Trung Quốc - Dòng vào nhờ can thiệp

Bất chấp chiến tranh thương mại leo thang, diễn biến thị trường chứng khoán cũng như đồng nhân dân tệ (CNY) của Trung Quốc trong tháng 9 lại không quá tiêu cực khi mà cả chỉ số Shanghai Composite Index và CNY đều đi ngang. 

Điều đáng chú ý hơn là dòng vào các quỹ đầu tư cổ phiếu của Trung Quốc được duy trì gần như liên tục kể từ khi nổ ra chiến tranh thương mại. Cụ thể, trong 13 tuần kể từ giữa tháng 6 đến nay, chỉ có 2 tuần các quỹ này có dòng ra và giá trị ra cũng rất nhỏ.

“Trong các báo cáo trước đây, chúng tôi đã đặt ra nghi vấn về dòng tiền của Trung Quốc khi nhà nước chỉ định các doanh nghiệp Trung Quốc ở nước ngoài chuyển tiền qua các quỹ để hỗ trợ thị trường chứng khoán. Bong bóng chứng khoán Trung Quốc năm 2015 là thời điểm cho thấy rõ nhất mức độ can thiệp của nhà nước Trung Quốc vào thị trường chứng khoán cũng như dòng vốn”, báo cáo cho biết.

Sự ổn định của dòng vốn như trên giúp ổn định dự trữ ngoại hối và CNY. Trong 3 tháng qua, dự trữ ngoại hối của Trung Quốc luôn đi ngang và đứng trên 3 nghìn tỷ USD. Điều này rất khác biệt với giai đoạn 2015 khi đồng CNY mất giá đã kéo theo làn sóng rút vốn ồ ạt và làm giảm nhanh dự trữ ngoại hối.

Những biện pháp mà Trung Quốc áp dụng để giữ giá CNY từ đầu tháng 8, như tăng tỷ lệ dự trữ, đã phát huy tác dụng. Việc ổn định CNY cũng thuận lợi khi đồng USD dần hạ nhiệt sau khi đã tăng mạnh vào đầu tháng 8 do căng thẳng Mỹ - Thổ Nhĩ Kỳ.

“Như vậy, đang có nhiều nhân tố hỗ trợ cho sự ổn định của đồng CNY và điều này là rất quan trọng với Việt Nam. Tỷ giá VND trong thời gian qua đã gặp nhiều áp lực từ việc đồng CNY mất giá. Khi đồng CNY được kiểm soát chặt, áp lực lên đồng VND cũng sẽ giảm. Kết hợp với các thông tin từ xuất siêu hay dòng vốn M&A vào Việt nam trong tháng 8 và tháng 9, đồng VND có cơ hội để lên giá trở lại so với đồng USD”, báo cáo trên nhận định.

Mỹ- Vốn tiếp tục đổ về

Tính từ ngày 15/6/2018 - ngày chính thức nổ ra chiến tranh thương mại, chỉ số S&P 500 đã tăng +5,4%, trong khi chỉ số MSCI EM đại diện cho các thị trường mới nổi giảm -6,9%.

Chiến tranh thương mại nổ ra nhưng tác động đến tăng trưởng kinh tế Mỹ là không đáng kể. Tổng xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc chỉ chiếm 0,9% GDP của Mỹ. Trong khi đó, tổng hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc vào Mỹ tương đương 2,5% GDP và nếu tất cả bị tăng thuế thêm 25% thì tổng mức tăng giá hàng hóa tối đa cũng chỉ là 0,6%.

Chiến tranh thương mại sẽ có ảnh hưởng nhất định đến lạm phát của Mỹ. Nhưng việc đồng CNY của Trung Quốc mất giá, hay các nhà cung cấp Trung Quốc chủ động hạ giá bán và các nhà bán lẻ Mỹ không tăng giá để giữ thị phần... là những yếu tố sẽ trung hòa bớt ảnh hưởng của chiến tranh thương mại đến lạm phát của Mỹ.

Tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ vẫn duy trì ở mức rất thấp, 3,9% trong tháng 8 và khả năng Fed nâng lãi suất 4 lần trong năm 2018 đã tăng lên đến 80%.

Với tăng trưởng kinh tế Mỹ khả quan và tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ vẫn duy trì ở mức rất thấp (chỉ 3,9% trong tháng 8) thì dòng vốn có lý do để tiếp tục đổ vào Mỹ. Trong 4 tuần gần nhất, Mỹ có dòng vào 3 tuần và dòng vào ròng trong 4 tuần là +9,1 tỷ USD, trong khi nhóm quỹ GEM cả 4 tuần đều có dòng ra.

