Nhận định về tình hình diễn biến gần đây, ông Trần Thanh Hải - Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, có 2 yếu tố lớn sẽ có thể tác động tới hoạt động vận chuyển hàng hóa và xuất nhập khẩu của Việt Nam, đó là tình hình căng thẳng leo thang giữa Israel - Iran và việc Hoa Kỳ công bố thuế đối ứng sau đàm phán với các quốc gia, trong đó đặc biệt là Trung Quốc.

Theo ông Hải, các diễn biến này đang và dự báo có những tác động lớn đến hoạt động thương mại quốc tế, do đó sẽ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động xuất nhập khẩu cũng như vận chuyển hàng hóa của Việt Nam trong thời gian tới.

Về tình hình xung đột leo thang tại khu vực Trung Đông, đặc biệt là căng thẳng giữa Israel và Iran đang ảnh hưởng đến vận tải quốc tế, ông Hải nhận định mức độ tác động đến vận chuyển hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sẽ tùy thuộc vào việc cuộc khủng hoảng này sẽ kéo dài bao lâu, cũng như cách giải quyết của bên liên quan tại khu vực này.

Đại diện Cục Xuất nhập khẩu cũng nhấn mạnh, dự báo cước phí vận chuyển đường biển sẽ tăng cao do Trung Đông là khu vực sản xuất dầu mỏ lớn của thế giới, trong đó, đặc biệt Eo biển Hormuz là tuyến đường huyết mạch vận chuyển một lượng lớn dầu thô và khí đốt.

Phân tích cụ thể, ông Hải cho rằng, khu vực này bao gồm nhiều eo biển và tuyến vận tải chiến lược gồm eo biển Hormuz, kênh đào Suez. Trong bối cảnh xung đột tại khu vực đang ngày càng gia tăng, rất có thể các tàu vận tải phải tránh khu vực này và đi vòng qua châu Phi để đảm bảo duy trì vận chuyển hàng hóa an toàn, dẫn tới chi phí vận chuyển sẽ tiếp tục gia tăng, ảnh hưởng đến chi phí xuất khẩu sang châu Âu và khu vực bờ Đông Hoa Kỳ.

“Bất kỳ sự gián đoạn nào do xung đột trực tiếp hay do lo ngại về an ninh, đều gây ra tác động trực tiếp đẩy giá dầu thế giới lên cao. Từ đó làm tăng chi phí vận tải biển, đường hàng không và đường bộ. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng đến giá cước vận chuyển hàng hóa xuất nhập khẩu, làm tăng giá thành sản phẩm và giảm lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam”, ông Hải khuyến cáo.

Cùng với đó, nhận định về vấn đề tác động từ đàm phán thuế đối ứng của Hoa Kỳ, đại diện Cục Xuất nhập khẩu cho rằng, với việc Hoa Kỳ công bố mức thuế đối ứng sau đám phán và thỏa thuận với Trung Quốc ngày 12/5 là 30%, hạ xuống rất sâu so với mức thuế cao nhất đề nghị áp dụng trước đó là 145%, sẽ tạo ra một cơn sốt tăng mạnh xuất khẩu từ Trung Quốc sang Hoa Kỳ. Điều này là do các doanh nghiệp Trung Quốc tranh thủ tận dụng thời gian thuế giảm sâu để đẩy mạnh xuất khẩu sang thị trường lớn nhất này.

Trong bối cảnh Trung Quốc đẩy mạnh xuất khẩu sẽ kéo theo tình trạng tập trung hàng hóa, tàu và container về khu vực này cao, khiến giá cước vận tải biển tăng mạnh.

“Tình trạng tương tự này từng xảy ra trong giai đoạn dịch COVID-19. Hiện tượng này đang diễn ra, đặc biệt trên tuyến từ châu Á sang bờ Tây Hoa Kỳ. Cụ thể, giá cước vận chuyển một container 40 feet từ châu Á sang bờ Tây Hoa Kỳ trước đây dao động khoảng 2.500-3.000 USD, nay có thể tăng lên 4.000 USD hoặc hơn,” ông Hải thông tin.

Trước những biến động này, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu cho rằng các doanh nghiệp nên cân nhắc các phương án vận tải thay thế để đảm bảo duy trì hoạt động xuất nhập khẩu. Theo đó, tuyến đường sắt liên vận sang châu Âu là giải pháp hiệu quả bởi hiện nay vẫn có thể khai thác.

Ông Hải đặc biệt nhấn mạnh khuyến nghị các doanh nghiệp cần cập nhật tình hình để phối hợp với đối tác nhập khẩu hoặc xuất khẩu, đồng thời, cần lưu ý cẩn trọng hơn trong việc ký kết hợp đồng liên quan đến vận chuyển, logistics và giao nhận hàng hóa nhằm hạn chế rủi ro, nhất là trong bối cảnh xảy ra các tình huống bất thường như tàu đến chậm hoặc bị ảnh hưởng bởi xung đột.

“Bộ Công Thương cùng Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính đang theo dõi sát sao diễn biến thị trường logistics để có các khuyến cáo và hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp”, lãnh đạo Cục Xuất nhập khẩu nhấn mạnh.

Trong bối cảnh này, để đồng hành cùng các doanh nghiệp tiếp tục duy trì và đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu, đảm bảo hoàn thành mục tiêu tăng trưởng thương mại quốc tế đã đề ra, Cục Xuất nhập khẩu cho biết, trong 6 tháng cuối năm, Bộ Công Thương sẽ tập trung tăng cường đồng bộ các giải pháp góp phần duy trì và mở rộng các thị trường, kịp thời tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp.

Theo đó, tiếp tục chú trọng công tác thông tin thị trường nhằm kịp thời thông tin với các Hiệp hội ngành hàng về những diễn biến của thị trường xuất khẩu để doanh nghiệp kịp thời điều chỉnh kế hoạch sản xuất phù hợp, định hướng tìm kiếm đơn hàng từ các thị trường; thường xuyên cập nhật thông tin về tình hình thị trường nước ngoài; các quy định, tiêu chuẩn, điều kiện của thị trường nước ngoài có thể tác động đến hoạt động xuất nhập khẩu của Việt Nam và khuyến nghị đối với các địa phương, hiệp hội và doanh nghiệp xuất nhập khẩu.

Thường xuyên theo dõi chặt chẽ tình hình diễn biến về giá cước và biến động của thị trường vận tải kho vận trên thế giới và trong nước để có khuyến nghị kịp thời với cộng đồng doanh nghiệp.

Chủ động trong xây dựng các giải pháp, chính sách kịp thời, các đơn vị thuộc Bộ tăng cường phối hợp để nghiên cứu, xây dựng kịch bản dự báo, phân tích, đề xuất giải pháp phản ứng chính sách kịp thời với khả năng xảy ra chiến tranh thương mại trên thế giới.