1. Hội nhập khu vực

Năm 2015 sẽ là năm quyết định đối với tiến trình hội nhập khu vực. Cuối năm nay là thời hạn chót cho việc hình thành Cộng đồng ASEAN, mặc dù các cuộc thảo luận về nội dung này đã bước sang giai đoạn đóng khung chương trình nghị sự sau năm 2015 về xây dựng cộng đồng. Năm nay nhiều triển vọng sẽ hoàn tất hai thỏa thuận thương mại tự do là Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương do Mỹ dẫn đầu, với 4 nước ASEAN tham gia; việc phát triển các sáng kiến kinh tế như Ngân hàng Đầu tư cơ sở hạ tầng châu Á, do Trung Quốc dẫn đầu. Vì vậy, 2015 là năm then chốt đối với tương lai của hội nhập kinh tế khu vực, với vai trò chủ đạo của Washington và Bắc Kinh.

2. Malaysia trước thách thức và cơ hội

Malaysia sẽ là tâm điểm chú ý trong năm 2015 khi đảm nhiệm cả vai trò Chủ tịch luân phiên của ASEAN và thành viên không thường trực tại Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc. Mặc dù đây là cơ hội cho nước này tiếp tục khẳng định vai trò thành viên sáng lập ban đầu của ASEAN và tạo tiềm lực ảnh hưởng trên trường quốc tế, nhưng Malaysia cũng sẽ phải chịu sự giám sát về chính trị nội bộ, bao gồm cả hồ sơ nhân quyền của nước này. Làm thế nào để Malaysia cân bằng giữa các thách thức và cơ hội khi đảm nhận cả hai vai trò quan trọng trong năm nay là điều thú vị được chờ đợi.

3. Bầu cử ở Myanmar

Cuộc tổng tuyển cử của Myanmar dự kiến được tổ chức vào cuối năm 2015 là cuộc tổng tuyển cử đầu tiên của quốc gia Đông Nam Á này kể từ khi Chính phủ bán dân sự lên nắm quyền vào năm 2011, sau nửa thế kỷ chế độ quân sự cai trị đất nước. Đây sẽ là phép thử quan trọng về tiến trình cải cách dân chủ ở Myanmar. Có thể, đảng Liên minh Quốc gia vì dân chủ của bà Aung San Suu Kyi sẽ giành chiến thắng trước đảng cầm quyền Liên minh Đoàn kết và Phát triển; dẫn đầu vai trò quản lý đất nước, lần đầu tiên kể từ khi bị tước quyền bầu cử sau khi chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 1990.

4. Tiếp tục một năm sóng gió trên Biển Đông

Với những gì đã xảy ra trong vài năm qua, không thể không nhắc đến Biển Đông mặc dù rất khó để dự đoán chính xác diễn tiến tiếp theo tại khu vực này. Câu hỏi đặt ra là các quốc gia ASEAN sẽ điều chỉnh phản ứng như thế nào để đối phó với chiến lược của Trung Quốc nhằm từng bước thay đổi nguyên trạng tại khu vực này? Quyết định của Hội đồng trọng tài tại Tòa án Hình sự Quốc tế The Hague về trường hợp của Philippines kiện Trung Quốc có thể sẽ ảnh hưởng đến các sự kiện và giúp các bên mở rộng việc sử dụng các công cụ pháp lý nhằm giải quyết tranh chấp chủ quyền lãnh hải đang diễn ra trên Biển Đông.

5. Indonesia cải cách táo bạo

Sau khi Joko “Jokowi” Widodo giành chiến thắng trong cuộc bầu cử của Indonesia năm 2014, các quan sát viên đang theo dõi nhất cử nhất động của vị Tổng thống này và chờ xem ông Jokowi có thể thực hiện thành công một số cải cách táo bạo trong năm 2015 không. Về chính sách đối nội, các ý tưởng trong kế hoạch của ông ưu tiên cho các lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, giáo dục và cơ sở hạ tầng. Mặc dù đây là những bước cải cách cần thiết, nhưng ông Jokowi có thể phải đối mặt với trở ngại đáng kể từ đảng đối lập trong Quốc hội, cũng như gặp khó khăn về tài chính và một số rào cản khác. Về chính sách đối ngoại, Tổng thống mới của Indonesia đã thực hiện một chính sách đối ngoại song phương mềm dẻo hơn, nhưng vẫn có thể vấp phải thách thức trong và ngoài nước.

