Nhằm cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, Chính phủ đã đặt ra mục tiêu trong các Nghị quyết số 19 năm 2014 – 2017 về mức độ thuận lợi về thuế của Việt Nam ngang bằng với bình quân của các nước ASEAN 4 vào năm 2017 và hướng đến bình quân của các nước ASEAN 3 vào năm 2020; đồng thời hướng tới đạt 1 triệu DN theo Nghị quyết số 35 của Chính phủ về phát triển DN.
Thời gian qua, Bộ Tài chính cần rà soát, đơn giản hoá các quy định về chính sách, thủ tục hành chính thuế GTGT, TNDN, hoá đơn chứng từ và đặc biệt là sửa đổi chế độ kế toán đối với DN nhỏ theo hướng đơn giản hóa thủ tục, mẫu biểu kê khai cho phù hợp với năng lực quản lý, khả năng ghi chép sổ sách, lưu giữ chứng từ kế toán của loại hình này.
Theo đó, Bộ Tài chính xác định, cần xây dựng chế độ kế toán riêng cho DN siêu nhỏ dưới ngưỡng chịu thuế GTGT, dựa trên nguyên tắc kế thừa một cách hợp lý các quy định của hệ thống chuẩn mực kế toán chung đã ban hành.
Thông tư số 133/2016/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán DN nhỏ và vừa thay thế cho Quyết định số 48/2006/QĐ-BTC, có hiệu lực từ ngày 1/1/2017, trong đó đã có một số điểm được đánh giá tiến bộ, cởi mở, đưa ra nhiều lựa chọn cho DN, đặc biệt là đơn giản hóa cho các DN siêu nhỏ.
Cụ thể, do quy mô của DN rất nhỏ nên có thể giản lược các thông tin về tình hình tài chính, vốn, tài sản, công nợ… theo hướng DN không phải theo dõi công nợ, tính toán các khoản doanh thu, chi phí trong quá khứ hoặc trong tương lai, dù vẫn có thể mở sổ theo dõi riêng. Hệ thống sổ kế toán chỉ cần 4 loại cơ bản: đó là sổ nhật ký thu tiền; sổ nhật ký chi tiền; sổ các khoản thu/chi tiền qua ngân hàng; sổ tổng hợp thu chi. Khuyến khích DN ghi chép sổ sách kế toán hàng ngày để giúp cho chủ DN quản lý được tốt doanh thu và dòng tiền.
Việc kê khai tính thuế thu nhập của DN siêu nhỏ cũng dựa trên nguyên tắc kế toán tiền mặt, nghĩa là việc tính thu nhập chịu thuế dựa trên số tiền thực thu, thực chi trong năm. Cùng với đó, cần đơn giản hóa hệ thống mẫu biểu tờ khai quyết toán thuế và báo cáo tài chính phù hợp với mô hình DN nhỏ và siêu nhỏ. Đồng thời, sửa đổi quy định về chế độ khấu hao tài sản cố định đối với DNNVV theo hướng DN được khấu trừ luôn hoặc phân bổ giá trị tài sản trong một thời hạn nhất định để DN không phải mở sổ, theo dõi khấu hao tài sản cố định.
Về tổ chức bộ máy cũng sửa đổi theo hướng, DN siêu nhỏ không phải tổ chức bộ máy đơn vị kế toán; chỉ cần thuê một nhân viên kế toán hoặc khuyến khích chủ DN tự ghi chép hoạt động kinh doanh, để giảm gánh nặng chi phí nhân công. Điều kiện hành nghề và phạm vi hoạt động của đại lý thuế và nhân viên kế toán hành nghề để hỗ trợ cho DN nhỏ, siêu nhỏ cũng cần mở rộng theo hướng cho phép nhân viên đại lý thuế được làm sổ kế toán, nhân viên kế toán được lập và ký tờ khai thuế.
Một số điểm mới đáng lưu ý trong chế độ kế toán đối với doanh nghiệp nhỏ:
- Phương pháp tính thuế theo tỷ lệ % trên tổng doanh thu đối với các DN có doanh thu dưới ngưỡng chịu thuế GTGT (doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm).
- Giảm tần suất kê khai nộp thuế GTGT từ hàng tháng sang hàng quý đối với DN có mức doanh thu hàng năm đến 20 tỷ đồng (từ 1/7/2013) và nâng lên mức doanh thu 50 tỷ/năm từ 1/10/2014.
- Giảm mức thuế suất thuế TNDN từ 25% xuống còn 22% (từ 1/1/2014) và DN có doanh thu không quá 20 tỷ đồng/năm áp dụng mức thuế suất 20% (từ 1/7/2013); bỏ quy định DN phải kê khai thuế TNDN tạm nộp hàng quý.
- Đơn giản hóa các mẫu biểu hồ sơ hành chính thuế và các quy định về kê khai, tính thuế để giảm bớt sự khác biệt giữa quy định về kế toán và thuế trong việc xác định doanh thu, các chi phí được trừ khi tính thuế TNDN.
