Quản lý, điều hành Ngân sách Nhà nước hướng đến hiệu quả, hiệu suất
Việt Nam và New Zealand đều có quy trình chặt chẽ trong quản lý, điều hành Ngân sách Nhà nước. Trong đó, có nhiều nét tương đồng về thời gian, nội dung, trách nhiệm của Bộ và các cơ quan trong việc trình các cấp có thẩm quyền về dự toán Ngân sách Nhà nước.
Những kinh nghiệm trong quản lý, điều hành Ngân sách Nhà nước nhằm đáp ứng các yêu cầu về phát triển kinh tế - xã hội cũng như thực hiện các mục tiêu ưu tiên chiến lược của đất nước đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
Việt Nam hướng đến mục tiêu quản lý tài chính hiệu quả, hiệu suất
Tại phiên thảo luận số 3 với chủ đề Quản lý quy trình Ngân sách Nhà nước (NSNN) trong Chương trình Đối thoại chính sách tài chính Việt Nam - New Zealand năm 2025 diễn ra vào sáng 7/8, đại diện Vụ Ngân sách Nhà nước (Bộ Tài chính, Việt Nam) cho biết: Ở Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo toàn diện nên thể chế, chính sách và quản lý tài chính, NSNN tại Việt Nam được hoàn thiện bám sát các chủ trương, định hướng của Đảng về mục tiêu, nhiệm vụ tài chính - NSNN.
Theo đó, thực hiện chính sách tài khoá 2021 - 2025, hệ thống chính sách thu NSNN ngày càng hoàn thiện, bảo đảm nuôi dưỡng và phát triển các nguồn thu, chống thất thu và phù hợp với các cam kết quốc tế. Các chính sách tài khoá được triển khai đồng bộ, linh hoạt, mở rộng với giá trị, phạm vi hỗ trợ rộng cho người dân và doanh nghiệp, đặc biệt là các giải pháp về gia hạn, miễn giảm thuế; phí lệ phí và tiền thuê đất. NSNN ngày càng minh bạch với các tiêu chí, định mức cụ thể, chú trọng đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; phát triển các ngành, lĩnh vực, vùng kinh tế.

Chính sách chi NSNN bám sát chủ trương, định hướng tái cơ cấu nền kinh tế, cơ cấu lại chi NSNN, tăng hợp lý tỷ trọng chi đầu tư, phát triển, tăng chi cho con người, chi phát triển hệ thống an sinh xã hội, giáo dục, đào tạo, khoa học công nghệ, y tế… góp phần nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả nền kinh tế; đầu tư công được đẩy mạnh với vai trò động lực của nền kinh tế.
Cùng với đó, Việt Nam thực hiện cải cách tiền lương, gắn với tinh giản biên chế; sử dụng ngân sách triệt để tiết kiệm, hiệu quả; thúc đẩy xã hội hoá dịch vụ sự nghiệp công, công khai tài chính công. Cơ cấu lại và nâng cao hiệu quả sử dụng nợ công và hoạt động các thị trường tài chính, dịch vụ tài chính.
Vì vậy, việc thực hiện chính sách tài khoá 2021-2025 đã đạt được nhiều kết quả về hoàn thiện thể chế, cơ cấu lại NSNN và nợ công đạt và vượt các mục tiêu đặt ra. Trong đó, tỷ lệ huy động vào NSNN trên 18% GDP, vượt 2% so với mục tiêu đặt ra.
Bộ Tài chính Việt Nam phối hợp với Bộ Ngân khố New Zealand tổ chức Hội thảo Đối thoại Chính sách Việt Nam - New Zealand. Trong 3 ngày diễn ra hội thảo (6 - 8/8/2025), các chuyên gia đến từ Bộ Tài chính Việt Nam và Bộ Ngân khố New Zealand cùng trao đổi, thảo luận về các nội dung trọng tâm như: chính sách tài khóa vĩ mô, cải cách thuế, quy trình lập ngân sách Nhà nước, quy trình tổng hợp trong báo cáo tài chính.
Các phiên thảo luận diễn ra theo hình thức mở, kết hợp giữa các bài trình bày chuyên môn và các phiên trao đổi nhóm, nhằm chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn và các giải pháp đổi mới phù hợp với điều kiện của mỗi nước.
