Xây dựng các tiêu chí cụ thể

Bộ chỉ số này có mục tiêu đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu, nhiệm vụ bảo vệ môi trường cũng như mức độ hài lòng của người dân đối với chất lượng môi trường sống. Thông qua đó, hiệu lực và hiệu quả của công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường cũng sẽ được xem xét, giúp nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cơ quan quản lý cũng như người dân trong việc giữ gìn môi trường sống. Bộ chỉ số không chỉ phản ánh kết quả đạt được mà còn tạo động lực cho các địa phương nỗ lực hơn trong công tác bảo vệ môi trường.

Bộ chỉ số được thiết kế theo ba nhóm chính: Đánh giá mức độ thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; Đánh giá công tác bảo vệ môi trường bao gồm bảo vệ sức sống hệ sinh thái và hệ thống khí hậu, và Đánh giá mức độ hài lòng của người dân về chất lượng môi trường sống.

Trong nhóm thứ nhất, việc thực thi nhiệm vụ quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường sẽ được đánh giá dựa trên các yếu tố như nguồn lực dành cho bảo vệ môi trường, mức độ cải cách thủ tục hành chính liên quan, hiệu quả đường dây nóng tiếp nhận phản ánh về ô nhiễm môi trường, và tỷ lệ thực hiện báo cáo bảo vệ môi trường đúng hạn. Đây là những chỉ số quan trọng nhằm đảm bảo rằng các địa phương đang có những hành động cụ thể và hiệu quả trong việc thực thi chính sách bảo vệ môi trường.

Nhóm thứ hai tập trung vào đánh giá thực trạng bảo vệ môi trường và sinh thái, bao gồm kiểm soát ô nhiễm, quản lý chất thải, bảo tồn đa dạng sinh học, sử dụng năng lượng tái tạo, và các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính. Các tiêu chí cụ thể như tỷ lệ thu gom và xử lý nước thải đô thị, tỷ lệ chất thải nguy hại được xử lý đúng quy định, tỷ lệ diện tích rừng được bảo vệ, và mức độ kiểm soát chất lượng không khí đều sẽ được xem xét trong nhóm này. Những chỉ số này giúp phản ánh trực tiếp hiệu quả các hoạt động bảo vệ môi trường của từng địa phương.

Nhóm thứ ba tập trung vào yếu tố con người, cụ thể là mức độ hài lòng của người dân về môi trường sống. Chỉ số này đánh giá cảm nhận của người dân về chất lượng môi trường không khí, nước, đất, cũng như cảnh quan thiên nhiên và đa dạng sinh học. Đây là một yếu tố quan trọng, bởi lẽ một môi trường sống sạch đẹp không chỉ được đo lường qua các số liệu khoa học mà còn qua sự cảm nhận và đánh giá của chính những người đang sinh sống tại đó.

Thực hiện bằng hình thức tính điểm 

Theo quy định của Bộ Tài nguyên và Môi trường, kết quả đánh giá bảo vệ môi trường của các địa phương sẽ được xác định thông qua Chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của địa phương (PEPI). Điểm PEPI tối đa là 100 điểm, được xác định dựa trên ba nhóm chỉ số thành phần. Nhóm thứ nhất về thực thi quản lý nhà nước có mức điểm tối đa là 18 điểm, nhóm thứ hai về công tác bảo vệ môi trường và sinh thái có mức điểm tối đa là 62 điểm, và nhóm thứ ba về mức độ hài lòng của người dân có mức điểm tối đa là 20 điểm.

Việc tính điểm sẽ được thực hiện trên cơ sở so sánh kết quả thực hiện của từng địa phương với các tiêu chuẩn và số liệu cao nhất trong hệ thống. Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ hướng dẫn chi tiết về phương pháp tính toán cho từng chỉ số thành phần nhằm đảm bảo tính khách quan, khoa học và minh bạch trong việc đánh giá.

Quy trình đánh giá sẽ được thực hiện theo nhiều giai đoạn, bao gồm tự đánh giá của địa phương, thẩm định của Bộ Tài nguyên và Môi trường và khảo sát xã hội học để thu thập ý kiến người dân. Hội đồng thẩm định liên ngành sẽ đảm nhiệm vai trò thẩm tra, đánh giá kết quả trước khi Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt và công bố bảng xếp hạng.

Việc công bố kết quả đánh giá sẽ được thực hiện vào dịp Ngày Môi trường Thế giới (5/6) hoặc chậm nhất là trong quý IV của năm sau. Thông tin về kết quả bảo vệ môi trường của từng địa phương sẽ được đăng tải công khai trên các cổng thông tin điện tử của Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND cấp tỉnh và Sở Tài nguyên và Môi trường các địa phương.

Bộ chỉ số này sẽ được áp dụng hàng năm nhằm theo dõi, đánh giá và thúc đẩy công tác bảo vệ môi trường, góp phần nâng cao chất lượng sống và phát triển bền vững trên cả nước.

Theo nhiều chuyên gia, Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường không chỉ giúp cơ quan quản lý nắm bắt rõ hơn tình hình thực hiện nhiệm vụ môi trường tại các địa phương mà còn đóng vai trò như một công cụ giám sát và thúc đẩy hành động. Các địa phương có thể sử dụng kết quả đánh giá để điều chỉnh chính sách, ưu tiên các biện pháp bảo vệ môi trường hiệu quả hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Ngoài ra, Bộ chỉ số này còn giúp tăng cường tính minh bạch và trách nhiệm giải trình của chính quyền địa phương đối với công tác bảo vệ môi trường. Khi kết quả đánh giá được công khai, các địa phương có thành tích tốt sẽ có cơ hội được biểu dương, trong khi những địa phương có kết quả chưa đạt yêu cầu sẽ phải có biện pháp khắc phục cụ thể.

Việc ban hành Bộ chỉ số đánh giá kết quả bảo vệ môi trường của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương là một bước tiến quan trọng trong công tác quản lý môi trường ở Việt Nam.