Chia sẻ tại Hội thảo “Nâng hạng thị trường chứng khoán, mở rộng kênh huy động vốn cho nền kinh tế”, ông Nguyễn Sơn - Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng Công ty Lưu ký và Bù trừ Chứng khoán Việt Nam (VSDC) cho biết, việc Việt Nam nỗ lực nâng hạng thị trường chứng khoán nhằm thu hút dòng vốn nước ngoài là cần thiết, song điều quan trọng hơn là duy trì sự ổn định sau nâng hạng.

“Việc nâng hạng rồi tụt hạng là chuyện hoàn toàn có thể xảy ra. Nhiều quốc gia đã từng rơi vào tình huống dòng vốn đổ vào mạnh sau nâng hạng nhưng lại không duy trì được nền tảng thị trường vững chắc, dẫn đến bị hạ hạng trở lại. Do đó, điều then chốt là duy trì được sự ổn định dài hạn,” ông Nguyễn Sơn chia sẻ.

Nền tảng ổn định của thị trường được cấu thành từ hai trụ cột chính: Nguồn cung hàng hóa chất lượng và cầu đầu tư dài hạn, ổn định. Trong vòng 2-3 năm trở lại đây, quy mô và chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán Việt Nam còn hạn chế, thiếu vắng những doanh nghiệp lớn có tính dẫn dắt.

Để cải thiện điều này, ông Sơn cho rằng cần khuyến khích doanh nghiệp FDI lên sàn, đặc biệt với nguyên tắc đối xử công bằng giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước. Trước đây, thị trường đã ghi nhận hơn 10 doanh nghiệp FDI niêm yết, nhưng tiến độ này đang có dấu hiệu chững lại.

Ngoài ra, việc doanh nghiệp tư nhân, các nhà đầu tư chiến lược niêm yết cổ phiếu cũng được nhìn nhận là một tín hiệu tích cực, góp phần gia tăng nguồn cung cho thị trường.

“Khi nguồn cung vững, dòng vốn nước ngoài sẽ đóng vai trò là cầu ổn định, tạo nên sức bật lành mạnh cho thị trường,” ông Sơn nhận định.

Bài toán cung - cầu là yếu tố then chốt để hấp thụ dòng vốn dài hạn, trong đó, nhà đầu tư chiến lược, các quỹ đầu tư và định chế tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra cầu đầu tư ổn định. Về phía cung, cần mở rộng cơ hội lên sàn cho các doanh nghiệp có nền tảng tăng trưởng vững chắc, không phân biệt thành phần kinh tế.

Hiện tại, Việt Nam có hơn 10 triệu tài khoản chứng khoán, với khoảng 7 triệu nhà đầu tư cá nhân, chiếm tới hơn 99% cấu trúc thị trường. Đây là lực lượng đông đảo nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro vì dễ bị tác động bởi tâm lý đám đông.

"Để tạo sự cân đối, cần phát triển thêm các định chế tài chính như quỹ đầu tư, bảo hiểm… nhằm điều tiết thị trường", ông Sơn đề xuất.

Một trong những vấn đề được ông Sơn đặc biệt nhấn mạnh là nhu cầu cấp thiết phải có công cụ phòng vệ rủi ro. Trong bối cảnh tỷ giá và lãi suất quốc tế còn nhiều biến động, nhà đầu tư nước ngoài sẽ e ngại nếu không có các công cụ phòng hộ phù hợp. Việc phát triển sản phẩm phái sinh, trái phiếu hạ tầng, trái phiếu doanh nghiệp sẽ giúp hình thành "lớp áo giáp" cho nhà đầu tư, giảm thiểu rủi ro khi gia nhập thị trường Việt Nam trong dài hạn.

Song song với đó, ông Sơn cũng đề cập đến xu hướng tài chính xanh, các sản phẩm ESG, nhằm đáp ứng yêu cầu mới của dòng vốn quốc tế. Thị trường cần vượt khỏi giới hạn của cổ phiếu để hướng tới hệ sinh thái tài chính hiện đại và bền vững hơn.

Ngoài ra, việc nâng cao tính minh bạch và cải thiện quy trình hành chính là điều kiện tiên quyết. “Hiện nay, nhà đầu tư nước ngoài có thể được cấp mã số giao dịch trực tuyến, nhưng cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan chức năng như Ngân hàng Nhà nước và các bộ ngành để cải cách sâu hơn nữa”, ông Sơn nói.