Chỉ vài ngày sau khi 2 hệ thống siêu thị Liên hiệp hợp tác xã Thương mại TP. Hồ Chí Minh - Saigon Co.op và Big C Việt Nam thí điểm sử dụng lá chuối gói, bọc một số loại nông sản thay thế bao ni-lông và màng bọc thực phẩm, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã gửi thư biểu dương. Sự quan tâm khích lệ kịp thời của Thủ tướng tiếp thêm động lực cho 2 doanh nghiệp (DN) này và nhiều DN sản xuất kinh doanh khác tiếp tục dùng lá chuối, tìm và đưa vào sử dụng các loại vật liệu tự nhiên khác.

Thời của… lá

So với trào lưu sử dụng ống hút làm bằng bột gạo, cọng cỏ bàng, tre… thay ống hút nhựa, phong trào dùng lá chuối thay bao bì nhựa để gói rau củ có độ lan tỏa nhanh hơn hẳn. Từ vài siêu thị ban đầu, đến nay toàn bộ các siêu thị Lotte Mart tại Hà Nội đã triển khai (tại TP. Hồ Chí Minh mới có Lotte Mart quận 7), hệ thống Big C cũng có thêm 2 siêu thị tham gia. Saigon Co.op thì đã áp dụng trên 50% điểm bán, bao gồm đại siêu thị Co.opXtra, siêu thị Co.opmart và cửa hàng Co.op Food.

Các siêu thị vẫn đang trong quá trình thử nghiệm, đánh giá phản ứng khách hàng, nếu khách hàng phản hồi tốt thì sẽ tiếp tục mở rộng áp dụng trên các mặt hàng khác, điểm bán khác. Theo các siêu thị, bước đầu "bao bì lá chuối" được người tiêu dùng đón nhận tích cực, nhiều khách hàng thích thú và nhiệt tình ủng hộ.

Đại diện các siêu thị cho biết thêm từ nay đến cuối tháng sẽ đưa vào sử dụng các khay đựng thực phẩm tươi sống làm bằng bã mía thay cho khay nhựa, túi đựng bằng bột ngô thay túi ni-lông. Riêng hệ thống Big C đã thử nghiệm sử dụng túi đựng bằng bột ngô thay túi ni-lông tại một số siêu thị ở Hà Nội từ tháng 3, trong tháng này sẽ triển khai ở TP. Hồ Chí Minh.

Ngoài việc trực tiếp sử dụng các vật liệu thân thiện môi trường này để đựng thực phẩm bán cho khách hàng, các siêu thị cũng đưa sản phẩm vào quầy kệ kinh doanh để đa dạng hóa sản phẩm và đáp ứng nhu cầu khách.

Theo ông Đỗ Quốc Huy, Giám đốc marketing Liên hiệp hợp tác xã Thương mại TP. Hồ Chí Minh, do đang trong quá trình thử nghiệm trên một số mặt hàng rau lá nên chưa đánh giá chi phí sử dụng bao bì lá chuối thay bao bì nhựa. Saigon Co.op đặt mục tiêu "triệt tiêu" toàn bộ túi cuộn ni-lông đựng rau củ, thịt cá tươi sống; thay vào đó là các loại lá như lá chuối, lá khoai, lá sen…, bao bì giấy hoặc bao bì bằng bột ngô. Dự kiến từ nay đến giữa năm 2019 sẽ thực hiện xong. Saigon Co.op sẽ chịu toàn bộ chi phí này, không đưa vào giá thành và bảo đảm các tiêu chí thân thiện với môi trường, bảo đảm chất lượng, an toàn.

Bà Nguyễn Thị Quỳnh Viên, Giám đốc bộ phận sản xuất Công ty TNHH Sản xuất Thương mại Dịch vụ Hương Đất (rau hữu cơ Happy Vegi), nói rất muốn thay toàn bộ bao bì túi ni-lông bằng lá chuối nhưng mới thử nghiệm trên sản phẩm đậu cô-ve và rau cải ngồng cung cấp cho một số cửa hàng thuộc hệ thống bán lẻ Ân Nam. Bà Viên cho biết khi dùng lá chuối thay túi ni-lông, chi phí bao bì đội thêm 20% nhưng nhà sản xuất có thể chịu chi phí này nếu thị trường chấp nhận cách đóng gói mới. "Gói lá một phần để người tiêu dùng nhìn được sản phẩm để chọn thì rau mau héo còn gói toàn bộ thì người tiêu dùng không nhìn thấy rau.

