Triển khai thành công Hải quan số, Hải quan thông minh sẽ mang lại lợi ích vô cùng to lớn đối với công tác quản lý nhà nước về hải quan và cả cộng đồng doanh nghiệp.

Hải quan số sẽ có mức độ tự động hóa cao, ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ mới và hiện đại trên nền tảng số, phi giấy tờ, đảm bảo minh bạch, công bằng, hiệu lực, hiệu quả, có khả năng dự báo, thích ứng với sự biến động của thương mại quốc tế và yêu cầu quản lý của cơ quan Hải quan, yêu cầu chia sẻ, kết nối với các bộ, ngành, phù hợp với chuẩn mực quốc tế, phục vụ người dân, doanh nghiệp.

Hải quan số bao gồm các đặc trưng về quản lý biên giới thông minh, quản lý theo chuỗi và hệ sinh thái số, kết nối và xử lý thông minh hướng tới cung cấp dịch vụ tối ưu cho cơ quan Hải quan và người khai hải quan.

Mô hình này hướng tới sự minh bạch, công bằng, nhất quán trong việc thực hiện thủ tục hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh nhằm thực hiện mục tiêu cải cách thủ tục hành chính theo hướng đơn giản hoá.

Đặc biệt, hải quan số giúp tối ưu hoá việc ứng dụng công nghệ trong thực hiện thủ tục hải quan phù hợp với các chuẩn mực và khuyến nghị của Tổ chức Hải quan thế giới (WCO) và định hướng xây dựng Chính phủ số của Chính phủ.

Bằng việc ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ mới và hiện đại trên nền tảng số, phi giấy tờ, mô hình hải quan số sẽ tăng cường công tác thu thập xử lý thông tin tự động trên nguyên tắc hoạt động của hệ thống quản lý rủi ro nhằm tăng cường công tác quản lý hải quan đối với các đối tượng có dấu hiệu vi phạm và rút ngắn thời gian thông quan đối với các doanh nghiệp chấp hành tốt pháp luật.

Nguyên lý hoạt động của mô hình Hải quan số về lĩnh vực quản lý rủi ro sẽ đảm bảo hoạt động quản lý rủi ro có sự gắn kết chặt chẽ với các hoạt động nghiệp vụ trong quy trình tổng thể. Mọi yêu cầu nghiệp vụ có yêu cầu quản lý, kiểm tra, giám sát đều có sự hỗ trợ của quản lý rủi ro; đảm bảo vai trò và trách nhiệm tham gia trực tiếp của các đơn vị nghiệp vụ hải quan các cấp trong việc nhận diện, đánh giá, xử lý rủi ro và phản hồi kết quả thực hiện.

Thông tin, dữ liệu phục vụ cho công tác quản lý rủi ro hải quan sẽ được liên kết từ các hoạt động nghiệp vụ ở các khâu trước, trong và sau thông quan cũng như dữ liệu ngoài Ngành tạo thành chuỗi quản lý rủi ro liền mạch; được cập nhật, tích hợp tự động và chuẩn hóa cao nhằm phát huy khả năng của hệ thống trong việc phân tích dữ liệu lớn, ứng dụng trí tuệ nhân tạo phục vụ cho công tác quản lý rủi ro.

Mô hình phân luồng kiểm tra trong thông quan được Hải quan nhiều nước tiên tiến áp dụng gồm 3 lớp tiêu chí dựa trên tính điểm rủi ro có trọng số, can thiệp ngoại lệ đáp ứng các yêu cầu quản lý và lựa chọn ngẫu nhiên để thẩm định tính tuân thủ.

Triển khai kết luận của Ban Cán sự Đảng Bộ Tài chính tại cuộc họp ngày 14/12/2021 về chủ trương thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện hải quan số, hải quan thông minh, thời gian tới, Tổng cục Hải quan quyết liệt đẩy mạnh thực hiện nhiệm vụ này,

Theo đó, Tổng cục Hải quan sẽ tham mưu, trình lãnh đạo Bộ báo cáo Thủ tướng Chính phủ tình hình triển khai thực hiện việc thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện hải quan số; Rà soát quyết định dự toán thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện hải quan số đảm bảo theo đúng quy định của pháp luật, tiết kiệm chi phí, hiệu quả, phù hợp với chủ trương đã được phê duyệt;

Bên cạnh đó, Tổng cục Hải quan sẽ xây dựng phương án cụ thể đối với hệ thống phần cứng sau 6 tháng kể từ khi kết thúc thời gian thuê dịch vụ của nhà cung cấp, đảm bảo hệ thống công hoạt động liên tục, thông suốt, không gây ảnh hưởng đến hoạt động nghiệp vụ của Hải quan.

Đồng thời, thành lập Tổ công tác độc lập để thực hiện rà soát quy trình, thủ tục thực hiện thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện Hải quan số đảm bảo đúng quy định phát luật; tiếp tục triển khai các công việc đấu thầu thuê dịch vụ công nghệ thông tin thực hiện hải quan số; chuẩn bị hạ tầng công nghệ thông tin;

Tiếp tục rà soát, hoàn thiện các bài toán nghiệp vụ; xây dựng chuẩn giao tiếp thông tin; hoàn thiện cơ sở pháp lý trên cơ sở rà soát sửa đổi, bổ sung toàn diện hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật, các quy trình thủ tục hải quan; rà soát, kiện toàn bộ máy tổ chức theo hướng hiện đại, tập trung, chuyên nghiệp, chuyên sâu, giảm sự can thiệp của con người và có khả năng thích ứng với sự thay đổi...