Kể từ khi triển khai Hệ thống thông quan tự động VNACCS/VCIS, quy trình giám sát hải quan tại khu vực cửa khẩu cảng biển vẫn còn tồn tại những bất cập như hàng hóa NK bị chậm giải phóng hàng ra khỏi cảng, hàng hóa XK bị lỡ tàu, phát sinh chi phí lưu kho bãi cho doanh nghiệp. Nguyên nhân một phần là do thủ tục tại khâu giám sát chậm, một phần là do tình trạng công chức giám sát lợi dụng các quy định về giám sát gây nhũng nhiễu cho DN.

Ưu tiên giải quyết vướng mắc thông quan tự động

Bên cạnh đó, do trong thời gian đầu triển khai VNACCS/VCIS,hệ thống còn chậm, chưa ổn định nên xảy ra tình trạng không tìm thấy tờ khai trên hệ thống. Cùng với đó, việc khai báo của DN còn nhiều sai sót, đặc biệt là việc khai sai các tiêu chí liên quan đến điểm đích vận chuyển bảo thuế (xuất khẩu) hoặc địa điểm lưu kho dự kiến chờ thông quan hoặc các tiêu chí không được sửa theo quy định tại Thông tư 22/2014/TT-BTC.

Ngoài ra, công tác giám sát tại cửa khẩu có sự chồng chéo, trùng lặp trong kiểm tra hồ sơ, xuất trình hàng hóa để kiểm tra. Cụ thể, hiện nay, ngoài công chức văn phòng thực hiện giám sát đối chiếu các thông tin trên tờ khai (kể cả phần hàng hóa) để kiểm tra về chính sách mặt hàng, về mã, giá… thì bộ phận giám sát cổng cảng cũng thực hiện các thao tác y như văn phòng Đội giám sát, gây trùng lắp, kéo dài thời gian không cần thiết.

Kết nối một cửa quốc gia

Trong quá trình triển khai Cơ chế một cửa quốc gia, lĩnh vực cảng biển cũng được ưu tiên chọn triển khai đầu tiên.

Tính đến 08/6/2015, đã có 1.567 DN thực hiện khai báo thủ tục cảng biểntrên Cổng thông tin một cửa quốc gia với 3.353 hồ sơ(1.892 nhập cảnh, 1.499 xuất cảnh, 12 quá cảnh). Cổng thông tin một cửa quốc gia đã xử lý1.145 hồ sơ cấp giấy chứng nhận xuất xứ (C/O) mẫu D;182 bộ hồ sơ đăng ký kiểm tra chất lượngcho mô tô, xe máy, động cơ.

Kết quả khả quan là vậy nhưng theo phản ánh của Bộ Giao thông vận tải, hiện các cơ quan Cảng vụ gặp khó khăn trong hoàn thành giải quyết thủ tục cho tàu biển XNC, quá cảnh bởi việc phối hợp thực hiện giữa các bộ ngành chưa được nghiêm túc, bản thân các cơ quan liên quan chưa xử lý các thành phần hồ sơ (dạng điện tử) theo chức năng, nhiệm vụ được giao.

Để tạo thuận lợi cho DN trong thực hiện thủ tục thông quan Cổng thông tin NSW tại cảng biển, Tổng cục Hải quan – cơ quan thường trực Ban chỉ đạo quốc gia cơ chế hải quan một cửa và các đơn vị đã thống nhất sử dụng chức năng rút gọn trên Cổng thông tin cho những đơn vị chưa kết nối hệ thống CNTT. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn nảy sinh vướng mắc do quy trình giải quyết thủ tục hành chính của một số đơn vị đang thực hiện theo các quy định ở tầm Nghị định, Quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Các văn bản này được xây dựng từ trước khi thực hiện NSW và theo hướng giải quyết thủ tục hành chính theo phương thức thủ công, do đó, khi thực hiện thủ tục trên Cổng thông tin NSW theo phương thức điện tử đã nảy sinh vướng mắc trong khi hiện nay chưa có một văn bản pháp lý tương đương để điều chỉnh.

Tổng cục Hải quan kiến nghị Chính phủ cần ban hành một Nghị định hướng dẫn thống nhất việc thực hiện thủ tục của các bộ, ngành liên quan tại cảng biển trên Cổng thông tin NSW; hoặc sửa đổi các văn bản quy phạm liên quan cho phù hợp với thực tế triển khai NSW. Trong khi chờ đợi sự ra đời của các văn bản trên Thủ tướng cần ban hành quyết định về thực hiện thí điểm NSW ở cảng biển để tháo gỡ vướng mắc hiện nay.

Ngoài ra, Tổng cục Hải quan cũng khuyến cáo cộng đồng DN chủ động đăng ký sử dụng chữ ký số trong khai báo thủ tục bởi đây sẽ là yêu cầu bắt buộc đối với DN sau khi chương trình kết thúc giai đoạn thí điểm.