Ngoài ra, việc buộc dây cho rau cũng dễ bị sút, rơi ra ngoài trong quá trình khách lựa hàng. Những vấn đề này sẽ được tháo gỡ dần dần nếu người tiêu dùng vẫn ưu tiên mua sản phẩm gói bằng lá chuối" - bà Viên giãi bày. Cũng theo bà Viên, do lượng sử dụng còn ít nên lá chuối được lấy mọc ở các vườn của Happy Vegi. Trong tương lai, nếu rau được gói toàn bộ bằng lá chuối thì cần phải có những vườn trồng chuối chuyên nghiệp để bảo đảm nguồn gốc khi sử dụng.

Sắp có làn sóng quay về vật liệu thiên nhiên?

Không chỉ chủ động sử dụng nguồn vật liệu bao gói tự nhiên, thân thiện với môi trường, một số siêu thị còn có kế hoạch thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng sản phẩm tự nhiên. Saigon Co.op đã gửi văn bản khuyến cáo các nhà sản xuất nghiên cứu ứng dụng nguyên vật liệu, bao bì thân thiện với môi trường, tiết giảm tối đa bao bì nhựa và đưa hẳn nội dung này vào tiêu chí ưu tiên để tiếp nhận sản phẩm mới trong năm nay. "Hàng nhãn riêng của Saigon Co.op sẽ tiên phong. Các loại nước suối, nước giải khát hàng nhãn riêng Saigon Co.op sẽ loại bỏ lớp màng bọc bằng ni-lông trên nắp chai, thiết kế lại mẫu chai với phần nắp nhựa ngắn hơn. Ngoài ra, chúng tôi chủ động tìm thêm nhà cung cấp chén dĩa bằng gáo dừa, tre, bổ sung thêm một số sản phẩm đồ dùng gia đình bằng mây tre lá, dừa… đưa vào kinh doanh" - ông Huy nói thêm.

Một số DN sản xuất thực phẩm đã nhanh nhạy "đi trước một bước", dùng lá chuối gói sản phẩm để lưu giữ mùi vị riêng của món ăn, xem đó là một lợi thế cạnh tranh. Các loại chả gói bằng lá chuối thương hiệu CJ Cầu Tre, Nam Phong là ví dụ. Bà Võ Lê Phương Trang, Phó Giám đốc Xí nghiệp Chế biến thực phẩm Nam Phong, cho biết chả lụa gói lá chuối là một trong những sản phẩm bán chạy nhất xí nghiệp. Theo bà Trang, chả lụa gói lá chuối ngoài yếu tố thân thiện môi trường còn làm cho sản phẩm ngon hơn do có mùi thơm đặc trưng.

Tuy nhiên, hạn chế của sản phẩm là hạn sử dụng ngắn hơn so với sản phẩm gói bằng nhựa PE và hút chân không. "Nhiều năm nay, lá chuối có giá ổn định, từ 8.000 - 10.000 đồng/kg, 1 kg lá gói được khoảng 4 kg sản phẩm, không tốn nhiều chi phí nhưng lại tốn nhiều nhân công cho quá trình gói nên không cho ra sản phẩm nhanh, nhiều như dùng nhựa PE và đóng gói tự động. Một khâu khác cũng rất tốn công là làm sạch lá chuối vì lá mua về thường dính sình đất, bụi, sâu cần phải xử lý mới đưa vào sử dụng. Thời gian tới, nếu có nguồn cung lá chuối từ những trang trại chuyên nghiệp, quy mô lớn thì những nhà chế biến như chúng tôi sẽ yên tâm hơn và phát triển thêm nhiều dòng sản phẩm sử dụng lá chuối" - bà Trang chia sẻ.