Theo báo cáo Tài chính tiền tệ tháng 3/2018 của Công ty Chứng khoán Sài Gòn (SSI), tính tới hết quý I/2018, quy mô thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam đã gia tăng nhanh chóng và đạt 191 tỷ USD, tương đương 95% GDP năm 2016, tăng 24,7% so với cuối năm 2017.

Quy mô này gần bằng vốn hóa của Các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất - UAE (quy mô TTCK khoảng 245 tỷ USD), Philippines (quy mô TTCK khoảng 270 tỷ USD) và vượt qua nhiều thị trường mới nổi khác như Qatar (131 tỷ USD), Pakistan (82 tỷ USD), và Ai Cập (58 tỷ USD).

Thanh khoản thị trường cũng tăng mạnh đạt mức bình quân 8.800 tỷ đồng/phiên trong quý I/2018, tăng 80% so với mức trung bình năm 2017.

Theo ước tính của SSI, ở thời điểm hiện tại đã có 5 cổ phiếu thỏa mãn các điều kiện yêu cầu của MSCI (Morgan Stanley Capital International) và có thể được thêm vào bộ chỉ số Emerging Markets Indexes (chỉ số dành cho Thị trường mới nổi của MSCI) trong trường hợp Việt Nam được nâng hạng.

Xa hơn, có thêm 09 cổ phiếu có thể thỏa mãn các điều kiện này trong tương lai. Các cổ phiếu này đều có giá trị vốn hóa cao trên 2 tỷ USD và có mức thanh khoản tốt, nhưng chưa đạt yêu cầu về giá trị vốn hóa tự do chuyển nhượng do tỷ lệ free-float thấp.

Trong tương lai, với các kế hoạch thoái vốn nhà nước được đẩy mạnh thực thi và khả năng nới room nước ngoài ở một số cổ phiếu gần kín room, 09 cổ phiếu này sẽ là những lựa chọn tiềm năng để MSCI đưa vào danh mục các chỉ số EM indexes.

Về cơ bản, Việt Nam đã thỏa mãn các điều kiện định lượng liên quan tới Quy mô thị trường và Quy mô giao dịch đối với việc nâng hạng TTCK.

Các điều kiện định tính là những rào cản cuối cùng để MSCI cũng như các tổ chức phân loại thị trường khác như FTSE và S&P cân nhắc khả năng nâng hạng đối với TTCK Việt Nam.

Trong đó, nền tảng công nghệ và cơ sở hạ tầng dần được cải thiện với sự nỗ lực của các cơ quan quản lý thị trường.

Sự ra mắt thị trường phái sinh đã cung cấp cho nhà đầu tư công cụ cần thiết để phòng ngừa rủi ro. Hoạt động công bố thông tin bằng tiếng Anh không phải trở ngại lớn nhưng cần thực hiện sớm để tạo sự bình đẳng với nhà đầu tư nước ngoài.

Quá trình nới room ngoại và thoái vốn Nhà nước ở các doanh nghiệp niêm yết cần đẩy nhanh để gia tăng hơn nữa quy mô đầu tư cho nhà đầu tư nước ngoài.

Việc duy trì ổn định các cân đối vĩ mô đang được Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam thực hiện tốt, giúp tạo niềm tin cho cộng đồng đầu tư quốc tế.

Quan trọng hơn, thị trường ngoại hối cần được tổ chức linh hoạt hơn để đáp ứng nhu cầu lưu chuyển dòng vốn của nhà đầu tư ra vào lãnh thổ Việt Nam.

Ở kịch bản thuận lợi nhất, Việt Nam có thể được MSCI nâng hạng lên Emerging Markets (Thị trường mới nổi) vào năm 2020, trước đó cần ít nhất 01 năm để MSCI xin ý kiến tư vấn đánh giá từ cộng đồng đầu tư quốc tế, và thêm 01 năm để các quỹ đầu tư chuẩn bị cho các thay đổi và tái cơ cấu các danh mục đầu tư.

Theo lịch định kỳ, tháng 6 tới đây sẽ là thời điểm MSCI công bố kết quả đánh giá phân loại thị trường hàng năm và chuẩn bị danh sách các thị trường cần tư vấn đánh giá cho kỳ tiếp theo.

Giả định Việt Nam được MSCI nâng xếp hạng lên Emerging Markets, 05 cổ phiếu đã đạt điều kiện có tổng giá trị vốn hóa (điều chỉnh free float – tỷ trọng cổ phiếu tự do chuyển nhượng) đạt 14 tỷ USD và ước tính có thể chiếm tỷ trọng 0,25% trong rổ chỉ số MSCI Emerging Markets Index.

Ước tính sơ bộ, 05 cổ phiếu này có thể thu hút 4 tỷ USD trong tổng số 1.600 tỷ USD giá trị tài sản đầu tư vào bộ chỉ số MSCI Emerging Markets Indexes.

Nếu cộng thêm 09 cổ phiếu tiềm năng, tổng giá trị vốn hóa (điều chỉnh free float) của nhóm này có thể đạt 30 tỷ USD, tương đương mức tỷ trọng 0,54% và ứng với 8,7 tỷ USD vốn ngoại vào thị trường Việt Nam.

