Theo Bộ Nội vụ, ngày 29/6/2024, Quốc hội ban hành Luật BHXH số 41/2024/QH15 trong đó, một số nội dung Quốc hội giao Chính phủ quy định cụ thể nhằm phù hợp với yêu cầu thực tiễn trong công tác BHXH gồm: Đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc, BHTN; trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN; biện pháp xử lý hành vi chậm đóng BHXH bắt buộc, BHTN; biện pháp xử lý hành vi trốn đóng BHXH bắt buộc, BHTN; khiếu nại và giải quyết khiếu nại đối với quyết định, hành vi về BHXH và tố cáo, giải quyết tố cáo về BHXH.

Về quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, theo Bộ Nội vụ, ngày 17/1/2022, Chính phủ ban hành Nghị định số 12/2022/NĐ-CP thay thế Nghị định số 28/2020/NĐ-CP ngày 01/3/2020, trong đó quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH nhằm khắc phục kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, đảm bảo tính thống nhất và tính hiệu lực của một số văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành hoặc mới được sửa đổi, bổ sung.

Nghị định số 12/2022/NĐ-CP cùng với pháp luật về xử lý vi phạm hành chính đã tạo hành lang pháp lý hữu hiệu cho công tác xử lý, xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH, góp phần nâng cao ý thức chấp hành, tính tuân thủ pháp luật, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong lĩnh vực BHXH. Tuy nhiên, đến nay, việc áp dụng trên thực tế, đã xuất hiện các yêu cầu, đòi hỏi các quy định xử phạt về BHXH cần phải được tiếp tục hoàn thiện. 

Chẳng hạn tại khoản 5 Điều 39 Nghị định số 12/2022/NĐ-CP quy định phạt tiền từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng BHXH bắt buộc, bảo BHTN tại thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính nhưng tối đa không quá 75 triệu đồng đối với người sử dụng lao động... Tuy nhiên, chưa có quy định về việc xác định mức tiền phạt trong trường hợp đối tượng vi phạm đã khắc phục hết số tiền chậm đóng trước thời điểm lập biên bản vi phạm hành chính.

Do đó, việc xây dựng Nghị định là hết sức cần thiết nhằm quy định chi tiết, đảm bảo sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, khắc phục những vướng mắc, bất cập trong thời gian qua, tạo hành lang pháp lý đầy đủ, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật trong lĩnh vực BHXH.

Dự thảo Nghị định đề xuất quy định chi tiết các điều khoản sau đây của Luật BHXH: Khoản 4 Điều 35, khoản 1 và khoản 2 Điều 39, khoản 4 Điều 40, khoản 4 Điều 41, khoản 7 Điều 130, khoản 5 Điều 131. Quy định một số biện pháp thi hành Luật BHXH hội gồm: Đôn đốc thực hiện trách nhiệm đóng BHXH bắt buộc, BHTN, biện pháp xử lý chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHTN; khiếu nại, tố cáo về BHXH; trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại, tố cáo về BHXH; xử lý hành vi vi phạm pháp luật trong việc giải quyết khiếu nại, tố cáo về BHXH; xử phạt vi phạm hành chính về BHXH.

Về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh BHXH, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh BHXH thì bị xử phạt theo hình thức xử phạt chính là phạt tiền; Căn cứ tính chất, mức độ của hành vi vi phạm, tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm hành chính có thể bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung; Hành vi vi phạm, mức phạt tiền và thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH theo Nghị định quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực BHXH.

Về biện pháp khắc phục hậu quả, ngoài hình thức xử phạt bằng tiền, hình thức xử phạt bổ sung, các cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính về lĩnh vực BHXH có thể bị áp dụng một hoặc một số biện pháp khắc phục hậu quả sau đây: Buộc người sử dụng lao động trả đủ khoản tiền tương đương với mức đóng BHXH bắt buộc, BHTN cho người lao động cộng với khoản tiền lãi của số tiền đó; Buộc người sử dụng lao động đóng đủ số tiền BHXH bắt buộc, BHTN phải đóng cho cơ quan BHXH; Buộc người sử dụng lao động nộp số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm đóng, trốn đóng vào quỹ BHXH, BHTN; nếu không thực hiện thì theo yêu cầu của người có thẩm quyền, ngân hàng, tổ chức tín dụng khác, kho bạc nhà nước có trách nhiệm trích từ tài khoản tiền gửi của người sử dụng lao động để nộp số tiền chậm đóng, trốn đóng và số tiền bằng 0,03%/ngày tính trên số tiền BHXH, BHTN chậm đóng, trốn đóng và số ngày chậm đóng, trốn đóng…