Tính chung từ đầu tháng 7 đến nay, tổng dòng vào các quỹ cổ phiếu của Mỹ là +20,7 tỷ USD, trong khi nhóm quỹ GEM dòng ra -5,5 tỷ USD. Thị trường Mỹ đang là thị trường có sức hút với dòng vốn rõ nhất khi so sánh với các nhóm thị trường còn lại. Trong các thị trường phát triển, thị trường Tây Âu bị rút vốn liên tục còn thị trường Nhật thêm bớt không đáng kể từ tháng 4.

Vốn ngoại rút lui, chứng khoán giảm

Thống kê giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài tại các thị trường trong khu vực cho thấy một điểm tương đồng rất rõ. Đó là các nhà đầu tư nước ngoài mua ròng trong tháng 1 và chuyển sang bán ròng kể từ tháng 2/2018.

Việc bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài tại các thị trường đã xuất hiện trước khi dòng ra trở nên rõ rệt (từ tháng 4), cho thấy không phải do đồng USD lên giá (từ tháng 4) hay chiến tranh thương mại (vào tháng 6), mà cú giảm sâu của thị trường chứng khoán Mỹ vào đầu tháng 2 sau báo cáo việc làm khả quan (làm tăng khả năng Fed nâng lãi suất) đã là khởi đầu cho xu hướng bán ròng và rút vốn khỏi các thị trường mới nổi. 

Xu hướng mua/bán ròng của nhà đầu tư nước ngoài đã có ảnh hưởng đến xu hướng của thị trường chứng khoán với tất cả chỉ số chứng khoán đạt đỉnh vào tháng 1 và bắt đầu giảm dần từ tháng 2. Cho đến thời điểm hiện tại, các chỉ số vẫn chưa quay lại vùng đỉnh đã thiết lập trong khi S&P500 đã vượt đỉnh tháng 1 là +1,98%.  

Sau những tháng đầu bán ròng mạnh, tốc độ bán ròng ở một số thị trường như Indonesia và Hàn Quốc đã giảm bớt, tuy nhiên xu hướng chung của các chỉ số chứng khoán vẫn là đi ngang. Như vậy, có thể thấy dù các thị trường có những nền tảng cơ bản riêng, tất cả đều bị ảnh hưởng bởi giao dịch của nhà đầu tư nước ngoài và rộng hơn là xu hướng dòng vốn trên toàn cầu. 

Hiện có 5 lý do khiến các thị trường mới nổi khó trở nên hấp dẫn trong thời gian tới. Thứ nhất, chiến tranh thương mại Mỹ - Trung leo thang và khó sớm chấm dứt do Mỹ coi Trung Quốc là một đối thủ chiến lược, ảnh hưởng trực tiếp đến vị thế và lợi ích của Mỹ.

Thứ hai, chiến tranh thương mại lây lan và chủ nghĩa bảo hộ có thể trở thành một công cụ được sử dụng thường xuyên hơn.

Thứ ba, kinh tế Trung Quốc đang trên đà giảm tốc có thể còn giảm tốc sâu và nhanh hơn do chiến tranh thương mại.

Thứ tư, Fed tăng lãi suất sẽ làm đồng tiền của các thị trường mới nổi mất giá. Đặc biệt là xu hướng thu hẹp bảng cân đối kế toán của Fed trong tương lai xa hơn sẽ làm giảm nguồn cung tiền giá rẻ cho đầu tư mạo hiểm.

Thứ năm, kinh tế Mỹ đang trong giai đoạn hoàng kim với tỷ lệ thất nghiệp đang ở mức thấp nhất trong hàng thập kỷ quan. Do đó, dòng vốn khi rút khỏi thị trường mới nổi sẽ bị sức hút giữ lại tại thị trường Mỹ.

Với các lý do đó, báo cáo của SSI nhận định các thị trường chứng khoán trong khu vực nhiều khả năng sẽ duy trì ở xu hướng đi ngang như hiện tại. Thậm chí, nếu tác động của chiến tranh thương mại lên tăng trưởng của Trung Quốc cũng như toàn cầu rõ hơn vào quý IV tới thì xu hướng đi ngang này cũng có thể sẽ bị thách thức.