Nhiều bất đồng

Ngay trước khi hai bên khởi động đàm phán, trưởng đoàn đàm phán của Anh David Frost được bổ nhiệm làm Cố vấn An ninh quốc gia của Thủ tướng Boris Johnson. Giới quan sát cho rằng động thái này có thể phá vỡ trọng tâm đàm phán của phía Anh, nhưng một người phát ngôn của Chính phủ Anh khẳng định việc ông Frost được bổ nhiệm vào vị trí mới không ảnh hưởng tới những cuộc đàm phán với EU. Quan chức này cho biết, ông Frost sẽ tiếp tục giữ vai trò trưởng đoàn đàm phán cho tới khi hai bên đạt thỏa thuận hoặc các cuộc đàm phán chấm dứt.

EU đã hối thúc Anh công bố chính sách trợ cấp nhà nước thời kỳ hậu Brexit, cho rằng việc London thiếu một kế hoạch công khai về cơ chế trợ cấp trong nước làm cản trở các cuộc đàm phán về quan hệ song phương. Trưởng đoàn Đàm phán EU Michel Barnier cho rằng, Anh vẫn chưa tham gia đề xuất mà phía EU đưa ra về việc chia sẻ các thông tin chính sách trợ cấp nhà nước và đánh bắt cá trong các vòng đàm phán trước.

Cùng với các bất đồng về sân chơi bình đẳng, quyền cơ bản trong tư pháp hình sự và quản trị mối quan hệ đối tác trong tương lai thì đánh bắt cá cũng là vấn đề tồn đọng chính khiến đàm phán Anh - EU bế tắc nhiều tháng qua. Anh phản đối các yêu cầu của EU như việc muốn giữ nguyên các quyền đánh cá trong vùng biển của Anh thời hậu Brexit hay đề xuất của EU rằng tòa án tối cao EU có vai trò chính trong việc phán quyết những tranh chấp xảy ra giữa hai bên.

Anh chính thức rời EU nhưng hai bên vẫn duy trì mô hình trao đổi thương mại như khi Anh còn là thành viên cho tới khi giai đoạn chuyển tiếp kết thúc vào cuối năm 2020. Sau thời điểm này, nếu Anh và EU chưa đạt thỏa thuận thì mối quan hệ thương mại song phương sẽ được định hình theo các tiêu chuẩn của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) với những mức thuế quan cao và nguy cơ bị gián đoạn nghiêm trọng.

Nguy cơ chịu ảnh hưởng tiêu cực

EU cho rằng sẽ không thể có thỏa thuận thương mại với Anh nếu Thủ tướng Anh Johnson không chấp nhận hiệp định tự do thương mại dựa trên nguyên tắc “sân chơi bình đẳng”. Thậm chí, Thủ tướng Đức Angela Merkel mô tả một viễn cảnh Anh sẽ có mối quan hệ kinh tế yếu hơn với EU do Brexit.

Đáp lại, Thủ tướng Anh Johnson tuyên bố Anh sẵn sàng cắt đứt quan hệ với EU nếu thỏa thuận không thể đạt được. Một trong những điểm đáng chú ý trong các cuộc đàm phán gần đây là hai bên đều thống nhất sẽ không gia hạn thời kỳ chuyển đổi hậu Brexit mà giữ nguyên theo dự kiến vào ngày 31-12-2020.

Điều này có nghĩa là các công ty của Anh chỉ còn vài tháng để chuẩn bị cho những điều kiện hoạt động thương mại nghiêm ngặt hơn với EU. Trong khi đó, nếu EU không đưa ra được quy định “sân chơi bình đẳng” - một trong những nội dung còn vướng mắc với Anh thì khả năng các công ty của EU có nguy cơ rơi vào tình trạng cạnh tranh không công bằng với các doanh nghiệp Anh.

Theo dự báo của Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD), lĩnh vực thương mại và thị trường việc làm của Anh đang đứng trước nguy cơ chịu ảnh hưởng tiêu cực nếu nước này không thể đạt được thỏa thuận về quan hệ thương mại với EU vào cuối năm 2020 hay không thể gia hạn giai đoạn chuyển tiếp. OECD cho rằng, nếu không có thỏa thuận hoặc có các giải pháp thay thế sẽ gây thiệt hại nghiêm trọng cho lĩnh vực thương mại và thị trường việc làm của Anh.