Hàng chục tỷ USD nằm trong tài sản số, tiền mã hóa ở Việt Nam

Việt Nam hiện là một trong những quốc gia cấm tiền ảo nói riêng và tài sản mã hóa nói chung, nhưng thực tế lại nằm trong nhóm những nước có các hoạt động giao dịch loại hình tài sản này nhiều nhất trên thế giới.

Báo cáo gần đây của Crypto Crunch App, Việt Nam xếp thứ 3 trong bảng xếp hạng về lượng người nắm giữ tiền kỹ thuật số trên thế giới, với hơn 1/4 dân số sở hữu tiền kỹ thuật số (gần 26 triệu người).

Trong khi đó, thông tin từ Hiệp hội Blockchain Việt Nam cũng cho thấy, Việt Nam nằm trong nhóm nước dẫn đầu về khối lượng giao dịch tiền mã hóa (đứng trong top 5 quốc gia có khối lượng giao dịch cao nhất trên sàn Binance). Tổng giá trị tiền mã hóa Việt Nam nhận về là hàng chục tỷ USD.

Việt Nam cũng được đánh giá là quốc gia luôn ở trong top đầu trên thế giới có số lượng người quan tâm đến tài sản mã hóa, thể hiện ở số lượt người truy cập từ Việt Nam vào các sàn giao dịch tiền mã hóa và các lượt tìm kiếm thông tin về tài sản mã hóa.

Các hoạt động liên quan tới tài sản mã hóa tại Việt Nam bao gồm: Mua bán tiền mã hóa trên sàn giao dịch; Phát hành lần đầu tiền mã hóa (ICO); Khai thác/đào; Máy Bitcoin ATM; Thanh toán bằng tiền mã hóa; Trả lương bằng tiền mã hóa… Trong đó, hoạt động phổ biến nhất là giao dịch thứ cấp trên sàn giao dịch.

Không những vậy, cùng với sự phát triển khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin, sự lan tỏa nhanh chóng của các loại tài sản mã hóa ở Việt Nam đã hiện hữu và diễn biến phức tạp.

Số liệu từ Chainalysis và đã được đại diện Bộ Tư pháp Mỹ công bố cho thấy, đã có tới 120 tỷ USD tiền mã hóa được chuyển vào Việt Nam từ tháng 6/2022 đến tháng 6/2023.

Và những rủi ro lừa đảo, thất thu thuế

Hiện, hệ thống pháp luật của Việt Nam chưa có quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động phát hành, mua bán, trao đổi tài sản mã hóa, cũng chưa quy định đơn vị chính thức quản lý việc phát hành và giao dịch tài sản mã hóa.

Bên cạnh đó, cơ chế điều tiết; các hoạt động kiểm tra, thanh tra, giám sát về tài sản mã hóa vẫn đang để “khoảng trống”, tạo cơ hội cho lừa đảo trên không gian mạng, cũng như khó quản lý thuế...

Các hoạt động trao đổi, mua bán tiền số, tài sản mã hóa trên các các sàn giao dịch tiền ảo, tài sản số hiện vẫn đang nằm ngoài sự điều chỉnh của pháp luật, chưa chịu sự quản lý củacơ quan chức năng nào.

Theo TS. Nguyễn Văn Bình– Học viện Tài chính, do thiếu hành lang pháp lý quản lý nên toàn bộ số tiền hàng chục tỷ USD chưa được kiểm soát tốt cũng như gây thất thu về thuế và kéo theo nhiều vấn đề khác như phòng chống rửa tiền, bảo vệ người dùng...

"Việc không sớm có chính sách về tài sản mã hóa còn gây hiệu ứng ngược như việc kéo Việt Nam vào Danh sách Xám của FATF năm 2023", TS. Bình cho biết.

Thực tế đã diễn ra nhiều hành vi lừa đảo, đa cấp… có liên quan đến tài sản mã hóa. Nhiều nhà đầu tư phải chịu toàn bộ rủi ro khi tham gia đầu tư vào các hoạt động đầu tư tiền kỹ thuật số, sản phẩm mã hóa không được pháp luật bảo hộ.

Rất nhiều vụ lừa đảo thông qua các ứng dụng, trang web đầu tư tiền kỹ thuật số, tiền mã hóa đã diễn ra. Thủ đoạn chung của các đối tượng là mạo danh các sàn đầu tư nước ngoài  hoặc giả mạo công ty để lừa những người cả tin.

Để tăng thêm niềm tin, các đối tượng lừa đảo còn liên tục tổ chức các cuộc hội thảo, thành lập các hội nhóm trong đó có nhiều người tự xưng là chuyên gia, hay người đại diện của doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm, dẫn dắt các thành viên sao cho đầu tư có lợi nhất.

Điển hình nhất là vụ án lừa đảo 5.200 tỷ đồng của Phó Đức Nam (với biệt danh là Mr Pips). Nam và đồng bọn đã núp bóng các công ty tài chính để huy động tiền của người dân vào các sàn giao dịch ngoại hối và tiền ảo, sau đó chiếm đoạt...

Tiền ảo nói riêng, tài sản mã hóa nói chung không được coi là tài sản theo quy định trong Bộ luật Dân sự (2015) và không được coi là hàng hóa trong quy định của pháp luật thương mại. Do vậy, các hoạt động liên quan đến trao đổi, chuyển nhượng tài sản mã hóa không làm phát sinh nghĩa vụ thuế của các chủ thể liên quan dẫn đến thất thoát một lượng lớn các loại thuế, phí, tạo ra sự bất bình đẳng giữa các chủ thể đang thực hiện các hoạt động kinh doanh. 

Liên quan đến quản lý đồng tiền số, đồng tiền ảo, tại cuộc làm việc với Ban Chính sách Chiến lược Trung ương mới đây, Tổng Bí thư Tô Lâm có nhấn mạnh: "Không để chậm trễ, không để mất cơ hội, không tạo khoảng cách riêng biệt đối với các hình thái tài chính mới cũng như phương thức giao dịch hiện đại".