Tỷ trọng chi đầu tư phát triển từ mức 28,3% năm 2021 lên mức 31% năm 2025 với việc ưu tiên bố trí các công trình trọng điểm quốc gia. Tỷ trọng chi thường xuyên giảm xuống dưới 60%, tăng lương cơ sở khu vực công cao nhất từ trước đến nay; điều chỉnh lương hưu, trợ cấp ưu đãi người có công, điều chỉnh một số chính sách an sinh xã hội. Giữ được vai trò chủ đạo của Ngân sách Trung ương để thực hiện nhiệm vụ về điều tiết, phát triển hài hoà giữa các địa phương…
Bên cạnh những kết quả đạt được, đại diện Vụ Ngân sách Nhà nước còn cho biết, hiện vẫn còn một số khó khăn vướng mắc của quy trình dự toán NSNN như các quy luật pháp luật hiện hành, thời gian Quốc hội thẩm định ngân sách ngắn; không có khuôn khổ ngân sách trung hạn và trần chi tiêu cứng; phê chuẩn chi tiêu ngân sách hàng năm chi tiết; phát sinh nhiều khoản bổ sung chờ Quốc hội thông qua do các yếu tố khách quan…
Vì vậy, để khắc phục những vướng mắc, đại diện Vụ NSNN cũng đã nêu ra một số định hướng sửa đổi, bổ sung quy trình như: từng bước điều chỉnh, sửa đổi hệ thống quản lý tài chính hiện hành hướng đến các mục tiêu quản lý tài chính công rộng lớn hơn, định hướng lại ngân sách phù hợp với chính sách hơn…
New Zealand: Các quyết định tài chính được thể hiện trong Chiến lược tài chính
Chia sẻ kinh nghiệm của New Zealand, ông Stephen Bond - Cục trưởng Cục quản lý ngân sách (Bộ Ngân khố, New Zealand) nhấn mạnh đến sự tương đồng trong quy trình xây dựng NSSN từ thời gian, nội dung, bộ ngành đề xuất dự toán; trách nhiệm của các cơ quan trong việc trình các cấp có thẩm quyền về dự toán giữa Bộ Tài chính Việt Nam và Bộ Ngân khố New Zealand.
Giới thiệu về Chu kỳ ngân sách New Zealand, ông Stephen Bond cho biết, trước tiên Bộ Ngân khố sẽ đưa ra dự báo Kinh tế và Tài chính để thông báo cho Chiến lược Tài chính, sau đó quá trình lập ngân sách được thực hiện hàng năm để đưa ra các quyết định về tài chính trong Chiến lược tài chính (tuy nhiên các quyết định tài chính vẫn có thể được đưa ra bên ngoài quy trình lập ngân sách). Chính phủ New Zealand công bố các quyết định về Ngân sách vào Ngày Ngân sách (thường là vào tháng 5). Dự luật ngân sách (Dự luật phân bổ) cũng được trình lên Quốc hội vào Ngày ngân sách. Chi tiêu của Chính phủ được kiểm toán độc lập và kết quả được công bố trong báo cáo thường niên của từng bộ và báo cáo tài chính của Chính phủ.

Theo ông ông Stephen Bond, cốt lõi của chiến lược tài khóa là các khoản dự phòng ngân sách, quyết định mức ngân sách bổ sung mà Chính phủ có thể phân bổ trong Ngân sách hàng năm. New Zealand có các khoản dự phòng riêng cho chi phí hoạt động và vốn. Khoản trợ cấp hoạt động ngân sách tương lai là 2,4 tỷ đô la New Zealand mỗi năm (0,5% GDP). Theo đó, trợ cấp là một khái niệm ròng, trong đó tiền tiết kiệm bù đắp cho chi phí bổ sung.
Tại New Zealand, Chiến lược Ngân sách nêu rõ quy trình và các ưu tiên cho quá trình lập Ngân sách. Theo đó, Chiến lược Ngân sách có thể được thiết lập theo hướng từ trên xuống với quy trình mời nộp sáng kiến hoặc theo hướng từ dưới lên, trong đó bất kỳ sáng kiến nào cũng có thể được nộp để tìm kiếm thêm nguồn tài trợ.
Ông Stephen Bond cho biết, khi xây dựng các quyết định, việc đánh giá tác động tài chính của các sáng kiến quyết định chi phí tài chính trong quá trình lập ngân sách sẽ được thực hiện. Để duy trì chiến lược tài chính, tác động tài chính của các quyết định chính sách phải được tính vào khoản trợ cấp Ngân sách. Các Bộ trưởng và Nội các sẽ đưa ra quyết định thông qua quy trình lập Ngân sách để hoàn thiện gói Ngân sách phù hợp với hạn mức Ngân sách.