Tác động của đại dịch lên hành vi mua sắm và tiêu dùng toàn cầu đã ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các nhà bán lẻ. Sự tăng trưởng mạnh mẽ của thương mại điện tử có thời điểm đe dọa tới khả năng phục hồi của bán lẻ truyền thống. Thương mại điện tử đã phát triển bùng nổ kể từ thời điểm đại dịch, tuy nhiên theo các chuyên gia, sẽ phải rất lâu nữa hình thức này mới có thể lấn át bán lẻ truyền thống. Các hoạt động thương mại điện tử đang đối mặt với hàng loạt các vấn đề về leo thang chi phí hoạt động cùng chính sách trả hàng đắt đỏ, khiến lợi nhuận giảm đi rõ rệt. Điều này dẫn đến lợi thế cho các nhà bán lẻ đa kênh uy tín, những bên sở hữu và vận hành kênh bán hàng truyền thống và trực tuyến.  

Sau dịch, người tiêu dùng có nhu cầu tìm lại sự kết nối với cộng đồng và cảm nhận không gian công cộng. Đồng thời, sự thuận tiện của thương mại điện tử đã mang tới tư duy mua sắm “ngay lập tức” cho khách hàng. Vì vậy, các không gian bán lẻ thoải mãn được cả yếu tố thực tế và trực tuyến được xem là hướng phát triển mới của các thương hiệu trong tương lai.

Trên thực tế, nghiên cứu của Savills Impacts cho thấy đã có những tín hiệu cho thấy thị trường bất động sản bán lẻ truyền thống đang trên đà trở lại. Xu hướng này chưa xuất hiện trên toàn cầu nhưng đã được ghi nhận tại mốt số thị trường. Khi thương hiệu tiếp tục lựa chọn mở cửa hàng tại những điểm bán lẻ quan trọng và tỷ lệ mặt bằng bán lẻ trống đang giảm dần.Một số thương hiệu cao cấp thậm chí còn đẩy mạnh mở thêm cửa hàng tại những địa điểm mới.  

Chia sẻ với PV, ông Sam Foyle, Giám đốc Bộ phận Bán lẻ cao cấp Savills Việt Nam cho biết ngày càng nhiều thương hiệu mở thêm cửa hàng thực tế: “Trên toàn cầu, nhiều nhãn hàng dù đã có cửa hàng tại vị trí đắc địa nhưng vẫn tiếp tục kế hoạch mở rộng thêm tới các mặt bằng cao cấp hoặc địa điểm quy tụ nhiều khách du lịch. Một số lại dịch chuyển từ các con phố mua sắm sầm uất sang những địa điểm danh tiếng, thậm chí có trường hợp rời cửa hàng hẳn ra những vùng ngoại ô giàu có".

Tín hiệu phục hồi của ngành bán lẻ hiện đang rõ ràng hơn tại các thành phố lớn. Tỷ lệ trống tại các khu phố thương mại chính đang giảm, và các thương hiệu đang tận dụng lợi thế giá thuê để quay trở lại các điểm nóng mua sắm. Giá thuê bán lẻ cao cấp hiện vẫn ở mức thấp hơn trước đại dịch, trở nên hợp lý với ngân sách, khiến các nhà bán lẻ có thể chi trả được tại các vị trí đắc địa hơn.

Theo khảo sát của Savills, thực tế trong hai năm trở lại đây, giá thuê mặt bằng cao cấp tại các tuyến phố mua sắm nổi tiếng tại Toronto, London, Sydney hay Hong Kong đã tăng trung bình khoảng 7% (số liệu ghi nhận tại quý I/2023). Tuy nhiên, mức này hiện vẫn thấp hơn ít nhất 10% so với năm 2019.
Ngoài ra, sự trở lại của du lịch đồng thời mang du khách quay lại. Tại nhiều thị trường có thế mạnh về du lịch như Hong Kong, nguồn cầu lớn chủ yếu là du khách.

Ông Sam Foyle cho biết, trước đại dịch, chi tiêu từ khách du lịch tại các cửa hàng bán lẻ truyền thống chiếm đa số, con số này tại thị trường Hong Kong vào năm 2019 đạt tới 80% doanh thu. Do đó, việc du lịch quay trở lại được kỳ vọng là yếu tố kích cầu đối với bán lẻ truyền thống, đặc biệt tại các điểm mua sắm gần trung tâm, nơi tập trung các thương hiệu bán lẻ, nhà hàng và tiện ích giải trí đa dạng, mang lại trải nghiệm mới lạ cho người tiêu dùng.

Sự quay trở lại của cửa hàng thực tế đồng thời được ghi nhận từ các thương hiệu vốn chủ yếu trực tuyến. Sau một thời gian xây dựng cộng đồng khách hàng của mình, các thương hiệu này đang dần tập trung hơn vào trải nghiệm và tạo ra các hoạt động gắn kết khách hàng thông qua các cửa hàng thực tế.

Đơn cử như Amazon, “gã khổng lồ” của mua sắm trực tuyến đã mở hơn 100 cửa hàng thực tế trên toàn cầu và vẫn đang triển khai tiếp chiến lược mở rộng. Các cửa hàng được thiết kế đẹp mắt với các dịch vụ cá nhân hóa, khu vực café, sảnh sự kiện, là điểm đến để khách hàng tới và tương tác trực tiếp với thương hiệu hơn là chỉ để mua sắm. Nhiều thương hiệu cao cấp cũng sử dụng cửa hàng trực tiếp của mình như một chiến lược tăng nhận diện đối với cộng đồng và những người có khả năng mua sắm sản phẩm của họ trực tuyến sau đó.

