Dự thảo Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài với nhiều nội dung đề xuất quan trọng, góp phần hoàn thiện khung khổ pháp lý về chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cụ thể như sau:

Phạm vi điều chỉnh

Theo Dự thảo Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài quy định tại Thông tư này thuộc loại chế độ báo cáo thống kê cấp bộ, ngành theo quy định của Luật Thống kê số 89/2015/QH13 ngày 23/11/2015. Theo đó, báo cáo thống kê là hình thức thu thập thông tin thống kê từ các đơn vị báo cáo để đáp ứng việc thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và chức năng ngân hàng trung ương của NHNN.

Dự thảo Thông tư quy định rõ đơn vị báo cáo là TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được thành lập và hoạt động tại Việt Nam theo Luật Các TCTD. Đơn vị nhận báo cáo là các đơn vị thuộc NHNN. Đơn vị nhận báo cáo được quy định cụ thể trên các mẫu biểu báo cáo tại Phần 3 Phụ lục 1 đính kèm Thông tư này hoặc do Thống đốc NHNN phân công trong từng thời kỳ. Các mẫu biểu báo cáo thống kê định kỳ bao gồm định kỳ báo cáo, thời hạn gửi báo cáo, đơn vị báo cáo, nội dung và hướng dẫn báo cáo các mẫu biểu báo cáo định kỳ được quy định tại Điều 11 Thông tư này và các Phụ lục 1, 2, 3, 4 đính kèm.

Trong trường hợp cần thiết để phục vụ cho công tác quản lý, chỉ đạo, Thống đốc NHNN hoặc Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương yêu cầu các đơn vị báo cáo theo các mẫu biểu báo cáo không được quy định tại Thông tư này; Các đơn vị báo cáo có trách nhiệm đáp ứng đầy đủ, kịp thời theo yêu cầu của NHNN. Đối với các mẫu biểu báo cáo quy định gửi qua hệ thống báo cáo NHNN, các đơn vị gửi báo cáo, đơn vị nhận và kiểm duyệt báo cáo thực hiện theo các quy định tại Thông tư này.

Phương thức báo cáo

Theo Dự thảo Thông tư, phương thức báo cáo điện tử là báo cáo thể hiện dưới dạng tệp (file) dữ liệu điện tử được truyền qua mạng máy tính hoặc gửi qua vật mang tin. Báo cáo điện tử phải có đầy đủ chữ ký điện tử của thủ trưởng hoặc người có thẩm quyền của đơn vị báo cáo và theo đúng ký hiệu, mã truyền tin, cấu trúc file do NHNN quy định.

Báo cáo điện tử áp dụng bắt buộc đối với các mẫu biểu báo cáo quy định tại Phần 3 Phụ lục 1 đính kèm. Báo cáo bằng văn bản là báo cáo bằng giấy và phải theo đúng hình thức mẫu biểu quy định, có đầy đủ dấu, chữ ký của người có thẩm quyền của đơn vị báo cáo và chữ ký, họ tên của người lập, người kiểm soát báo cáo. Trụ sở chính các TCTD nối mạng truyền tin với Cục Công nghệ thông tin để gửi báo cáo cho NHNN. Cục Công nghệ thông tin nối mạng truyền tin cho các đơn vị thuộc NHNN để khai thác báo cáo của TCTD từ kho dữ liệu chung của NHNN.

Theo Dự thảo Thông tư, những số liệu báo cáo thống kê và các tài liệu liên quan thuộc danh mục bí mật của Nhà nước phải được quản lý, sử dụng và truyền tin theo đúng quy định của pháp luật về bảo vệ bí mật Nhà nước. Dự thảo nêu rõ, các số liệu báo cáo thống kê phải đảm bảo phản ánh đầy đủ, kịp thời, chính xác tình hình hoạt động của TCTD. Khi có chỉnh sửa đối với số liệu đã báo cáo hoặc số liệu trong kỳ báo cáo có biến động khác thường thì đơn vị báo cáo phải gửi lại báo cáo kèm các thuyết minh/gửi các thuyết minh báo cáo bằng điện tử hoặc văn bản cho đơn vị nhận báo cáo.

Thời hạn gửi báo cáo

Về thời hạn gửi báo cáo, Dự thảo Thông tư quy định, các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài định kỳ gửi báo cáo theo: Kỳ báo cáo ngày được xác định theo ngày làm việc; kỳ báo cáo 10 ngày (hay 3 kỳ/tháng): kỳ 1 được tính từ ngày 01 đến ngày 10 của tháng báo cáo; kỳ 2 được tính từ ngày 11 đến ngày 20 của tháng báo cáo; kỳ 3 được tính từ ngày 21 đến ngày cuối cùng của tháng báo cáo; kỳ báo cáo 15 ngày (hay 2 kỳ/tháng): kỳ 1 được tính từ ngày 01 đến ngày 15 của tháng báo cáo; kỳ 2 được tính từ ngày 16 đến ngày cuối cùng của tháng báo cáo; các kỳ báo cáo tháng, quý, 6 tháng, năm được xác định theo lịch dương.

