Cụ thể, trong phiên thảo luận tại hội trường về tình hình kinh tế - xã hội năm 2020, giai đoạn 2016 - 2021 ngày 3/11, Đại biểu Hoàng Văn Hùng (Đoàn Thái Nguyên) đã đề cập đến vấn đề quản lý Nhà nước đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài (FDI).

Ông Hoàng Văn Hùng phát biểu, những năm qua, khu vực đầu tư nước ngoài là một động lực quan trọng cho tăng trưởng kinh tế, góp phần quan trọng vào phát triển thị trường quốc tế và hội nhập, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy, chuyển dịch cơ cấu kinh tế, góp phần đáng kể vào thu ngân sách nhà nước so với tổng thu. Cụ thể, năm 2017 khoảng 13,31%, năm 2018 khoảng 13,08% và năm 2019 ước 13,55%. Đến nay, các doanh nghiệp FDI đã giải quyết việc làm cho trên 3,6 triệu lao động.

Tuy nhiên, theo đánh giá của ông Hùng, thực trạng hiện nay công tác quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp FDI còn bộc lộ những hạn chế cần khắc phục, vấn đề chuyển giá, trốn thuế đang có diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng.

Cụ thể, hiện nay đã xuất hiện tình trạng chuyển nhượng vốn góp với giá trị cao hoặc kê khai giá trị đầu vào cao dẫn đến lỗ và không phải đóng thuế. Một số doanh nghiệp FDI đã lợi dụng sự thông thoáng của Luật Doanh nghiệp, đăng ký thành lập doanh nghiệp, đăng ký thành lập nhưng không hoạt động sản xuất, kinh doanh mà mua, bán hóa đơn giá trị gia tăng trái phép để phục vụ mục đích trốn thuế hay hợp thức hóa hàng hóa không có nguồn gốc, xuất xứ, lợi dụng kẽ hở trong khai báo hải quan, nâng khống giá trị hàng hóa lên nhiều lần để chiếm đoạt tiền thuế giá trị gia tăng. Cùng với đó là tình trạng, chuyển nhượng vốn góp với giá trị cao hoặc kê khai giá trị đầu vào cao dẫn đến lỗ để không phải đóng thuế...

Do hoạt động chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng đã đến hồi cảnh báo, đại biểu trên kiến nghị Chính phủ cần siết chặt, thực hiện nghiêm Luật Quản lý Thuế số 38/2019/QH14 đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/7/2020 với nhiều nội dung mới rất quan trọng như: Quyền của người nộp thuế được mở rộng; thời hạn quyết toán thuế kéo dài thêm 1 tháng; siết chặt quản lý thuế đối với giao dịch liên kết. 

Ông Hùng kiến nghị Chính phủ xây dựng quy trình hướng dẫn chống chuyển giá để thống nhất áp dụng; Đồng thời, đề nghị các cơ quan chức năng phải xử lý nghiêm các hành vi vi phạm này. Đại biểu này cũng đánh giá cao nỗ lực của ngành Thuế trong những năm qua khi đã tiến hành thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp FDI, truy thu, truy hoàn... nhiều tỷ đồng cho ngân sách nhà nước.

Ông Hùng dẫn chứng, năm 2019 và 6 tháng đầu năm 2020, ngành Thuế đã thanh, kiểm tra 647 doanh nghiệp truy thu, truy hoàn và phạt trên 2.475 tỷ đồng, giảm lỗ 7.685 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế 9.000 tỷ đồng. Trong đó thanh, kiểm tra xác định lại thị trường, giá thị trường đã truy thu trên 793 tỷ đồng, giảm lỗ 4.139 tỷ đồng, điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế là 7.793 tỷ đồng. 

Đối với Kiểm toán Nhà nước, trong những năm qua đã kiến nghị tăng thu ngân sách 1.180 tỷ đồng, trong đó, riêng tăng thu thuế thu nhập đối với doanh nghiệp FDI là 657 tỷ đồng. Cụ thể, trong hơn 3 năm qua, kiểm toán chuyên ngành thuế dù mới tiến hành thanh, kiểm tra được khoảng 10% tổng số doanh nghiệp FDI, nhưng đã truy thu, truy hoàn và phạt trên 6.036 tỷ đồng, giảm lỗ trên 23.722 tỷ đồng, giảm khấu trừ 188 tỷ đồng và điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 22.675 tỷ đồng. Trong đó thanh tra, kiểm tra xác định lại giá thị trường đã truy thu 2.078 tỷ đồng và giảm lỗ 17.451 tỷ đồng. Điều chỉnh tăng thu nhập chịu thuế trên 19.000 tỷ đồng.

Theo ông Hùng, qua con số thống kê nêu vừa nêu, có thể thấy hoạt động chuyển giá, trốn thuế của doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp FDI nói riêng đã trở thành vấn nạn rất đáng lo ngại, Chính phủ, cùng các cơ quan chức năng cần được đặc biệt quan tâm để có những giải pháp hữu hiệu, quản lý chặt chẽ, ngăn chặn những sai phạm kể trên.