Muốn cho vay phải lập công ty tài chính

Thời gian qua, cho vay tiêu dùng đã trở thành một sản phẩm quan trọng của các ngân hàng trong bối cảnh tín dụng chật vật tăng trưởng. Tăng trưởng tín dụng và nguồn thu từ khối tín dụng cá nhân của Techcombank hiện chiếm khoảng 40% tổng dư nợ và lợi nhuận của ngân hàng. Khối tín dụng tiêu dùng của VPBank chi nhánh TP. Hồ Chí Minh đã gia tăng mức dư nợ lên gần 27% và cho vay hơn 6.800 tỷ đồng tính đến gần cuối tháng 6/2014. Với hơn 2 triệu người gia nhập nhóm tiêu dùng mỗi năm, đặc biệt, gần 2/3 dân số Việt Nam dưới độ tuổi 35 và nhóm dân số trẻ này có xu hướng du lịch và trải nghiệm thế giới, cuộc đua tín dụng tiêu dùng được nhận định là sẽ ngày càng nóng.

Tín dụng tiêu dùng có độ rủi ro rất cao. Tuy nhiên, hiện nay hoạt động tín dụng tiêu dùng của ngân hàng thương mại và công ty tài chính đan xen lẫn nhau. Ngân hàng thương mại và công ty tài chính đều cung cấp một số sản phẩm tín dụng tiêu dùng như: cho vay trả góp để mua phương tiện đi lại, trang thiết bị gia đình, cho vay tiền mặt phục vụ đời sống... đối với đối tượng khách hàng phi chuẩn và cùng với cách thức tiếp cận qua điểm giới thiệu dịch vụ. Trong khi đó, theo thông lệ quốc tế, đối tượng khách hàng của ngân hàng là người có thu nhập từ khá trở lên, có điểm tín dụng cao, có lịch sử tín dụng tốt. Còn đối tượng khách hàng của công ty tài chính là khách hàng đại chúng (phi chuẩn) có thu nhập trung bình, thấp, chưa có lịch sử tín dụng hoặc điểm tín dụng thấp. 

Nhằm tách biệt và hạn chế rủi ro đối với ngân hàng khi cho vay tiêu dùng đối với khách hàng phi tiêu chuẩn, dự thảo Thông tư về hoạt động tín dụng tiêu dùng của công ty tài chính - đang được NHNN đưa ra lấy ý kiến - quy định: ngân hàng thương mại sẽ phải thành lập công ty tài chính nếu muốn cho vay tiêu dùng đối với khách hàng cá nhân. Khi đó, nếu phát sinh nợ xấu, mất vốn từ các khoản cho vay tiêu dùng thì chỉ khoanh vùng trong quy mô của công ty tài chính con và không làm ảnh hưởng tới hoạt động của ngân hàng.

Công ty tài chính không cho vay bất động sản

Theo dự thảo Thông tư, công ty tài chính được thực hiện hoạt động tín dụng tiêu dùng dưới các hình thức: cho vay trả góp, cho vay thấu chi qua thẻ tín dụng, phát hành thẻ mua hàng. Điều này cũng có nghĩa là công ty tài chính không được cho vay bất động sản (cho vay mua, xây dựng nhà ở). Ban soạn thảo cho rằng, cho vay bất động sản có tính đặc thù và mức độ rủi ro cao, yêu cầu phải có nguồn lực tài chính, năng lực quản trị rủi ro chuyên nghiệp. Trong khi đó, năng lực tài chính, nguồn vốn hoạt động của công ty tài chính hiện còn nhiều hạn chế (vốn điều lệ thấp, nguồn vốn hoạt động chủ yếu là đi vay tổ chức tín dụng khác hoặc vay ngân hàng mẹ…), quản trị rủi ro, năng lực điều hành rất bất cập... Khách hàng của công ty tài chính lại là khách hàng có thu nhập trung bình, điểm tín dụng thấp.  Do vậy, dự thảo Thông tư quy định chỉ có 3 hoạt động mà công ty tài chính được thực hiện để cấp tín dụng tiêu dùng nêu trên.

Ngoài ra, dự thảo cũng đưa ra quy định nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Chẳng hạn, khi quảng cáo, các công ty tài chính phải cung cấp tất cả các thông tin về tín dụng tiêu dùng (tên sản phẩm, lãi suất, phương pháp tính lãi suất, phí, chi phí liên quan, thời hạn cho vay và trả nợ...) một cách đầy đủ, trung thực, chính xác, rõ ràng để khách hàng hiểu và quyết định vay. Trước khi ký hợp đồng, công ty tài chính phải cung cấp và giải thích đầy đủ cho khách hàng, gồm các thông tin về công ty, điều kiện sử dụng sản phẩm tín dụng tiêu dùng, số tiền vay và điều kiện vay, lãi suất, quyền và nghĩa vụ của khách hàng trong việc thanh toán trước hạn,...

Khách hàng muốn tiếp cận vốn vay tiêu dùng từ công ty tài chính phải đáp ứng một số điều kiện, như có hộ khẩu thường trú hoặc tạm trú trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi công ty tài chính đặt trụ sở chính, chi nhánh, phòng giao dịch, điểm giới thiệu dịch vụ, và có khả năng tài chính bảo đảm trả nợ đầy đủ trong thời hạn cam kết...