Tăng trưởng nhanh

Theo đánh giá của Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM), năm 2017, thương mại điện tử của nước ta tăng trưởng trên 25%, và tốc độ này có thể được duy trì trong giai đoạn 2018 - 2020. Đối với lĩnh vực bán lẻ trực tuyến, thông tin từ hàng nghìn website thương mại điện tử cho thấy, doanh thu tăng trưởng 35%.

Trong lĩnh vực thanh toán, theo Công ty CP Thanh toán quốc gia Việt Nam (NAPAS), số lượng giao dịch trực tuyến thẻ nội địa tăng khoảng 50% so với 2016, trong khi giá trị giao dịch tăng tới 75%. Tại lĩnh vực tiếp thị trực tuyến, một số công ty tiếp thị liên kết có tốc độ tăng trưởng đạt từ 100% đến 200%. Ông Đặng Hoàng Hải, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và kinh tế số, Bộ Công thương nhận định: Mức tăng trưởng nhanh này cho thấy các doanh nghiệp đã bắt đầu sử dụng thương mại điện tử nhiều hơn.

Sự phát triển của công nghệ đã thúc đẩy các loại hình kinh doanh trực tuyến mới, đồng thời phát sinh nhiều thử thách liên quan tới cạnh tranh lành mạnh hay bảo vệ người tiêu dùng. Ở góc độ doanh nghiệp cung cấp các dịch vụ hạ tầng về logistics, Trưởng phòng Thương mại điện tử và Logistics, Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam (VNPost) Nguyễn Xuân Hùng cho rằng, không chỉ các nhà bán lẻ mà các doanh nghiệp sản xuất cũng đang bắt đầu tham gia vào thị trường thương mại điện tử.

Số lượng các đơn hàng thương mại điện tử tăng rất mạnh, ước tính khoảng 60%/năm. Cũng theo thống kê của VNPost, doanh thu bán lẻ hàng hóa qua các kênh thương mại điện tử những năm gần đây chiếm 3,4 - 3,7% so với tổng giá trị bán lẻ hàng hóa chứng tỏ tốc độ bán lẻ hàng hóa qua các kênh thương mại điện tử ngày càng tăng.

Tuy nhiên, Trưởng phòng Quản lý hoạt động thương mại điện tử, Cục Thương mại điện tử và kinh tế số Nguyễn Hữu Tuấn cho biết, qua kiểm tra có 5 nhóm hành vi vi phạm phổ biến trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Trước hết, nhiều doanh nghiệp “không biết” là phải đăng ký và thông báo với cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Thứ hai, có những doanh nghiệp lớn cũng không nắm rõ quy định về giao kết hợp đồng trong kinh doanh thương mại điện tử.

Thứ ba, việc minh bạch và công khai hóa những chính sách và quy định ở trên các website để thông tin cho người mua biết quyền và nghĩa vụ các bên còn hạn chế.

Thứ tư, vi phạm về khuyến mại trực tuyến, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng liên quan đến trách nhiệm của người bán như đổi, trả hàng, bảo hành, giao hàng không đúng gây ảnh hưởng tới quyền lợi người tiêu dùng.

Cuối cùng, các sàn giao dịch thương mại điện tử còn hạn chế về cả ý thức và nhân lực để có thể kiểm soát và ngăn chặn những hành vi buôn bán không đúng quy định trên sàn của mình nên các vi phạm vẫn xảy ra.

Khó thu thuế

Bên cạnh những vi phạm trên, thương mại điện tử còn đang gặp vướng mắc trong vấn đề thu thuế. Theo VECOM, nếu như ở những giai đoạn trước việc thu thuế với thương mại điện tử ít có ý nghĩa thực tế thì nay vừa có tác động lớn tới sự phát triển, vừa mang lại nguồn thu cho ngân sách.

Tháng 11/2017, Bộ Tài chính đã công bố dự thảo tờ trình Chính phủ đề nghị sửa đổi Luật Quản lý thuế. Các chuyên gia cho rằng, Luật Quản lý thuế hiện hành đã góp phần tạo tiền đề áp dụng quản lý thuế điện tử song chưa bảo đảm được cơ sở pháp lý cho việc chuyển hẳn sang áp dụng rộng rãi.

Bà Mạnh Thị Tuyết Mai, Vụ Chính sách (Tổng cục Thuế) cho biết, hiện nay việc cấp giấy phép kinh doanh cho các doanh nghiệp còn vướng mắc vì một số loại hình thương mại điện tử chưa có trong danh sách các loại hình được phép kinh doanh. Vì thế, cơ quan thuế chưa xác định được hình thức thu thuế phù hợp.

Bên cạnh đó, Việt Nam vẫn đang sử dụng hoá đơn giấy là chủ yếu, chiếm 91,8% nên khó khăn trong việc quản lý. Cùng với đó là sự phức tạp của hoạt động bán hàng, cung cấp dịch vụ, sản phẩm số trực tuyến; nhiều giao dịch nhỏ lẻ bằng tiền mặt. Đặc biệt là khó khăn trong quản lý thu thuế nhà thầu và các giao dịch xuyên biên giới dẫn tới việc không thể truy thu và xác định được thuế chính xác.

Bà Mai cho rằng, cần sửa đổi một số quy định của các Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp, Luật Thuế thu nhập cá nhân, Luật Quản lý thuế… hướng tới mục tiêu tạo khung pháp lý để áp dụng phổ biến và phù hợp thông lệ quốc tế.

Đồng thời, xây dựng cơ sở dữ liệu và triển khai rộng rãi các mô hình thu thuế điện tử, khai thuế điện tử, hóa đơn điện tử để 100% người nộp thuế tiếp cận được với phương thức giao dịch này. Để quản lý thuế với hoạt động thương mại điện tử mang tính khả thi cao, cần sự phối hợp của các bộ, ngành liên quan.

Đồng tình với quan điểm này, đại diện Hội đồng kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN Vũ Tú Thành nhận định, kinh tế chia sẻ tác động tới cuộc sống hiện nay rất rõ, việc thiết kế khung pháp lý phải có sự tham gia của các bộ, ngành chứ không chỉ  một bộ, ngành.

Ông Thành cho rằng, Việt Nam cần nghiên cứu những lợi ích của mô hình kinh tế chia sẻ và xây dựng chính sách phù hợp để khuyến khích các doanh nghiệp cũng như các tổ chức khác cung cấp dịch vụ theo mô hình này trên nguyên tắc chung là nâng cao hiệu quả KT - XH.