Ông Ron Ashkin - Giám đốc dự án liên kết USAID đã cho biết tại hội thảo “Xúc tiến đầu tư: Cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Vietnam Expo 2019” vừa tổ chức gần đây.

Do tỷ lệ nội địa hóa thấp (mức độ nội địa hóa trung bình của Việt Nam khoảng 33%) nên mức độ tham gia của các doanh nghiệp ở Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu cũng thấp. Năm 2018, doanh nghiệp FDI tại Việt Nam đã phải nhập khẩu 47,1% đầu vào từ các doanh nghiệp ở nước mẹ. 

Ông Ron Ashkin đưa ra dẫn chứng, một mình Samsung chiếm gần 1/4 tổng xuất khẩu của Việt Nam, nhưng trong năm 2019, mới chỉ có 35 công ty Việt Nam là nhà cung cấp loại I cho Samsung; hay Công ty GE (Hải Phòng) - một trong 5 nhà máy vượt trội năm 2018, tỷ lệ nội địa hóa hiện nay cũng chỉ dưới 20%. 

“Nội địa hóa thấp và sự ít tham gia của các DN trong chuỗi giá trị toàn cầu cản trở lợi ích đối với nền kinh tế Việt Nam. Chỉ khi nội địa hóa tăng đến chuẩn quốc tế, Việt Nam mới có thể thu được đầy đủ các lợi ích của FDI hiện nay và xuất khẩu mới phát triển” - ông Ron Ashkin nói.

Theo ông Ron Ashkin, giá trị tiềm năng của nội địa hóa trong xuất khẩu thông qua chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam là 115 tỷ USD. Tiềm năng phát triển cho Việt Nam qua việc đẩy mạnh chuỗi cung ứng toàn cầu là khoảng 58 tỷ USD. Do đó, các doanh nghiệp cần phải tham gia sâu hơn nữa vào chuỗi cung ứng, trở thành những nhà cung ứng địa phương cấp I cho các doanh nghiệp lớn như Samsung, LG, GE,...

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, Việt Nam xuất siêu nhưng chưa bền vững do phụ thuộc vào khối doanh nghiệp FDI. Các DN FDI đang chiếm đến 70% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trang thiết bị, công nghệ, nguyên liệu sản xuất để xuất khẩu cũng phụ thuộc nước ngoài hơn 70% nên giá trị gia tăng xuất khẩu không cao.

Bàn về các giải pháp nâng cao vai trò của doanh nghiệp Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu, một yếu tố đảm bảo sự hoạt động của doanh nghiệp xuất khẩu trong tình hình hiện nay - theo đại diện Vinacontrol, các doanh nghiệp phải tiếp cận và sử dụng được hệ thống trao đổi dữ liệu giao dịch điện tử (EDI).

Thực tế cho thấy, một số doanh nghiệp xuất khẩu và logistics lớn của Việt Nam đã nhận được các yêu cầu giao nhận chứng từ liên quan đến giao dịch hàng hoá qua EDI từ các đối tác nước ngoài. So với các phương thức truyền thống là email và fax, hệ thống EDI giúp tiết kiệm chi phí và nhân lực cho các đối tác trong các giao dịch hàng hoá.

Các chứng từ sẽ được gửi tự động qua hệ thống EDI của các nhà xuất khẩu sang hệ thống EDI của các nhà nhập khẩu một cách nhanh chóng, chính xác mà không cần có con người can thiệp vào. Do vậy, đây là mô hình các đối tác nước ngoài đang hướng đến để bảo đảm sự minh bạch và tiết kiệm. Nếu các doanh nghiệp không tiếp cận được mô hình này thì sẽ phải chịu phát sinh thêm chi phí cho mỗi đơn hàng, thậm chí mà mất khách hàng…