Chỉ tăng trưởng 5-6%, Việt Nam sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), 20 năm qua kinh tế Việt Nam tăng trưởng trung bình 5,6%/năm, cao thứ hai thế giới.

Những năm qua, Việt Nam có tốc độ tăng trưởng khá cao, giai đoạn 1986-1990, tốc độ tăng GDP bình quân 4,4%/năm; giai đoạn 1991-2000, GDP tăng 7,6%/năm, giai đoạn 2001-2010 là 7,3%/năm; năm 2011-2013 đạt 5,6%/năm.

Tuy nhiên, tăng trưởng năng suất tuyệt đối so với các nước sau bao nhiêu năm vẫn thấp hơn rất nhiều. Năng suất lao động của Việt Nam chỉ bằng 12 – 13% của Nhật Bản và khoảng 35% của Thái Lan, bằng khoảng 54% của Trung Quốc và bằng 50% của Indonesia.

Nếu Việt Nam muốn bắt kịp những nền kinh tế như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), thì cần duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình 9%/năm trong 20 năm tới.

Còn “trong trường hợp chỉ tăng trưởng trung bình 5-6%/năm, Việt Nam sẽ nằm trong bẫy thu nhập trung bình”, WB cảnh báo.

Việt Nam phải làm gì?

Câu hỏi lớn được đặt ra là Việt Nam có thể hay không và cần làm gì để nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, tăng trưởng nhanh hơn, phát triển bền vững và để người dân được thụ hưởng nhiều nhất kết quả phát triển?

Thực tế, quyết tâm nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế đã được Chính phủ Việt Nam cụ thể hóa bằng những hành động. Thành công nhất là việc ban hành Nghị quyết 19 và những nỗ lực thực hiện Nghị quyết này của Chính phủ.

Cụ thể, đầu năm 2014, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã được giao chỉ đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Hội đồng quốc gia về Phát triển bền vững và Nâng cao năng lực cạnh tranh phối hợp với WB, các tổ chức quốc tế xây dựng, trình Chính phủ ban hành Nghị quyết số 19/NQ-CP về những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Nghị quyết 19 đặt mục tiêu về những chỉ số tác động cực kỳ mạnh mẽ đến môi trường kinh doanh, đó là: Nộp thuế, tiếp cận điện năng và giao dịch qua biên giới (xuất nhập khẩu).

Theo tính toán của các chuyên gia kinh tế, hàng tỷ USD, hàng nghìn tỷ đồng là những lợi ích kinh tế cụ thể mà Việt Nam sẽ có được nếu làm được như Nghị quyết 19 đề ra. Chỉ số môi trường kinh doanh của Việt Nam sẽ có bước tiến rõ rệt.

Một ví dụ, nếu giảm được 1 ngày trong thời gian thực hiện thủ tục xuất khẩu thì các doanh nghiệp Việt Nam giảm được khoản chi phí giao dịch tương đương 1% giá trị tổng kim ngạch xuất nhập khẩu 1 năm, khoảng 2,7 tỷ USD. Hay nếu số giờ nộp thuế giảm từ 872 giờ/năm xuống còn 171 giờ/năm như mục tiêu của Nghị quyết 19, sẽ tiết kiệm chi phí tới 6,6 nghìn tỷ đồng.

Để triển khai Nghị quyết 19/NQ-CP, Thủ tướng đã ban hành các chỉ thị quan trọng khẳng định sự quyết tâm của Chính phủ trong khắc phục khó khăn, vượt qua thách thức suy giảm năng lực cạnh tranh.

Cụ thể, ngày 5/8/2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã ký ban hành Chỉ thị 24 về tăng cường quản lý và cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực thuế, hải quan.

