Cần điều kiện cụ thể để tránh lạm dụng chính sách

Đại biểu Trần Thị Thu Đông - đại biểu Quốc hội tỉnh Bạc Liêu cho rằng, việc giao thẩm quyền cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, không có tài sản đảm bảo cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) có ưu điểm là cho phép quyết định nhanh chóng trong các tình huống rủi ro hệ thống hoặc là khủng hoảng thanh khoản, hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn.

Tuy nhiên, đại biểu Trần Thị Thu Đông lo ngại tiềm ẩn rủi ro trong khi hiện nay luật chưa có cơ chế kiểm soát và minh bạch. Vì thế, đại biểu đề nghị bổ sung yêu cầu NHNN phải báo cáo định kỳ với Chính phủ và Quốc hội về các khoản cho vay đặc biệt đã cấp, đối tượng, số tiền, thời hạn, kết quả… cùng tiêu chí rõ ràng về đối tượng được hưởng vay đặc biệt, nhằm tránh bị lạm dụng để cứu những tổ chức tín dụng yếu kém, không đủ điều kiện thị trường.

Cũng đồng tình với những sửa đổi, đại biểu Nguyễn Hữu Thông - đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận cho rằng, quy định này là chính sách hỗ trợ mạnh mẽ, thể hiện vai trò của NHNN trong việc hỗ trợ các tổ chức tín dụng đang trong tình trạng đặc biệt khó khăn nhằm giữ vững an toàn hệ thống tài chính ngân hàng.

Nhưng theo đại biểu Nguyễn Hữu Thông, quy định lãi suất 0%/năm không gắn với điều kiện áp dụng cụ thể có thể dẫn tới tình trạng lạm dụng chính sách, tạo ra rủi ro làm sai lệch môi trường cạnh tranh giữa các tổ chức tín dụng và tăng áp lực cho ngân sách quốc gia. Hơn nữa, quy định này có khả năng làm mâu thuẫn với nguyên tắc thị trường, gây ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng nguồn lực nhà nước, nếu không có cơ chế kiểm soát.

Do đó, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể là lãi suất 0% chỉ áp dụng cho tổ chức tín dụng thuộc diện kiểm soát đặc biệt, tái cơ cấu bắt buộc hoặc có ảnh hưởng đến sự ổn định của tài chính quốc gia, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát, công khai và đánh giá hiệu quả việc sử dụng nguồn vốn vay đặc biệt này.

Phải xử lý rất nhanh cho an toàn hệ thống

Giải trình trước Quốc hội, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, theo Luật Các tổ chức tín dụng cũ, việc cho vay đặc biệt thực hiện theo quy định của NHNN, nhưng khi Luật được sửa đổi vào năm 2024, thẩm quyền cho vay đặc biệt đối với các tổ chức tín dụng, không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0% đưa lên Thủ tướng Chính phủ.

Tuy nhiên, theo Thống đốc, trong thực tiễn với sự biến động không ngừng của hệ thống các tổ chức tín dụng, với sự phát triển của công nghệ, những vấn đề liên quan đến thanh khoản, vấn đề rút tiền của người dân có thể sử dụng trên trang thiết bị điện tử nên đặt ra yêu cầu phải xử lý nhanh.

Theo Thống đốc Nguyễn Thị Hồng, cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0 đối với các tổ chức tín dụng, không phải việc thường xuyên, liên tục, mà đây là một trường hợp rất đặc biệt và trong Luật mới sửa đổi 2024 đã thiết kế rất nhiều quy định để phát hiện từ sớm và khi các tổ chức tín dụng cần thiết thì phải đưa vào giai đoạn can thiệp sớm.

Hơn nữa, nếu các tổ chức tín dụng rơi vào tình trạng can thiệp sớm, thiếu thanh khoản thì vẫn được thực hiện vay của NHNN nhưng phải chịu lãi suất. Việc xét cho vay đặc biệt luôn yêu cầu các ngân hàng phải có tài sản đảm bảo trước, nếu khó khăn, không còn tài sản đảm bảo thì mới xét cho vay không tài sản đảm bảo.

Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cũng nêu, các tổ chức tín dụng đã đầu tư vào những giấy tờ có giá như trái phiếu Chính phủ hay các công cụ tài chính, hồ sơ tín dụng… thì NHNN có thể lấy ra làm tài sản đảm bảo. Lãi suất 0% áp dụng cho các tổ chức tín dụng rất khó khăn, cho vay chủ yếu để đảm bảo an toàn hệ thống.

Đối với ý kiến về tiêu chuẩn, điều kiện, theo Thống đốc NHNN, thực tế cho thấy diễn biến của mỗi một ngân hàng là khác nhau. Sự cố rút tiền hàng loạt có thể không phải xuất phát từ những yếu kém trong quản lý của một tổ chức tín dụng, mà còn có thể từ nhiều yếu tố khách quan, thậm chí từ những tin đồn, những sự cố về công nghệ, mất dữ liệu… nên để đảm bảo an toàn hệ thống cần phải có những biện pháp xử lý rất nhanh.