Báo cáo của Công ty chứng khoán SSI mới đây cho biết, quý 1 thường là quý thấp điểm phát hành trong năm do có Tết Nguyên đán và là giai đoạn xây dựng kế hoạch kinh doanh, kế hoạch tài chính của các doanh nghiệp.

Riêng năm nay, các doanh nghiệp còn đang chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch Covid-19. Thế nhưng, lượng phát hành trái phiếu vẫn tăng trưởng khoảng 39% so với cùng kỳ 2019.

Cụ thể, các doanh nghiệp đã phát hành 47.500 tỉ đồng trái phiếu doanh nghiệp. Trong đó bao gồm 5.000 tỉ đồng trái phiếu của Tập đoàn Masan, và 256 đợt phát hành riêng lẻ của 17 doanh nghiệp niêm yết và 48 doanh nghiệp chưa niêm yết.

Trong quý 1/2020, nhà đầu tư cá nhân đầu tư tổng cộng 9,546 tỉ đồng vào trái phiếu doanh nghiệp phát hành. Trong đó, các cá nhân nước ngoài chỉ mua 9,6 tỉ đồng, còn lại là các cá nhân trong nước. Tỷ trọng cá nhân mua trên tổng lượng phát hành toàn thị trường quý 1/2020 là 20%, gấp đôi so với mức trung bình 10% của năm 2019.

Nhà đầu tư cá nhân mua nhiều nhất là trái phiếu bất động sản (6.300 tỉ đồng, tương đương 28,3% lượng phát hành của nhóm bất động sản). Trong đó, toàn bộ 5.347 tỉ đồng trái phiếu phát hành thành 110 đợt của TNR Holdings trong quý 1/2020 đều được các cá nhân trong nước mua.

Trong năm 2019, nhà đầu tư cá nhân cũng mua trọn 5.345 tỉ đồng do doanh nghiệp này phát hành. Lãi suất trái phiếu của TNR Holdings đều cố định và đã tăng từ 9,5%/năm với kỳ hạn 2 năm vào đầu năm 2019, lên 10,9%/năm với cả kỳ hạn 3 năm và 5 năm phát hành từ 12/2019 đến nay.

Một số khoản trái phiếu bất động sản khác có nhà đầu tư cá nhân mua nhiều như: Công ty cổ phần đầu tư địa ốc Phú Hưng (400 tỉ đồng); Công ty TNHH khu du lịch Vịnh Thiên Đường (166 tỉ đồng); Công ty cổ phần đầu tư Hải Phát (147 tỉ đồng). Lãi suất các doanh nghiệp bất động sản này chủ yếu là cố định từ 11-13%/năm.

Các cá nhân trong nước cũng mua toàn bộ 710.3 tỉ đồng trái phiếu 7 năm của TPB phát hành trong quý 1/2020, mua 421,7 tỉ đồng trái phiếu 1-3 năm của các MBS, VDSC, TCBS. Lãi suất các trái phiếu này dao động từ 8,5-9,5%/năm

Lô phát hành 3.000 tỉ đồng ra công chúng ngày 9/3/2020 của MSN cũng huy động được gần 1.148 tỉ đồng từ nhà đầu tư cá nhân trong và ngoài nước, trái phiếu này có kỳ hạn 36 tháng, lãi suất thả nổi.

Doanh nghiệp bất động sản dẫn đầu

Theo SSI, trong số các doanh nghiệp phát hành trái phiếu trong quý 1, các doanh nghiệp bất động sản dẫn đầu về khối lượng phát hành, với tổng cộng 23.202 tỉ đồng, chiếm tới 49% khối lượng phát hành toàn thị trường trong quý 1/2020 và tăng 9,8% so với cùng kỳ năm trước.

Theo bảng công bố thông tin phát hành của các doanh nghiệp, các ngân hàng thương mại mua vào 4.348 tỉ đồng, tương đương 19,5% lượng trái phiếu bất động sản phát hành trong quý 1/2020.

Một số lô trái phiếu chỉ ghi bên mua là tổ chức trong nước nhưng lãi suất tham chiếu lấy theo lãi suất tiết kiệm của 1 ngân hàng cụ thể và chính ngân hàng đó là đại lý quản lý tài sản đảm bảo, đại lý lưu ký cho trái phiếu.

Nhiều khả năng ngân hàng đó chính là bên mua trái phiếu. Nếu tính cả những trái phiếu này, lượng trái phiếu doanh nghiệp bất động sản mà các ngân hàng thương mại mua trong quý 1/2020 là hơn 6.050 tỉ đồng.

Trong quý 1/2020, lãi suất phát hành bình quân là 10,4%/năm, cao hơn 108 điểm cơ bản so với lãi suất phát hành bình quân quý 4/2019 và hơn 157 điểm cơ bản so với mức bình quân cả năm 2019.

Nếu loại trừ nhóm ngân hàng và nhóm năng lượng tăng lãi suất do kỳ hạn phát hành dài hơn, lãi suất phát hành bình quân tất cả các doanh nghiệp còn lại trong quý 1/2020 là 10.41 %/năm, vẫn cao hơn bình quân quý 4/2019 là 5 điểm phần trăm và bình quân cả năm 2019 là 27 điểm phần trăm dù kỳ hạn phát hành bình quân đều ngắn hơn.

Xét riêng về nhóm bất động sản, lãi suất phát hành bình quân trong quý 1/2020 là 10,77%/năm, tăng 43 điểm phần trăm so với bình quân năm 2019, dù kỳ hạn bình quân ngắn hơn 1-2 tháng. Trong quí vừa qua, đã có có 33 doanh nghiệp bất động sản phát hành tổng cộng 23.200 tỉ đồng, tăng 9,8% so với cùng kỳ và bằng 18,3% tổng lượng phát hành cả năm ngoái.

Nhóm các doanh nghiệp khác có lãi suất phát hành bình quân trong quí 1 là 10%, giảm 32 điểm cơ bản so với cùng kỳ, nhưng nếu loại trừ mức lãi suất 20%/năm bất thường của lô phát hành 1.402 tỉ đồng của Công ty cổ phần đầu tư thương mại Hồng Hoàng vào tháng 10-2019, thì lãi suất bình quân trong nhóm này đã tăng 22 điểm phần trăm.

“Thị trường trái phiếu doanh nghiệp vẫn đang tăng trưởng tốt về khối lượng phát hành trong quý 1/2020 nhưng lãi suất phát hành tăng lên. Các doanh nghiệp đang đối mặt với rủi ro chưa từng có là đại dịch Covid-19, nên nhà đầu tư cũng yêu cầu mức lãi suất cao hơn với các trái phiếu”, SSI kết luận.

Nhóm nghiên cứu SSI dự báo, nhu cầu phát hành trong quý 2/2020 có thể sẽ giảm do dịch bệnh ảnh hưởng lên kế hoạch tài chính nhưng sẽ tăng mạnh trong quý 3/2020 khi dịch bệnh được kiểm soát (trong kịch bản cơ sở).

Nhóm ngân hàng thương mại sẽ không phát hành nhiều như năm 2019 và tập trung vào kỳ hạn dài 7-10 năm để tăng vốn cấp 2 thay vì các kỳ hạn 2-3 năm như trước.

Trong khi đó, nhu cầu phát hành của các nhóm khác vẫn cao, đặc biệt là nhóm bất động sản. Lãi suất phát hành sẽ duy trì ở vùng hiện tại do phần bù rủi ro cao, nhưng dài hạn có thể điều chỉnh giảm, phù hợp với xu hướng giảm của lãi suất tiền gửi.