thuộc nhiều vào kết quả khống chế dịch COVID-19 khi tìm ra thuốc chữa, giá dầu sẽ tăng khi nền kinh tế thế giới, đặc biệt các nước G20 phục hồi,” đại diện PVN phân tích.

Trong khi đó, công thức giá bán dầu Việt Nam dựa trên trung bình giá tháng giao dầu của dầu Dated Brent do Platts định giá. Vì vậy, theo đại diện PVN, doanh thu của tập đoàn cũng ảnh hưởng bởi dao động của giá dầu Brent do tâm lý chung của thị trường khi giá dầu WTI giảm sâu kỷ lục.

Đơn cử, đối với lĩnh vực khai thác dầu khí, khi giá dầu giảm 1 USD/thùng thì doanh thu sẽ giảm khoảng 2,2 nghìn tỷ đồng/năm. Với giá dầu ở mức 30 USD/thùng thì doanh thu sẽ giảm khoảng 55 nghìn tỷ đồng/năm (so với giá dầu kế hoạch là 60 USD/thùng).

Ngoài ra, hoạt động sản xuất và kinh doanh xăng dầu cũng chịu tác động tiêu cực từ dịch bệnh COVID-19 và giá dầu xuống thấp khi nhu cầu vận tải, lưu thông sụt giảm.

“Các nhà máy lọc dầu bị lỗ do tồn trữ, chênh lệch giá sản phẩm thấp, có lúc giá xăng thấp hơn giá dầu, nguy cơ dừng hoạt động do tồn kho cao. Về lĩnh vực dịch vụ kỹ thuật dầu khí cũng gặp khó tương tự khi các chủ đầu tư, nhà thầu có xu hướng cắt giảm và tối ưu hóa chi phí sản xuất,” đại diện PVN thông tin.

Trước tác động kép do giá dầu giảm và ảnh hưởng của dịch COVID-19, đại diện PVN cho hay, tập đoàn đã xây dựng và triển khai đồng bộ 5 nhóm giải pháp ứng phó, bao gồm các giải pháp về quản trị, đầu tư, tài chính, thị trường và cơ chế chính sách.

Cùng với đó, PVN đã thành lập Ban Chỉ đạo và nhiều tổ chuyên môn để cập nhật hàng ngày tình hình diễn biến thị trường, tình hình sản xuất kinh doanh để kịp thời ứng phó khó khăn với dịch bệnh COVID-19 và giá dầu sụt giảm.

Đặc biệt theo PVN, trong tình hình giá dầu thấp như hiện nay, việc mua dầu thô để tích trữ là hướng đi đúng đắn và hợp lý mang lại nhiều cơ hội cho đất nước.

Tuy nhiên cũng có một số khó khăn, đơn cử như chưa có cơ chế chính sách về rủi ro cho hoạt động này, chẳng hạn khi mua bắt đáy dẫn đến thua lỗ. Ngoài ra, hạ tầng lưu chứa còn hạn chế, không có kho dự trữ quốc gia, hiện nay chỉ có 2 kho chứa dầu thô của hai nhà máy lọc dầu là Dung Quất và Nghi Sơn phục vụ cho sản xuất của Nhà máy là chính. Việc thuê tàu trữ dầu không khả thi vào thời điểm này do tiềm lực tài chính còn khó khăn đặc biệt trong giai đoạn này.

Trong bối cảnh hiện nay, PVN kiến nghị Chính phủ và các bộ ngành hỗ trợ tập đoàn bằng các khoản vay giá rẻ về vốn lưu động cho PVN và các đơn vị thành viên của PVN và giãn khoản nợ vay tại các dự án hoặc doanh nghiệp khó khăn của ngành.

Bên cạnh đó, PVN đề xuất Chính phủ xem xét điều tiết thị trường bán lẻ xăng dầu, xem xét tạm dừng nhập khẩu xăng dầu hoặc cân đối cung cầu giữa sản xuất trong nước và nhập khẩu, điều hành giá xăng dầu ở mức hợp lý để duy trì hoạt động cho chuỗi sản xuất kinh doanh từ khai thác đến chế biến, cung ứng sản phẩm để cứu nền kinh tế chung của đất nước, duy trì công ăn việc làm của người lao động.