TTCK mới nổi đảo chiều

Theo nguồn tin từ tờ South China Morning Post, năm 2021 được xem là một năm đầy thách thức đối với thị trường chứng khoán mới nổi. Chỉ số các thị trường mới nổi MSCI giảm gần 5%, trong khi đối tác thị trường phát triển của nó tăng hơn 20%, dẫn đến hoạt động tồi tệ nhất kể từ năm 2013.

Tuy nhiên, tình hình dường như đã đảo ngược kể từ đầu năm 2022, khi các cổ phiếu trên thị trường mới nổi có xu hướng tốt hơn so với các cổ phiếu trên thị trường phát triển. Câu hỏi đặt ra là, liệu chúng ta có thể thấy sự tăng trưởng hiệu suất vốn chủ sở hữu của thị trường mới nổi trở lại vào năm 2022 không?

Theo Sylvia Sheng, Chiến lược gia tại JP Morgan Asset Management đánh giá, một yếu tố có thể có lợi cho các thị trường mới nổi là việc Trung Quốc nới lỏng chính sách hỗ trợ nền kinh tế. Vị chuyên gia cho rằng, hiệu suất của cổ phiếu Trung Quốc là chìa khóa cho triển vọng của thị trường mới nổi, vì nó chiếm khoảng một phần ba tổng chỉ số thị trường mới nổi.

“Trong bối cảnh Trung Quốc bình thường hóa các chính sách tiền tệ và tài khóa, đồng thời thắt chặt quy định đối với các lĩnh vực tài sản, công nghệ và phát thải cao, dẫn đến chỉ số MSCI Trung Quốc giảm hơn 23% vào năm ngoái. Nhưng chúng tôi đã thấy một sự thay đổi ôn hòa hơn trong những tháng gần đây, điều này có khả năng thúc đẩy tâm lý của nhà đầu tư đối với chứng khoán Trung Quốc.

Bên cạnh đó, các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đã đưa ra một số biện pháp nới lỏng tiền tệ và tài khóa. Ngoài việc bơm thanh khoản thông qua các công cụ định lượng như cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc của các ngân hàng trong tháng 12 và Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) đã cắt giảm lãi suất trong những tuần gần đây để giúp giảm chi phí cấp vốn cho các doanh nghiệp”, vị chuyên gia phân tích.

Theo đó, việc phát hành kích thích tài khóa của Trung Quốc đang được tiến hành, với sự hỗ trợ rõ ràng cho đầu tư cơ sở hạ tầng. Bộ Tài chính nước này đã phê duyệt hạn ngạch 1,46 nghìn tỷ Nhân dân tệ (230 tỷ USD) đối với trái phiếu đặc biệt của chính quyền địa phương trong quý đầu tiên. Cuộc họp báo gần đây của PBoC cũng cho thấy, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đang lo ngại về những rủi ro suy giảm tăng trưởng kinh tế, vì vậy kỳ vọng Bắc Kinh sẽ đẩy mạnh các nỗ lực nới lỏng trong những tháng tới.

Cũng theo vị chuyên gia tại JP Morgan, chính sách vĩ mô bớt ôn hòa hơn ở các nền kinh tế phát triển và việc dỡ bỏ chính sách nới lỏng, có khả năng trở thành xu hướng ngược lại đối với các thị trường chứng khoán phát triển trong năm nay. Trước đây, các Ngân hàng trung ương ở các thị trường phát triển chủ yếu tập trung vào rủi ro đối với tăng trưởng, thì gần đây họ đã quan tâm hơn đến việc bảo vệ nền kinh tế trước lạm phát cao quá mức. Hầu hết tất cả các Ngân hàng Trung ương có thị trường phát triển đều đang trong quá trình thu hẹp lại các chương trình nới lỏng định lượng, điển hình là Ngân hàng Trung ương Anh đã tăng lãi suất chính sách lên 15 điểm cơ bản vào tháng 12 vừa qua.

Hơn nữa, đã có một sự thay đổi đáng chú ý trong triển vọng chính sách tiền tệ của Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ (Fed) trong vài tuần qua. Biên bản cuộc họp của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang tháng 12 cho thấy sự ủng hộ mạnh mẽ đối với việc tăng lãi suất trong năm nay. Cụ thể, thị trường dự kiến sẽ tăng lãi suất vào tháng 3 và có tổng cộng 4 lần tăng lãi suất so với tháng 10 năm ngoái, khi dự kiến chỉ có một lần tăng.

“Một yếu tố khác có khả năng hỗ trợ thị trường chứng khoán mới nổi là chênh lệch tăng trưởng ngày càng lớn so với các nền kinh tế phát triển. Khoảng cách đã thu hẹp đáng kể vào năm 2021, chủ yếu do tăng trưởng kinh tế ở Trung Quốc chậm hơn. Tuy nhiên, số liệu GDP quý 4 của Trung Quốc cho thấy đà tăng trưởng ổn định và các biện pháp nới lỏng chính sách gần đây sẽ hỗ trợ cải thiện hơn nữa.