Về thời hạn gửi báo cáo bao gồm báo cáo ngày và báo cáo tháng. Báo cáo ngày là các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất vào 14 giờ ngày làm việc tiếp theo ngay sau ngày báo cáo; báo cáo 10 ngày (3 kỳ/tháng), 15 ngày (2 kỳ/tháng): các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất 02 ngày làm việc tiếp theo ngay sau ngày cuối cùng của kỳ báo cáo.

Báo cáo tháng, các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất vào ngày 08 của tháng tiếp theo ngay sau kỳ báo cáo; báo cáo quý: các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất vào ngày 18 của tháng đầu quý tiếp theo ngay sau kỳ báo cáo; báo cáo 6 tháng: các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất vào ngày 20 của tháng tiếp theo ngay sau kỳ báo cáo; báo cáo năm: các đơn vị báo cáo gửi báo cáo chậm nhất vào ngày 20 của tháng đầu năm tiếp theo ngay sau kỳ báo cáo.

Nếu ngày quy định cuối cùng của thời hạn gửi báo cáo trùng với ngày nghỉ lễ, nghỉ Tết hoặc ngày nghỉ cuối tuần, thì hạn gửi báo cáo là ngày làm việc tiếp theo ngay sau ngày nghỉ lễ, nghỉ Tết, ngày nghỉ cuối tuần đó hoặc theo hướng dẫn của NHNN trong từng thời kỳ. Trường hợp báo cáo gửi bằng văn bản, ngày gửi báo cáo thực tế được tính là ngày ghi trên dấu của bưu điện nơi tiếp nhận báo cáo gửi đi. Trường hợp báo cáo gửi qua kênh báo cáo điện tử, ngày gửi báo cáo là ngày truyền file báo cáo thành công về Cục Công nghệ thông tin. Trường hợp khẩn cấp hoặc đột xuất, đơn vị báo cáo phải gửi báo cáo qua fax hoặc qua thư điện tử cho đơn vị nhận báo cáo. Sau khi gửi báo cáo qua fax hoặc thư điện tử, đơn vị báo cáo có trách nhiệm gửi báo cáo chính thức bằng văn bản theo quy định. Ngày gửi báo cáo thực tế được tính là ngày fax báo cáo, ngày gửi thư thành công cho đơn vị nhận báo cáo.

Quy trình tra soát, xử lý, duyệt đối với mẫu biểu báo cáo điện tử được quy định rõ cho từng nơi

Đối với cục Công nghệ thông tin thì ngay sau khi nhận các mẫu biểu báo cáo điện tử theo thời hạn gửi báo cáo quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 11 Thông tư này, Cục Công nghệ thông tin kiểm tra tên, cấu trúc file dữ liệu, kiểm tra tính đầy đủ của các mẫu biểu báo cáo điện tử do trụ sở chính TCTD truyền qua hệ thống báo cáo.

Nếu phát hiện trụ sở chính TCTD truyền sai tên, cấu trúc file dữ liệu, không truyền hoặc truyền thiếu mẫu biểu báo cáo điện tử hoặc truyền thiếu báo cáo của các chi nhánh TCTD trong hệ thống, Cục Công nghệ thông tin phải thông báo qua hệ thống báo cáo cho trụ sở chính TCTD và NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố (đối với trường hợp Quỹ tín dụng nhân dân không đủ điều kiện kết nối mạng truyền tin với Cục Công nghệ thông tin) để gửi đầy đủ báo cáo cho NHNN; Ngay sau khi nhận được kết quả tra soát của các đơn vị thuộc NHNN, Cục Công nghệ thông tin thông báo kịp thời qua hệ thống báo cáo cho trụ sở chính TCTD để xử lý, truyền lại số liệu đúng cho Cục Công nghệ thông tin; Ngay sau khi nhận được các mẫu biểu báo cáo điện tử do trụ sở chính TCTD truyền lại cho Cục Công nghệ thông tin, Cục Công nghệ thông tin thông báo qua hệ thống báo cáo cho các đơn vị nhận báo cáo để kịp thời cập nhật số liệu; Sau 06 ngày làm việc kể từ ngày hết thời hạn gửi báo cáo được quy định tại điểm c, d, đ, e, g khoản 2 và khoản 3 Điều 11 Thông tư này, Cục Công nghệ thông tin khóa tự động hệ thống báo cáo.

Tại các đơn vị thuộc NHNN (trừ Cục Công nghệ thông tin) thì trong 03 ngày làm việc kể từ ngày hết thời hạn gửi báo cáo quy định tại điểm c, d, đ, e, g khoản 2 và khoản 3 Điều 11 Thông tư này, các đơn vị nhận báo cáo kiểm tra tính hợp lý của báo cáo thuộc trách nhiệm theo dõi, tổng hợp.