Không nằm ngoài xu hướng của thế giới, bán lẻ trực tuyến tại Việt Nam dù ghi nhận tốc độ phát triển nhanh chóng nhưng tầm quan trọng của các cửa hàng thực tế vẫn còn đó.

Tại thị trường Hà Nội, nguồn cung bán lẻ tăng 1 % theo quý và 2% theo năm. Nguồn cung tăng trưởng trung bình 3%/năm trong năm năm qua.

Bên cạnh đó, công suất thị trường tỷ lệ nghịch với giá thuê. Trong khi giá thuê ghi nhận mức tăng 13% theo năm, công suất thuê lại giảm 4 điểm % theo quý và 2 điểm % theo năm xuống 87%.

Như vậy, bức tranh bán lẻ tại Hà Nội đang thay đổi với nguồn cung mới, tập trung chủ yếu tại các trung tâm thương mại ngoại ô với quy mô lớn và yếu tố giải trí độc đáo.

Nhận định về nguồn cung nửa cuối năm 2023, bà Hoàng Nguyệt Minh, Giám đốc Bộ phận Cho thuê Thương mại Savills Hà Nội, chia sẻ, dự kiến ba trung tâm thương mại và bốn dự án khối đế thương mại với tổng diện tích 130.400 m2.

“Nhu cầu thuê tại Trung tâm Thương Mại và Khối đế Bán lẻ thuộc các dự án nhà ở vẫn duy trì được sức nóng trong quý II/ 2023. Trái lại, nhà phố thương mại tiếp tục gặp khó khăn hậu đại dịch”, bà Minh nói.

Tại TP. Hồ Chí Minh, tình hình hoạt động của các dự án bán lẻ hiện đại vượt trội so với shophouse nhờ cung cấp trải nghiệm hàng hóa và dịch vụ đa dạng hơn. Giá thuê nhà phố tại các tuyến đường như: Nguyễn Huệ, Đồng Khởi và Nguyễn Trãi giảm -8% mỗi năm từ 2019 đến nay, trong khi giá thuê của phân khúc bán lẻ hiện đại vẫn tăng trung bình 3% mỗi năm.

Trong 6 tháng đầu năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ ở TP. Hồ Chí Minh tăng 7% theo năm đạt 562 nghìn tỷ đồng VNĐ, chiếm 19% cả nước. Doanh thu bán lẻ hàng hóa tăng 9,7% theo năm, doanh thu bán lẻ dịch vụ lưu trú và ăn uống tăng 37% theo năm và doanh thu bán lẻ dịch vụ du lịch tăng 79% theo năm. Các dịch vụ khác giảm -4,6% theo năm.

Bất chấp sự mở rộng của thương mại điện tử, công suất thị trường vẫn đạt mức 91% nhờ thời quen mua sắm ưa chuộng trải nghiệm thực tế để đảm bảo chất lượng của khách hàng. Theo Quyết định số 1163/QĐ-TTg của Thủ tướng về việc phê duyệt Chiến lược phát triển thương mại trong nước đến 2030, bán lẻ hiện đại ở Việt Nam sẽ chiếm 42% tổng thị phần kênh bán lẻ, tăng từ mức 26% của năm 2022.

Bà Hoàng Diệu Trang, Quản lý Cấp cao, Bộ phận Cho thuê Thương mại, Savills Hà Nội nhận định: “Tại thị trường toàn cầu nói chung và Việt Nam nói riêng, bán lẻ truyền thống và bán lẻ trực tiếp là hai chiến lược bổ trợ lẫn nhau mà các nhãn hàng đang áp dụng. Nền tảng trực tuyến được sử dụng với mục đích tiếp cận cộng động trực tuyến và tập trung vào doanh số bán hàng. Trong khi đó, các cửa hàng trực tiếp lại mang lại các giá trị vô hình từ trải nghiệm, đặc biệt đối với phân khúc cao cấp, cửa hàng thực tế hỗ trợ tối đa hóa trải nghiệm để xây dựng mối quan hệ gắn kết giữa khách hàng và thương hiệu.

Sự cạnh tranh đối với các vị trí đắc địa, có lưu lượng khách hàng lớn tại các tuyến phố mua sắm và trong các trung tâm mua sắm vẫn rất khốc liệt. Do đó, tập trung mang lại trải nghiệm cho khách hàng tại các cửa hàng thực tế vẫn là điều mà nhiều thương hiệu lưu tâm”.

Thị trường bán lẻ đang đối mặt với nhiều cơ hội cũng như thách thức khi bước vào thời kỳ hậu đại dịch. Bà Trang cũng cho rằng, đứng trước tiềm năng phát triển trong thời gian tới, các nhà bán lẻ cần tận dụng điểm mạnh và lợi thế của tất cả các hình thức bán lẻ để tối đa doanh thu. Các doanh nghiệp cần tham khảo thông tin thực trạng, cơ hội và tiềm năng tương lai của thị trường từ các đơn vị tư vấn và nghiên cứu chuyên nghiệp nhằm giảm thiểu rủi ro gặp phải khi quyết định phương án hoạt động tiếp theo.