Hy vọng đặt không đúng chỗ

Bộ trưởng Nội các Michael Gove hôm 10/2 cảnh báo các doanh nghiệp Anh rằng, chính phủ sẽ đưa hàng hóa của EU vào danh mục phải kiểm tra hải quan bắt đầu từ cuối năm nay, đồng thời khẳng định việc chấm dứt thương mại tự do với thị trường xuất khẩu lớn nhất của Anh.

Ông Gove phát biểu: "Vương quốc Anh sẽ đứng ngoài thị trường chung của EU và liên minh hải quan, do đó chúng ta sẽ phải chuẩn bị sẵn sàng cho các thủ tục hải quan và kiểm tra theo quy định chắc chắn được tuân thủ".

Thương mại tự do cho phép hàng hóa tự do di chuyển giữa các quốc gia mà không phải đối mặt với hàng rào thuế quan hoặc kiểm tra biên giới - là điểm đặc trưng quan trọng của EU. Những người ủng hộ Brexit đã tuyên bố rằng, Anh có thể duy trì thỏa thuận, hoặc gần như vậy, ngay cả khi nước này không còn là thành viên của EU.

Nhưng đó có lẽ đó chỉ là giấc mơ hay một hy vọng không đúng chỗ, EU sẽ không trao cho Vương quốc Anh đặc quyền vốn chỉ dành cho các thành viên của khối.

Quyết định của Thủ tướng Boris Johnson tách khỏi các quy tắc và quy định của EU và không tìm kiếm một quan hệ kinh tế chặt chẽ với khối này sau khi rời đi là câu trả lời cuối cùng cho những ai còn mơ hồ về quan hệ thương mại Anh - EU hậu Brexit.

Bộ trưởng Gove nói rõ rằng, các doanh nghiệp nên chuẩn bị cho việc kiểm tra nhập khẩu đối với hàng hóa di chuyển giữa Vương quốc Anh và EU, khi giai đoạn quá độ Brexit kết thúc vào ngày 31/12. Theo ông Gove, các thương nhân sẽ được yêu cầu trình tờ khai hải quan và các lô hàng có thể bị chặn lại để kiểm tra.

Kiểm tra biên giới có thể có nghĩa là thủ tục sẽ rườm rà hơn và thời gian sẽ chậm trễ hơn đối với các doanh nghiệp Anh và các công ty nước ngoài làm ăn tại Anh, vốn đã phải trải qua gần 4 năm không chắc chắn do tranh cãi về Brexit. Nền kinh tế Anh không hề tăng trưởng trong 3 tháng cuối cùng của năm 2019, theo dữ liệu được công bố hôm 11/2 và đầu tư kinh doanh đã bị đình trệ kể từ cuộc trưng cầu ý dân hồi tháng 6/2016.

Nỗ lực có một sân chơi bình đẳng của Thủ tướng Johnson vẫn khó thực thi. (Nguồn: AP)

Gián đoạn thương mại là tất yếu

Lập trường lâu nay của Chính phủ Anh là rút khỏi thị trường đơn nhất và liên minh hải quan của EU sau Brexit, nhưng các quan chức Anh ít đưa ra chỉ dẫn về chi phí đối với các doanh nghiệp. Ví dụ, cựu Thủ tướng Anh Theresa May đã cố gắng đàm phán một thỏa thuận Brussels cho phép duy trì thương mại "với ít hàng rào thuế quan và phi thuế quan nhất có thể" trong lúc thúc đẩy tiến trình đưa Anh rời khỏi EU.

Thủ tướng Johnson đã ký một tuyên bố chính trị với EU hồi mùa Thu năm ngoái kêu gọi có các thỏa thuận "sẽ tạo ra một khu vực thương mại tự do, phối hợp hợp tác văn bản dưới luật và hải quan, được củng cố bởi các điều khoản đảm bảo một sân chơi bình đẳng cho cạnh tranh công bằng và mở cửa".

Hiện nay, những hạn chế của những thỏa thuận như vậy đã được thấy rõ. Elizabeth de Jong, Giám đốc chính sách tại Hiệp hội Vận tải Hàng hóa Anh, bày tỏ: "Chúng tôi đương nhiên thất vọng vì lời hứa về thương mại tự do" được thay thế bằng "hoạt động thương mại sẽ không bị gián đoạn nhất có thể".

Vấn đề rắc rối lớn nhất liên quan đến Eo biển Manche nối cảng Dover và thị trấn Calais của Pháp. Trong năm 2018, Cảng Dover đã tiếp đón 2,5 triệu xe tải và 1,7 triệu xe khác đi qua đường hầm qua Eo biển Manche ở gần đó.

Các công ty hiện phải tự chuẩn bị cho các hàng rào thuế quan và phi thuế quan mới sẽ được dựng lên trong vòng chưa đầy 11 tháng tới, nếu Chính phủ Anh giữ cam kết không yêu cầu Brussels gia hạn thời gian chuyển tiếp. De Jong cho rằng, chính phủ giờ đây nên giúp đỡ doanh nghiệp.

Tháng trước, Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU Michel Barnier cho biết, các biện pháp kiểm tra ở biên giới sẽ gia tăng do kết quả tự nhiên do những lựa chọn của Chính phủ Anh. Chẳng hạn, kiểm tra sẽ là được áp dụng đối với hàng hóa thực phẩm và động vật sống để đảm bảo chúng đáp ứng các tiêu chuẩn của EU. Ông Barnier nói: "Vương quốc Anh đã chọn tạo ra hai không gian pháp lý. Điều này khiến thương mại tự do là điều không thể và việc kiểm tra là cần thiết".