Sau gần 15 năm đi vào hoạt động, thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc và đã từng được đánh giá là một trong những thị trường có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới, đặc biệt là về mức độ, tỷ lệ và tốc độ tăng của vốn hóa thị trường. Trong suốt thời kỳ từ năm 2000 - 2005, vốn hóa thị trường chỉ đạt trên dưới 1% GDP. Quy mô thị trường đã có bước nhảy vọt lên 22,7% GDP năm 2006 và tiếp tục tăng lên mức trên 43% vào năm 2007. Tính đến cuối năm 2014, giá trị vốn hoá thị trường cổ phiếu đạt khoảng 31,48% GDP. Đây được xem là thành công đáng khích lệ của TTCK Việt Nam. Tuy nhiên, những thị trường mới nổi với tốc độ tăng trưởng tốt, tiềm năng lợi nhuận cao trong khi hoạt động quản lý còn nhiều “khoảng cách” so với các thị trường đã có bề dày phát triển dường như có khả năng tạo ra “miền đất hứa” cho các tội phạm rửa tiền hoạt động.

Lường trước những rủi ro tiềm ẩn, hệ thống Giám sát giao dịch chứng khoán (MSS) đã được Ủy ban Chứng khoán đưa vào hoạt động từ năm 2013, đến nay, bước đầu các hành vi, hoạt động cũng như giao dịch trên thị trường chứng khoán đã được quản lý và giám sát chặt chẽ hơn. Tuy nhiên, vẫn còn một số điều đáng bàn về công tác này như:

Thứ nhất, các văn bản pháp quy hiện nay chưa thực sự bao quát hết và theo kịp diễn biến phức tạp trong hoạt động TTCK. Thực tế cho thấy, hoạt động của TTCK có diễn biến rất nhanh và phức tạp, các hành vi giao dịch, đặc biệt là các hành vi giao dịch vì mục đích rửa tiền thường rất tinh vi.

Thứ hai, đội ngũ công tác làm giám sát còn mỏng, kinh nghiệm trong xử lý công việc chưa nhiều, trong khi yêu cầu của công tác giám sát giao dịch để phát hiện được dấu hiệu của hành vi rửa tiền, đòi hỏi cán bộ giám sát phải có kỹ năng chuyên môn về lĩnh vực này.

Thứ ba, mặc dù các phần mềm giám sát hiện đại đã được đưa vào sử dụng như MSS nhưng do diễn biến thị trường ngày càng nhanh và phức tạp, để MSS hoạt động hiệu quả cần phải được đánh giá, điều chỉnh thường xuyên cho phù hợp.

Thứ tư, các hành vi rửa tiền thường được kết hợp với những hình thức tội phạm khác trên TTCK hiện mới chỉ bị xử phạt hành chính ở mức độ nhất định, chưa đủ sức răn đe.

Với những bất cập nêu trên, việc giám sát và ngăn ngừa các hành vi rửa tiền trên TTCK hiện nay là một thách thức đối với cơ quan quản lý. Bởi vì, tội phạm rửa tiền luôn cố gắng thực hiện các giao dịch phức tạp, tinh vi nhằm che dấu nguồn tiền bất hợp pháp. Trong khi đó, vấn đề mở và quản lý tài khoản giao dịch chứng khoán cho khách hàng hiện nay lại chưa được quản lý chặt chẽ. Các tài khoản được mở ra với ít thông tin từ phía khách hàng, điều này có thể tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tượng rửa tiền chuyển tiền qua các tài khoản giao dịch chứng khoán. Điểm nữa có thể hấp dẫn các đối tượng rửa tiền là một nhà đầu tư hiện nay có thể mở nhiều tài khoản tại nhiều công ty chứng khoán khác nhau, việc ủy quyền tài khoản mặc dù đã chặt chẽ hơn vẫn có những lỗ hổng có thể khai thác được… Vì vậy, cần có những biện pháp cải thiện chính sách mạnh mẽ hơn từ các cơ quan, ban ngành chức năng, nếu không muốn biến TTCK thành mục tiêu rửa tiền của các tổ chức tội phạm.