Thông tin tại Hội thảo "Thoả thuận Xanh EU tác động tới xuất khẩu của Việt Nam: Những điều doanh nghiệp cần biết" vừa qua, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho biết, chuyển đổi xanh đang là xu hướng tất yếu toàn cầu. EU được đánh giá là một trong những khu vực tích cực nhất trên thế giới trong nỗ lực theo đuổi xu thế này, đặc biệt là với việc thông qua và triển khai Thỏa thuận Xanh EU (EGD) từ đầu năm 2020.

Thỏa thuận Xanh đã được thông qua ngày 15/1/2020, định hình chiến lược của EU để đạt mục tiêu phát thải ròng khí nhà kính bằng 0 (trung hòa về phát thải) và trở thành khu vực kinh tế sử dụng ít nhất các nguồn lực tự nhiên vào năm 2050. Chỉ trong chưa đầy 4 năm triển khai EGD, EU đã có nhiều chính sách xanh có ảnh hưởng trực tiếp tới hàng hóa nước ngoài nhập khẩu vào khu vực này, trong đó có Việt Nam.

Những quy định gần đây của EU về cấm nhập khẩu một số loại nông sản từ đất phá rừng (EUDR), về yêu cầu khai báo và nộp thuế phát thải carbon đối với sắt thép nhập khẩu (CBAM), về giảm hạn mức dư lượng kháng sinh, chất tồn dư tối đa trong thực phẩm nhập khẩu… là hàng loạt hành động của EU nhằm triển khai Thỏa thuận Xanh. Theo kế hoạch, EU đang và sẽ đặt ra nhiều tiêu chuẩn xanh khắt khe khác đối với hàng hóa nhập khẩu, trong đó có hàng hóa từ Việt Nam.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Quang Vinh, khảo sát nhanh của VCCI vào tháng 8/2023 cho thấy, có tới 88 - 93% các doanh nghiệp và các chủ thể liên quan chưa từng nghe qua hoặc biết về Thỏa thuận Xanh cũng như tìm hiểu kỹ về những chính sách, quy định cụ thể triển khai thỏa thuận này.

Do đó, việc tìm hiểu kỹ, theo dõi và thích ứng các chính sách trong khuôn khổ Thỏa thuận Xanh liên quan đến sản phẩm của mình là đòi hỏi cấp bách đối với cộng đồng doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu của Việt Nam, để duy trì và phát triển xuất khẩu bền vững vào thị trường EU và nhiều thị trường khác đang có những dịch chuyển xanh theo hướng tương tự như EU.

TS. Nguyễn Thị Thu Trang - Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập (VCCI) cho biết, những quy định của EU sẽ có tác động tới các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam trên ba góc độ chính. Trước hết là làm gia tăng tiêu chuẩn xanh đối với các sản phẩm, hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang EU. Thứ hai là làm gia tăng trách nhiệm tài chính xanh của một số nhà sản xuất liên quan đến những sản phẩm có khả năng gây ô nhiễm môi trường trong sản xuất khi nhập khẩu vào EU. Thứ ba, làm tăng trách nhiệm giải trình về nguồn gốc sản phẩm cũng như các yêu cầu liên quan đến tác động môi trường của quá trình sản xuất, sử dụng và thải bỏ sản phẩm.

Do đó, theo bà Trang, các doanh nghiệp cần theo dõi sát diễn tiến các chính sách xanh ở EU, nhận diện kịp thời, chính xác các tiêu chuẩn xanh cụ thể có liên quan tới sản phẩm của mình. Đồng thời, có sự chuẩn bị, đầu tư và hành động từ sớm, từ xa để dần thích ứng và bảo đảm khả năng tuân thủ các yêu cầu bắt buộc khi EU áp dụng chính thức.

Theo các chuyên gia, mặc dù trước mắt các chính sách xanh của EU đặt ra những thách thức lớn cho xuất khẩu Việt Nam, nhưng trong lâu dài, việc thực hiện chủ động chuyển đổi xanh một cách đồng bộ và toàn diện có thể mang lại những cơ hội nhất định cho doanh nghiệp. Việc thích ứng sớm với các yêu cầu xanh ở EU sẽ mang đến sự bảo đảm nhất định cho khả năng xuất khẩu của doanh nghiệp đi các thị trường phát triển khác cũng đang thúc đẩy các hành động nhằm thực hiện các mục tiêu khí hậu tương tự EU như Hoa Kỳ, Anh, Nhật Bản, Australia…