Tổng thống Duterte tuyên bố, ông sẽ tạo ra “thời hoàng kim” về cơ sở hạ tầng với việc xây dựng nhiều đường sá, đường sắt và các cấu trúc hạ tầng khác trước khi nhiệm kỳ của ông kết thúc năm 2022. Người phát ngôn Văn phòng Tổng thống, ông Ernesto Abella cho biết, Chính phủ đã sẵn sàng tài trợ cho chương trình “Xây, xây và xây” nhằm bảo đảm phát triển kinh tế vững mạnh, tiến tới xóa đói giảm nghèo trước năm 2022.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Manila dựa chủ yếu vào cải cách thuế. Chính phủ tăng thu ngân sách qua các cải cách thuế để tài trợ cho cấu trúc hạ tầng mới. Từ tháng 7 năm ngoái tới tháng 5 vừa qua, Chính phủ Philippines đã thu về 41 tỷ USD, cao hơn 7% so với cùng kỳ năm 2016.

Bên cạnh đó, giới chức nước này cũng đang dựa vào sự tài trợ đáng kể của Trung Quốc. Hồi tháng 1, Trung Quốc đã đồng ý hợp tác với Philippines để thực hiện 30 dự án với kinh phí 3,7 tỷ USD. Ngoài ra, Bắc Kinh đã đề nghị viện trợ cho Philippines tới 24 tỷ USD trong khuôn khổ tình hữu nghị mà hai nước thúc đẩy sau khi ông Duterte lên nắm quyền tháng 6/2016.

Tuy nhiên, các chuyên gia và chính khách đối lập ở Philippines cho rằng, cần thận trọng trước những đề nghị hào phóng từ Trung Quốc, bởi họ lo ngại Bắc Kinh có thể dùng tài trợ để làm xói mòn các tuyên bố chủ quyền của Philippines trong vùng biển tranh chấp.

Các chuyên gia Philippines cũng chỉ ra những bài học về việc Bắc Kinh thường sử dụng nhân công và vật liệu Trung Quốc cho các dự án do họ tài trợ. Điều đó có nghĩa là mục tiêu tạo ra nhiều công ăn việc làm cho người dân địa phương bằng các dự án mới sẽ khó đạt được.

Ông Song Seng Wun, chuyên gia kinh tế về Đông Nam Á làm việc cho một đơn vị ngân hàng tư ở Singapore, nhận định: “Việc Philippines tiếp tục nhận được tài trợ của Trung Quốc là điều không đáng ngạc nhiên. Nhưng nên nhớ các khoản tài trợ thường đi kèm điều kiện, bởi không có bữa trưa nào miễn phí”.

Ông giải thích, trong trường hợp của Philippines, điều kiện của Bắc Kinh là Manila phải hạ giọng trong các tuyên bố chủ quyền lãnh thổ của mình. Điều này đồng nghĩa với Philippines sẽ bị ràng buộc với Trung Quốc.

Bà Georgina Hernandez, người phát ngôn của Phó Tổng thống Leni Robedo, thì đặt câu hỏi: “Chúng tôi muốn biết các dự án hạ tầng cơ sở xây bằng tiền tài trợ từ Trung Quốc có thực sự mang lại việc làm cho người lao động Philippines, dù thuộc thành phần lao động có kỹ năng hay không, cũng như có sử dụng các vật liệu địa phương hay không trong kế hoạch xây dựng hệ thống hạ tầng cơ sở mà chính phủ của ông Duterte đang cổ vũ”.

Theo Hiến pháp Philippines, Phó Tổng thống được bầu riêng. Phó Tổng thống Leni Robedo không cùng đảng phái và có nhiều quan điểm bất đồng với ông Duterte. Thượng nghị sĩ Leila de Lima hồi tháng 5 yêu cầu Thượng viện Philippines xem xét bất kỳ đề nghị cho vay tiền nào từ Trung Quốc có nguy cơ làm nợ công tăng vọt, hoặc gây phương hại tới chủ quyền của Philippines.

Trung Quốc đã đưa ra những đề nghị tài trợ tương tự trên khắp vùng Âu - Á, trong khuôn khổ sáng kiến “Vành đai và Con đường” của họ, nhằm bành trướng ảnh hưởng, trong khi gặt hái những hợp đồng làm ăn cho các công ty Trung Quốc.

Ông Christian de Guzman, Phó Chủ tịch và quan chức tín dụng cấp cao của Cơ quan xếp hạng tín dụng Moody’s ở Singapore cho rằng, cuộc tranh luận liên quan tới việc mượn tiền của Trung Quốc thực chất là về tầm ảnh hưởng chính trị của nó.

Ông cũng chỉ ra rằng nếu nhìn từ quan điểm tài chính, thì chi phí vay tiền từ Trung Quốc không rẻ hơn, mà cũng không cao hơn so với vay tiền trên thị trường. Và đây có thể là lý do để các nhà hoạch định chính sách vin vào thuyết phục người dân trong ngắn hạn về những khoản vay đáng quan ngại về dài hạn này.