Tại văn bản này, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu giảm thời gian kê khai, nộp thuế đạt mức trung bình của nhóm các nước ASEAN-6; phấn đấu cuối năm 2014 có 95% số doanh nghiệp khai thuế điện tử, 15/63 địa phương thực hiện nộp thuế điện tử và 63/63 địa phương triển khai trong năm 2015; cắt giảm tối thiểu 50% số giờ thực hiện thủ tục hành chính thuế, phấn đấu đến năm 2015 bằng với mức trung bình của nhóm nước ASEAN-6 (171 giờ/năm).

Bảo hiểm Xã hội Việt Nam phối hợp với Bộ Tài chính, Bộ Lao động - Thương bình và Xã hội, Bộ Y tế nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy trình, thủ tục hành chính thu, nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế để đến cuối năm 2014 cắt giảm 1/3 số lần và giảm 50% số giờ thực hiện nộp bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế so với hiện nay.

Để thúc đẩy những hành động của các bộ, ngành trong việc thực hiện Nghị quyết 19 và Chỉ thị 24, Thủ tướng đã trực tiếp xuống làm việc với các cơ quan hữu quan.

Ngày 9/7/2014, Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cùng lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương đã có buổi làm việc với với Tổng cục Thuế và Tổng cục Hải quan.

Trong ngày 14/8/2014, Thủ tướng tiếp tục có buổi làm việc với Bộ Xây dựng về cải cách thủ tục trong lĩnh vực đầu tư xây dựng, và Bộ Tài nguyên và Môi trường về cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài nguyên.

Trong cuộc làm việc sáng 14/8/2014 của Thủ tướng với Bộ Xây dựng, Thủ tướng yêu cầu: “Cắt giảm ít nhất 1/3 thời gian thực hiện thủ tục hành chính về đầu tư xây dựng”.

Kết quả là, các bộ, ngành có liên quan đã thực hiện cắt giảm thời gian thực hiện thủ tục hành chính, giảm chi phí cho doanh nghiệp và xã hội.

Những thành công của Nghị quyết 19 vì thế được nhân dân và các chuyên gia đánh giá rất cao.

Tuy nhiên, để thoát bẫy thu nhập trung bình, vươn lên phát triển mạnh mẽ, Việt Nam cần có tầm nhìn xa hơn. Báo cáo “Việt Nam 2030” do WB phối hợp với Chính phủ Việt Nam thực hiện nhằm đưa ra những kiến nghị để Việt Nam phát triển nhanh, bền vững hơn trong những năm tới đây.

Báo cáo Việt Nam 2030, ở tầm rộng hơn, dài hơi hơn, sẽ kế thừa những đánh giá về quá trình phát triển của Việt Nam sau gần 30 năm đổi mới; xác định cơ hội, thách thức mà Việt Nam đã, đang và sẽ phải đối mặt, từ đó nghiên cứu, định hình một kịch bản phát triển trong giai đoạn tới.

Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam được Chính phủ phân công làm Trưởng Ban Chỉ đạo xây dựng Báo cáo. Dự kiến, Báo cáo sẽ được hoàn thành vào cuối năm 2015.

Ngày 9/9/2014, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Chủ tịch Hội đồng quốc gia về Phát triển bền vững và Nâng cao năng lực cạnh tranh cùng Phó Chủ tịch WB Axel van Trotsenburg đã chủ trì cuộc họp lần thứ nhất về Báo cáo Việt Nam 2030. Cuộc họp có sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Bùi Quang Vinh, bà KwaKwa Giám đốc WB tại Việt Nam và trên 50 chuyên gia kinh tế trong nước và quốc tế.

Tại cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam yêu cầu, cùng với việc huy động các chuyên gia do WB, Hội đồng quốc gia về Phát triển bền vững và Nâng cao năng lực cạnh tranh. Bộ Kế hoạch và Đầu tư nên lập trang web ghi nhận ý kiến đóng góp của các nhà khoa học trong và ngoài nước để có một báo cáo chất lượng, có tính khoa học cao và những kiến nghị hữu ích cho hoạch định chính sách phát triển trong những năm tới đây.