Báo cáo triển vọng kinh tế Việt Nam tháng 12 với tiêu đề: "Lạc quan cẩn trọng về thương mại" của Khối Nghiên cứu Kinh tế của ngân hàng HSBC vừa công bố nhận định, Việt Nam là một trong những nền kinh tế phụ thuộc nhiều nhất vào thương mại và thương mại vẫn là một trong những động lực tăng trưởng quan trọng. Bởi thế một hiệp định như TPP nếu đạt được sẽ đem lại thêm nhiều cơ hội.

Tuy nhiên theo các chuyên gia HSBC, những sự việc không như mong đợi đối với thương mại toàn cầu đã diễn ra trong năm nay. Đầu tiên là cuộc bỏ phiếu Brexit (Anh rời khỏi EU) đã kích hoạt những thay đổi về mặt kinh tế và chính trị.

Và mới nhất là cuộc bầu cử với kết quả ông Donald Trump sẽ trở thành Tổng thống Mỹ đang gia tăng nguy cơ hiện diện chủ nghĩa bảo hộ thương mại. Mặc dù còn quá sớm để biết rõ những chính sách cụ thể mà chính quyền ông Trump sẽ theo đuổi, nhưng đối với các nước châu Á, nếu ông Trump thật sự làm những gì như đã hứa trong quá trình bầu cử thì rất đáng lo ngại.

Một lập trường thương mại hạn chế hơn nữa của Mỹ có khả năng sẽ làm tổn thương hoạt động xuất khẩu và đầu tư ở những nước như Việt Nam – nền kinh tế mà thị trường Mỹ đóng góp khoảng 1/5 doanh thu xuất khẩu.

Mỹ và Trung Quốc là các đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam (theo thứ tự). Do đó nếu như Mỹ bắt đầu giảm việc nhập khẩu, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam sẽ bị ảnh hưởng.

Chưa hết, khi Trung Quốc cũng cảm thấy gánh nặng của lập trường hạn chế thương mại của Mỹ thì còn một khả năng nữa là nhu cầu của Trung Quốc đối với hàng Việt Nam cũng sẽ giảm nhiều (đặc biệt là đối với các thành phần được sử dụng để tái xuất từ Trung Quốc đến Mỹ). Các tác động gián tiếp của chính sách thương mại hạn chế của Mỹ do đó cũng tạo một lực cản đối với hoạt động xuất khẩu của Việt Nam.

Nhưng ngay cả khi TPP dừng lại thì không có nghĩa là tất cả đều mất hết. Ngoài TPP, Việt Nam đã và đang theo đuổi nhiều hiệp định thương mại khác nhau để tiếp cận thị trường khu vực và quốc tế như EVFTA, RCEP hay AEC.

Nên hoạt động xuất khẩu của Việt Nam vẫn còn rất nhiều triển vọng. Chi phí gia tăng khiến Trung Quốc không còn là điểm đến đầu tư hấp dẫn nhất đối với nhiều doanh nghiệp nước ngoài và Việt Nam trở thành một đối thủ “đáng gờm”.

Vị trí địa lý của Việt Nam có tầm quan trọng chiến lược cho các doanh nghiệp nước ngoài có hoạt động trên địa bàn Đông Nam Á. Do đó, Việt Nam trở thành trung tâm xuất khẩu lý tưởng để tiếp cận các thị trường trong khối ASEAN. Một thuận lợi khác nữa là Việt Nam sở hữu một lực lượng lao động trẻ, với mức lương thấp và kỹ năng tay nghề ngày càng cao.

Các chuyên gia HSBC cũng đánh giá, Việt Nam hiện tại vẫn đi theo cam kết thực hiện cải cách cơ cấu. Quốc hội vừa qua đã thông qua ba mục tiêu cải cách lớn giai đoạn 2016-2020, liên quan đến đầu tư công, doanh nghiệp nhà nước (DNNN) và các tổ chức tài chính.

Về mặt đầu tư công, Chính phủ cam kết cải cách mạnh chi tiêu ngân sách, bảo đảm sự an toàn của đầu tư công và tình hình tài chính quốc gia. Đối với DNNN, mục tiêu là làm cho quá trình cải cách diễn ra "nhanh hơn và mạnh mẽ hơn" bằng cách thực hiện quá trình cổ phần hóa thật sự minh bạch và phù hợp với cơ chế thị trường.

Trong khi đó, các tổ chức tài chính sẽ tăng cường sức mạnh bằng cách đẩy nhanh tốc độ thoái vốn ở các khoản nợ xấu và có ít nhất 12 đến 15 ngân hàng thương mại phù hợp với các tiêu chuẩn Basel II.

Tin tưởng rằng, nếu theo đuổi đúng lộ trình đó, những lợi ích đạt được từ quá trình cải cách này sẽ có kết quả tốt trong việc tăng cường các yếu tố cơ bản của nền kinh tế. Đổi lại, nền kinh tế sẽ không dễ bị ảnh hưởng trước những cú sốc bên ngoài.