6. Thái Lan khôi phục nền dân chủ

Đây sẽ là năm hệ trọng đối với Thái Lan bởi chính quyền quân sự đã vạch ra lộ trình khôi phục dân chủ sau cuộc đảo chính quân sự hồi tháng 5.2014. Một quan chức cấp cao của Chính phủ Thái Lan đã tuyên bố trì hoãn cuộc bầu cử đến ít nhất tháng 2.2016, còn trong năm 2015 Chính phủ sẽ tập trung soạn thảo Hiến pháp mới và đưa ra cuộc trưng cầu dân ý. Tuy nhiên, một số chuyên gia dự báo tiến trình này sẽ được đẩy xa hơn bởi một số nhân tố như sự phản đối của phe đối lập hay một số vấn đề của Hoàng gia Thái Lan. Nếu điều này xảy ra, đất nước Chùa Vàng có thể sẽ phải chứng kiến sự tái diễn các cuộc đối đầu giữa quân đội và người biểu tình.

7. Hiểm họa từ IS

Thiếu vắng bước đột phá trong diễn biến tình hình trên thực địa, các chuyên gia dự đoán tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng có thể sẽ tiếp tục là thách thức nghiêm trọng đối với các nước Đông Nam Á năm 2015. Indonesia và Malaysia, hai quốc gia có đông người theo đạo Hồi, cùng với các nước trong khối ASEAN và các đối tác quốc tế, cần hết sức thận trọng trong việc chống lại mối đe dọa này. Các quan chức khẳng định, mối đe dọa này sẽ chỉ tăng lên và ngày càng trở nên tàn bạo, liều lĩnh hơn. Do vậy, nguy cơ tấn công do IS thực hiện nhắm vào một quốc gia Đông Nam Á hoàn toàn có thể xảy ra trong năm 2015.

8. Singapore bầu cử đột xuất

Nhiều chuyên gia dự báo sẽ diễn ra cuộc bầu cử đột xuất tại Singapore trong năm 2015, với sự tham gia của đảng Dân chủ đối lập Singapore. Đảng này sẽ khởi động chiến dịch tranh cử trong tháng 1. Năm 2011 được xem là bước ngoặt về chính trị đối với đảo quốc Sư tử, khi đảng Nhân dân Hành động (PAP), một trong hai chính đảng chủ chốt của Singapore, chỉ nhận được tỷ lệ phiếu bầu thấp nhất kể từ khi nước này giành độc lập. PAP đã cầm quyền trong hơn bốn thập kỷ qua, vì vậy khả năng diễn ra cuộc bầu cử trước thời gian sẽ quyết định việc PAP có tiếp tục bị mất tín nhiệm không hay sẽ hồi phục. Ngay cả nếu các cuộc bầu cử không được tổ chức, năm nay vẫn là một năm quan trọng đối với Singapore vì quốc đảo sư tử kỷ niệm 50 năm ngày thành lập.

9. Philippines hòa bình với các nhóm nổi dậy

2015 là năm bản lề cho nỗ lực hòa bình giữa Philippines và nhóm nổi dậy tại nước này. Cơ quan lập pháp Philippines cần thông qua Luật Bangsamoro cơ bản, thỏa thuận thương lượng giữa Chính phủ và lực lượng Hồi giáo nổi dậy ở miền Nam, nhằm bảo đảm đạt được sự tiến bộ tiếp theo kịp thời với việc lập ra một chính quyền tự trị mới ở miền Nam Philippines vào năm 2016, nhằm giúp duy trì hòa bình ở nước này. Trong khi đó, Manila có thể khởi động lại các cuộc đàm phán chính thức với quân nổi dậy vào đầu năm nay nhằm chấm dứt một trong các cuộc nổi dậy chống đối kéo dài nhất châu Á. Hai kế hoạch này đều tiềm ẩn những thách thức, nhưng chúng giữ vai trò rất quan trọng đối với cả Philipines và khối ASEAN trong tương lai.

10. Giá dầu giảm

Nếu giá dầu duy trì ở mức thấp trong năm 2015, một số chuyên gia dự đoán, điều này sẽ ảnh hưởng đến một số quốc gia lớn thuộc Đông Nam Á. Đặc biệt đáng lưu ý là Malaysia, một nước xuất khẩu dầu đã chứng kiến những tác động nghiêm trọng đến nền kinh tế và các chuyên gia dự đoán điều này sẽ tiếp tục ở một mức độ nhất định vào năm 2015. Việt Nam cũng bị ảnh hưởng, khi giữ cả hai vai trò nước xuất khẩu và tiêu thụ dầu mỏ, ngoài ra còn chịu tác động do vấn đề tài chính công. Tất nhiên, giá dầu thấp cũng có thể đem lại lợi ích cho nhiều quốc gia, đặc biệt là các quốc gia tiêu thụ dầu thuộc khối ASEAN và thậm chí là cả các nước sản xuất dầu mỏ trong một số trường hợp.