Nếu báo cáo đảm bảo tính hợp lý, đơn vị nhận báo cáo thực hiện duyệt vào kho để khai thác sử dụng. Nếu nghi ngờ báo cáo sai sót, các đơn vị thực hiện tra soát qua hệ thống báo cáo cho đơn vị gửi báo cáo; Trong 08 ngày làm việc kể từ ngày hết thời hạn gửi báo cáo được quy định tại điểm c, d, đ, e, g khoản 2 và khoản 3 Điều 11 Thông tư này. Các đơn vị nhận báo cáo xử lý, duyệt toàn bộ các mẫu biểu báo cáo do đơn vị mình phụ trách để cập nhật vào kho dữ liệu chung của NHNN; Sau khi Cục Công nghệ thông tin khóa tự động hệ thống báo cáo nêu tại điểm d khoản 1 Điều này, các đơn vị thuộc NHNN xem xét, thực hiện mở hệ thống báo cáo để nhận mẫu biểu báo cáo của TCTD do đơn vị mình phụ trách...

Trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, tra soát và kiểm duyệt các mẫu biểu báo cáo

Dự thảo Thông tư cũng nêu rõ trách nhiệm của các vụ, cục, cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng, Vụ Dự báo, thống kê, Cục Công nghệ thông tin, NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố, TCTD. Trong đó, đối với NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố có trách nhiệm theo dõi, đôn đốc, tra soát và kiểm duyệt các mẫu biểu báo cáo của Quỹ tín dụng nhân dân, báo cáo của các chi nhánh TCTD và báo cáo phản ánh hoạt động của Trụ sở chính TCTD (sau đây gọi tắt là báo cáo từng chi nhánh TCTD) có trụ sở đóng trên địa bàn.

Theo dõi, đôn đốc, tra soát và kiểm duyệt các mẫu biểu báo cáo của các TCTD khác có trụ sở đóng trên địa bàn thuộc phạm vi thanh tra, giám sát của NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố theo sự phân công của NHNN. Định kỳ quý, trong 10 ngày làm việc đầu tiên của tháng thứ hai quý sau: Nhận xét, đánh giá tình hình thực hiện báo cáo thống kê của các Quỹ tín dụng nhân dân trên địa bàn và thông báo tình hình thực hiện Thông tư này đến các Quỹ tín dụng nhân dân. Tổng hợp nhận xét, đánh giá tình hình thực hiện báo cáo thống kê của các TCTD do NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố kiểm duyệt (trừ Quỹ tín dụng nhân dân) gửi Vụ, Cục, Cơ quan Thanh tra, giám sát ngân hàng đầu mối xây dựng, quản lý mẫu biểu báo cáo để tổng hợp gửi Vụ Dự báo, thống kê. Liên hệ trực tiếp với các Vụ, Cục, Cơ quan thanh tra, giám sát ngân hàng phụ trách xây dựng, theo dõi, tổng hợp các mẫu biểu báo cáo hoặc phản ánh bằng văn bản về NHNN (Vụ Dự báo, thống kê) khi có vướng mắc trong quá trình thực hiện. Thực hiện thanh tra, kiểm tra, giám sát việc chấp hành các quy định tại Dự thảo Thông tư này đối với các tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan trên địa bàn thuộc thẩm quyền quản lý của NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố và xử lý vi phạm đối với các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật.

Trách nhiệm của các TCTD là chịu trách nhiệm về tính đầy đủ, kịp thời, chính xác của số liệu tổng hợp toàn hệ thống, số liệu báo cáo từng chi nhánh TCTD gửi NHNN; Chấp hành đúng các quy định của NHNN về báo cáo thống kê; Phối hợp chặt chẽ với các đơn vị thuộc NHNN trong việc thực hiện báo cáo đảm bảo tính đầy đủ, kịp thời, chính xác. Khi nhận được thông báo tra soát báo cáo của NHNN hoặc đề nghị điều chỉnh số liệu của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền hoặc khi phát hiện báo cáo đã gửi cho NHNN có sai sót, TCTD phải kịp thời thông báo ngay cho đơn vị nhận báo cáo; chỉnh sửa, gửi lại báo cáo đúng cho NHNN kèm thuyết minh, giải trình nguyên nhân điều chỉnh sai sót. Nội dung, cấu trúc file thuyết minh thực hiện theo hướng dẫn của Cục Công nghệ thông tin.

Tóm lại, Dự thảo Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài với nhiều nội dung đề xuất quan trọng, góp phần hoàn thiện khung khổ pháp lý về chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Thời gian tới, Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài được ban hành sẽ giúp các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài lập đúng, đầy đủ báo cáo thống kê và nộp đúng nơi, đúng thời hạn quy định.

Tài liệu tham khảo:

1. Ngân hàng Nhà nước (2022), Dự thảo Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
2. Dự thảo Thông tư quy định chế độ báo cáo thống kê áp dụng đối với các TCTD, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, https://chinhphu.vn/?pageid=30187&vbid=4923&title=du-thao-thong-tu-quy-dinh-che-do-bao-cao-thong-ke-ap-dung-doi-voi-cac-to-chuc-tin-dung-chi-nhanh;
   https://baochinhphu.vn/quy-dinh-che-do-bao-cao-thong-ke-doi-voi-cac-to-chuc-tin-dung-102220421162506816.htm.

* ThS. Nguyễn Khánh Thu Hằng - Trường Đại học Duy Tân

** Bài đăng trên Tạp chí Tài chính số kỳ 2 tháng 6/2022