Con số chắc chắn sẽ còn thay đổi nhanh bởi trong tương lai gần sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp lớn lên niêm yết.

Tính đến hết quý I/2018, hệ số P/E của TTCK Việt Nam đã đuổi kịp P/E tại TTCK Mỹ và cao hơn nhiều so với P/E của TTCK Thái Lan,Trung Quốc, Malaysia, báo cáo nêu.

Cụ thể, tháng 1/2018, P/E của TTCK Việt Nam ở mức gần 19 lần bằng với P/E của TTCK Thái Lan, cao hơn P/E của TTCK Trung Quốc và Malaysia ở mức gần 17 lần, thấp hơn P/E của TTCK Mỹ ở mức 22,2 lần.

Tuy nhiên, đến tháng 3/2018, P/E của TTCK Việt Nam tăng mạnh mẽ và lên mức 21 lần bằng với P/E của TTCK Mỹ, trong khi đó P/E của TTCK Thái Lan giảm và Malaysia tăng và xấp xỉ ở mức gần 18 lần.

Do đó, chỉ số VN-Index đã tăng rất mạnh trong quý I/2018 và đạt mức tăng gần 20% so với đầu năm 2018. Còn chỉ số S&P 500 lại giảm khoảng 2-3% so với đầu năm 2018.

Theo SSI, sau đợt sụt giảm khá mạnh của chứng khoán toàn cầu vào đầu tháng 2, đã có một sự thay đổi lớn trong tâm lý nhà đầu tư. Từ chỗ lạc quan và tăng trưởng mạnh mẽ trong cả năm 2017, nhà đầu tư toàn cầu nhận ra những rủi ro hiện hữu bao gồm rủi ro lạm phát và lãi suất gia tăng, các gói kích cầu kinh tế dần đảo ngược, và nguy cơ về một cuộc chiến thương mại toàn cầu mà trung tâm là sự đối đầu Mỹ - Trung.

Chỉ số VN-Index kết thúc tháng 3 đạt 1174,46 điểm, tăng 4,72% so với tháng 2 và tăng 19,3% so với cuối năm 2017, là thị trường có mức tăng trưởng cao nhất thế giới trong quý I/2018.

Thanh khoản hai sàn đạt mức bình quân phiên gần 8.400 tỷ đồng, cải thiện nhẹ so với tháng 2 nhưng vẫn khá thấp so với tháng 1 với hơn 9.900 tỷ đồng/phiên.

Thị trường giao dịch cầm chừng và tỏ ra rất thận trọng trước các diễn biến trên thị trường thế giới trong bối cảnh giá cổ phiếu trong nước đã được đẩy lên vùng giá rất nhạy cảm với định giá P/E lên tới 21,2 lần, vượt qua nhiều nước trong khu vực và cao hơn cả Mỹ.

Tháng 3 là tháng bán ròng đầu tiên của khối ngoại với giá trị 782 tỷ đồng sau 4 tháng mua ròng liên tiếp.

Xu hướng dòng vốn được thể hiện rõ nhất qua giao dịch của các ETFs.

Ba ETFs lớn nhất tập trung vào thị trường Việt Nam đã liên tục thu hồi chứng chỉ quỹ (chủ yếu ở quỹ VFM VN30 ETF -835 tỷ; quỹ VanEck Vectors Vietnam ETF -103 tỷ) với tổng giá trị ròng là -938 tỷ đồng trong tháng 3, sau khi đầu tư gần 5000 tỷ đồng vào Việt Nam trong 4 tháng trước đó.

Nhà đầu tư nước ngoài không còn giữ vai trò nâng đỡ thị trường như ở giai đoạn trước mà ngược lại gây sức ép không nhỏ lên giá cổ phiếu.

Dòng vốn ngoại có mối liên hệ khá sát với diễn biến giá cổ phiếu.

Diễn biến thị trường của những cổ phiếu VIC, GAS và MSN được khối ngoại mua ròng khá mạnh, với giá trị tương ứng 970 tỷ, 242 tỷ và 186 tỷ đồng, trong khi cả thị trường chung bị bán ròng cho thấy một kịch bản khá chuẩn với những tiềm năng của những mã chứng khoán này.

Các nhóm ngành tăng tích cực ở trên cũng phần lớn được khối ngoại mua ròng.

Ở chiều ngược lại, các mã kéo giảm thị trường mạnh nhất là VCB, HPG và PLX đều bị bán ròng trong tháng. Nguyên nhân khối ngoại bán cho thấy tương quan ngành ngân hàng còn nhiều vấn đề, ngành thép dính tới cuộc chiến thương mại và dầu khí đang nhạy cảm.

Tuy vậy, nhiều cổ phiếu được khối ngoại mua vào khá mạnh vẫn không tránh được đà giảm như VRE, PVD, PVS.

Sự tham gia của khối ngoại khá cao, với tỷ trọng 14,2% trong Quý I/2018 so với mức bình quân 13,5% trong năm 2017, đã tác động đáng kể tới dòng tiền và cả tâm lý nhà đầu tư trong nước.

Tuy nhiên, nhà đầu tư nội vẫn là lực lượng chính tác động tới giá cố phiếu với tỷ trọng giao dịch chiếm 86% toàn thị trường, báo cáo của SSI nhận xét.