Tạo đột phá về thể chế - giải pháp quan trọng trong tái cơ cấu đầu tư công
(Tài chính) Đổi mới phương thức quản lý đầu tư công thông qua đẩy mạnh cải cách hành chính trong công tác quản lý đầu tư công, kiểm soát chặt chẽ hoạt động đầu tư công là một trong những yếu tố quyết định thành công của quá trình tái cơ cấu kinh tế. Và để thực hiện hiệu quả cơ cấu đầu tư công thì điều tiên quyết và quan trọng nhất là cần đổi mới cơ chế.

Nhận định về kết quả tái cơ cấu, Viện trưởng Viện Quản lý Kinh tế Trung ương Trần Đình Thiên cho rằng, tái cơ cấu ba trụ cột của nền kinh tế gồm: tái cơ cấu doanh nghiệp Nhà nước, tái cơ cấu đầu tư công và tái cơ cấu hệ thống ngân hàng thương mại đã đạt được kết quả bước đầu nhưng vẫn có những điểm gây cản trở tiến độ thực hiện.
Về đầu tư công, theo ông Thiên, thứ nhất, tái cơ cấu đầu tư công không chỉ là dọn dẹp cái cũ mà phải đưa ra một hệ thống mới và trên nguyên tắc đấy mà dọn dẹp cái cũ thì mới được. Luật Đầu tư công cần có chế tài, để có hạn định về mục tiêu, giới hạn về chức năng đầu tư công thì mới kiểm soát được đầu tư công. Thứ hai, phải có quy định chặt chẽ từ Luật Ngân sách nhà nước hơn, bởi đầu tư công là một phần của ngân sách, chúng ta có cần đầu tư công nhiều như thế không? Hay chúng ta dành phần đầu tư công từ ngân sách nhà nước chỉ để phục vụ đầu tư, phát triển. Luật Ngân sách nhà nước cần quy định rõ hơn về đầu tư công trong ngân sách. Khi đó, phần đầu tư công sẽ được khép vào khuôn khổ luật pháp. Nói cách khác, cần có chế tài chặt chẽ hơn đối với đầu tư công. Trên cơ sở đó thiết kế để sử dụng phân bổ vốn đầu tư công hiệu quả hơn.
Đồng tình với quan điểm này, TS. Nguyễn Tú Anh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương cho rằng, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị 1792 về tăng cường quản lý đầu tư từ vốn ngân sách nhà nước và vốn trái phiếu Chính phủ, siết chặt quy trình thông qua, giám sát và đánh giá đầu tư công. Nhiều công trình đầu tư công bị đánh giá lại và phân loại ưu tiên. Quy trình này đã làm bộc lộ những yếu kém trong quản lý và giám sát đầu tư công, đồng thời bước đầu điều chỉnh cơ cấu đầu tư theo hướng tập trung vào những dự án ưu tiên, có hiệu quả kinh tế - xã hội cao nhất, khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, phân tán đã tồn tại từ nhiều năm nay. Vì vậy, việc cân đối vốn đầu tư đã bắt đầu thực hiện theo kế hoạch đầu tư trung hạn, gồm cả vốn ngân sách nhà nước, vốn trái phiếu Chính phủ và các chương trình mục tiêu quốc gia. Việc phân bổ và giao vốn theo kế hoạch trung hạn đã nâng cao quyền chủ động cho các bộ, ngành và địa phương trong sắp xếp, phân bổ vốn theo thứ tự ưu tiên, tập trung vốn cho các dự án sớm hoàn thành, qua đó, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, giảm nợ đọng xây dựng cơ bản, chấm dứt tình trạng yêu cầu doanh nghiệp ứng vốn thi công khi chưa có nguồn vốn.
Theo các chuyên gia kinh tế, các chính sách nhất quán và kiên định của Chính phủ trong đầu tư công thời gian qua đã góp phần củng cố niềm tin thị trường vào quyết tâm của Chính phủ. Nhưng giải pháp cơ bản cho việc đổi mới cơ chế phân cấp và quản lý đầu tư công của nước ta cho giai đoạn phát triển trước mắt là phải xây dựng một cấp quản lý vùng có các quyền quyết định quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội vùng, quyết định quy hoạch và xây dựng các kết cấu hạ tầng của vùng, quy hoạch và xây dựng các đô thị, các khu công nghiệp, các trường đại học trong phạm vi vùng. Dự án Luật Đầu tư công vừa được Quốc hội Khóa XIII cho ý kiến lần đầu tại Kỳ họp thứ Sáu.
Nhiều đại biểu Quốc hội cho rằng, Luật Đầu tư công phải là bước đột phá về thể chế, tác động mạnh mẽ quá trình tái cơ cấu đầu tư. Tăng cường, siết chặt kỷ luật, kỷ cương, khắc phục triệt để những tồn tại, yếu kém trong quản lý nhà nước về đầu tư công hiện nay. Đồng thời, trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, thì Luật Đầu tư công cần bảo đảm phù hợp với thông lệ quốc tế. Với xu hướng này, dự kiến đến giai đoạn 2016 - 2020, trên cơ sở có Luật Đầu tư công, Nhà nước sẽ kiểm soát tốt hơn đầu tư công.
Kết quả tái cơ cấu đầu tư bằng vốn ngân sách nhà nước và trái phiếu Chính phủ là biểu hiện rõ nét của nỗ lực, góp phần chuyển từ mô hình tăng trưởng cũ, theo chiều rộng, sang mô hình tăng trưởng mới, theo chiều sâu.