Về mặt lịch sử, lãi suất thị trường phát triển tăng nhanh có xu hướng gây khó khăn cho cổ phiếu thị trường mới nổi. Trong khi Trung Quốc ít bị tổn thương hơn khi thắt chặt các điều kiện tài chính ở các nền kinh tế phát triển lớn, nó có thể gây ra thách thức cho các thị trường mới nổi khác. Đồng thời, triển vọng tỷ giá của Mỹ cao hơn có khả năng giữ cho đồng Đô la Mỹ được hỗ trợ trong ngắn hạn, điều này cũng có xu hướng đè nặng lên cổ phiếu của các thị trường mới nổi”, Sylvia Sheng nhận định.

Nhìn chung, thị trường chứng khoán mới nổi có vẻ có vị thế tốt hơn so với các thị trường phát triển trong năm nay, do bối cảnh chính sách và môi trường tăng trưởng của Trung Quốc thuận lợi hơn so với năm ngoái. Tuy nhiên, tăng trưởng trong thời gian ngắn là một điều đáng lo ngại, đặc biệt là do tình hình dịch bệnh ở châu Á.

Khi nào TTCK Việt Nam nâng hạng?

Đối với thị trường chứng khoán Việt Nam, theo chuyên gia Nguyễn Xuân Thành, giảng viên ĐH Fulbright Việt Nam, khi Fed tăng lãi suất sẽ có ảnh hưởng là dòng vốn đầu tư chứng khoán nước ngoài vào các thị trường mới nổi và cận biên, trong đó có Việt Nam. Nhưng không nên kỳ vọng có thể mở cửa bình thường mới, lại đón được dòng vốn đầu tư nước ngoài mạnh, kể cả đầu tư trực tiếp và gián tiếp trong bối cảnh lộ trình tăng lãi suất như vậy.

Còn theo TS. Võ Đình Trí, Giảng viên ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, IPAG Business School Paris và AVSE Global, các quỹ đầu tư từ các nước phát triển với nguồn vốn dồi dào sẽ chú trọng nhiều vào thị trường phát triển và thị trường mới nổi, chủ yếu hoán đổi danh mục giữa các thị trường này. Việc thu hút vốn của nhà đầu tư nước ngoài mang lại những lợi ích nhất định như chất lượng quản trị của doanh nghiệp sẽ được nâng cao; chất lượng của thị trường chứng khoán tăng; và quan trọng nhất là tăng trưởng của nền kinh tế.

Nhiều câu hỏi đặt ra là, khi nào thị trường chứng khoán Việt Nam nâng hạng và Việt Nam có quyết tâm? Chia sẻ với báo chí, TS. Võ Đình Trí cũng nhấn mạnh, câu trả lời ở đây không hề dễ chút nào. Bởi vì điểm nghẽn của việc lên hạng của Việt Nam hiện nay là ở cơ chế thanh toán bù trừ và lưu ký. Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ 1/1/2021 và trước năm 2023, Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam (VSD) sẽ phải chuyển sang mô hình Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán.

“Quan trọng nhất ở đây là việc hình thành mô hình bù trừ thanh toán theo cơ chế đối tác bù trừ trung tâm (Central Counterparty Clearing House) cho các loại chứng khoán cơ sở. Việc triển khai cơ chế đối tác bù trừ trung tâm sẽ tăng đáng kể sức mua của nhà đầu tư, thanh khoản của thị trường tăng khi việc bán chứng khoán chờ về được áp dụng,và đồng thời cũng quản lý rủi ro mất khả năng thanh toán được tốt hơn.

Tuy nhiên, những hạn chế còn tồn tại hiện nay lại là những thiệt thòi cho nhà đầu tư nhỏ lẻ, thậm chí nhà đầu tư nước ngoài. Những trục trặc trong hệ thống thông tin khớp lệnh, chưa được bán chứng khoán chờ về ngay lập tức là cơ hội cho một số nhóm có thể chi phối thị trường, trong việc thiết lập mức giá một số cổ phiếu theo kế hoạch từ trước”, vị TS. phân tích.

Về vấn đề này, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước Tạ Thị Thanh Bình cho biết, ngành chứng khoán sẽ tập trung triển khai các giải pháp nâng hạng TTCK gắn với phát triển bền vững, minh bạch, trong đó một số mục tiêu, nhiệm vụ trọng tâm như: Tập trung nỗ lực đưa các quy định, chính sách mới của Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn vào thực tiễn, để hỗ trợ cho doanh nghiệp, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư; tổng kết, xây dựng, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành chiến lược phát triển TTCK giai đoạn 2021 – 2030 để định hình mục tiêu, giải pháp về lộ trình phát triển TTCK – thị trường vốn về dài hạn, nhằm hiện thực mục tiêu nâng hạng TTCK.