Mới đây, trình bày trước Quốc hội về những khó khăn của ngành Ngân hàng, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết, tổ chức tín dụng (TCTD) là doanh nghiệp, hoạt động tuân thủ theo các pháp luật về doanh nghiệp. Tuy nhiên, TCTD cũng là trung gian tài chính, huy động tiền của người dân, doanh nghiệp, các tổ chức khác để cho vay, nên phải hoạt động tuân thủ theo các quy định để đảm bảo kiểm soát rủi ro, tuân thủ các giới hạn an toàn. Luật Các TCTD này sẽ có những quy định đảm bảo giới hạn an toàn để kiểm soát rủi ro.

Hiện nay, trong Dự thảo Luật Các TCTD sửa đổi cũng có rất nhiều quy định đã được tiếp thu, chỉnh sửa, bổ sung so với Dự thảo luật mà Quốc hội đã thảo luận vào tháng 5. Đặc biệt là những nội dung để nâng cao khả năng quản trị, điều hành của các TCTD để hạn chế lạm dụng quyền của cổ đông lớn, bổ sung yêu cầu trách nhiệm và các giải pháp từ chính các cổ đông khi các TCTD có vấn đề; trách nhiệm của những người tham gia Hội đồng quản trị và Ban Điều hành; minh bạch hóa thông tin trong hoạt động điều hành, thông tin công khai về tỷ lệ của các cổ đông nắm giữ từ 1% trở lên…

Đề cập đến giải pháp giảm thao túng, giảm sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng nhấn mạnh, đây là những vấn đề Đảng, Quốc hội và Chính phủ rất quan tâm, có rất nhiều chỉ đạo làm sao để xử lý triệt để vấn đề thao túng, sở hữu chéo. Do vậy, khi soạn thảo Luật để đạt được mục tiêu này, NHNN cũng nhận thức rằng “phải có một loạt các giải pháp mới xử lý được”.

Theo Thống đốc, trước tiên trong luật phải có các quy định. Dự thảo luật mà Quốc hội thảo luận vào tháng 5 có những quy định giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần của cá nhân từ 5% xuống 3%. Tuy nhiên, trong quá trình thảo luận nhiều đại biểu có ý kiến không cần thiết phải giảm xuống 3% và đặt ra câu hỏi là quy định như vậy thì có xử lý được triệt để hay không.

Thống đốc nhắc lại, trong rất nhiều cuộc hội thảo, tọa đàm, NHNN trả lời rằng, nếu chỉ quy định thì không thể xử lý triệt để được, bởi vì quy định là để có căn cứ, cơ sở xử lý khi xảy ra sai phạm, còn quan trọng nhất vẫn là tổ chức thực hiện. 

“Chúng ta quy định 5% cổ phần, nhưng nếu cổ đông cố tình nhờ người khác đứng tên thì việc xử lý thao túng này cũng không thể xử lý được. Cho nên cần phải ngăn chặn việc đứng tên sở hữu hộ. Việc này đòi hỏi phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa ngành Ngân hàng với các cơ quan quản lý, bộ, ngành hay địa phương. Đặc biệt, phải có một hệ thông tin về doanh nghiệp, về cá nhân để xác thực được họ là ai và họ có liên quan như thế nào với doanh nghiệp đi vay vốn và những người có liên quan”, Thống đốc nêu vấn đề.

Mặt khác, để giảm tình trạng thao túng, dự thảo Luật đã thiết kế phải giảm tỷ lệ cấp tín dụng đối với khách hàng và những khách hàng có liên quan từ 15% xuống 10%. Tuy nhiên, một số đại biểu cũng nêu việc này cần phải có lộ trình. Trên thực tế, cơ quan soạn thảo đã dự thảo lộ trình để giảm từ 15% xuống 10%. Ủy ban Kinh tế và Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng nêu có thể sẽ giao cho Chính phủ quy định về lộ trình cụ thể này.

Về phía NHNN, trong quá trình chỉ đạo điều hành và thanh tra giám sát, NHNN cũng nhận diện và nhận thức được cần phải tăng cường thanh tra, giám sát. Ngoài ra, hiện nay, ở các TCTD đều có bộ phận kiểm soát, kiểm toán riêng. 

“Các bộ phận kiểm tra, kiểm toán này phải có trách nhiệm trong việc giám sát tối cao đối với hoạt động của Hội đồng quản trị và Ban Điều hành. Đó là một số những giải pháp tôi cho rằng, thời gian tới sẽ tăng cường để hoàn thiện chỉnh lý, qua đó giúp giảm thao túng cũng như giảm sở hữu chéo trong hoạt động ngân hàng”, Thống đốc bày tỏ.