Giới thiệu

Lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) đã và đang trở thành một xu hướng toàn cầu mạnh mẽ trong những năm gần đây. Fintech kết hợp công nghệ và tài chính để cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính hiệu quả và tiện lợi hơn.

Fintech đã cách mạng hóa tài chính truyền thống bằng cách sử dụng các công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), blockchain, điện toán đám mây và dữ liệu lớn. Điều này mở ra các cơ hội mới cho doanh nghiệp khởi nghiệp (startup), đặc biệt là tại Việt Nam - một quốc gia đang trải qua sự phát triển kinh tế mạnh mẽ và có tiềm năng lớn trong lĩnh vực tài chính.

Sự phát triển của Fintech tại Việt Nam đã mang lại những lợi ích rõ ràng cho cá nhân và doanh nghiệp. Các công ty Fintech cung cấp các dịch vụ như thanh toán điện tử, cho vay trực tuyến, quản lý tài chính cá nhân và đầu tư thông minh. Nhờ Fintech, các giao dịch tài chính đã trở nên nhanh chóng, tiện lợi và an toàn hơn bao giờ hết.

Đặc biệt, việc sử dụng điện thoại di động và internet rộng rãi tại Việt Nam đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của Fintech. Với hơn 70% dân số sử dụng điện thoại di động và hơn 60% truy cập internet, Việt Nam có một cơ sở hạ tầng kỹ thuật mạnh mẽ để hỗ trợ Fintech. Điều này tạo ra cơ hội đáng kể cho các startup Fintech để tiếp cận và phục vụ một số lượng người dùng đáng kể.

Thực trạng doanh nghiệp khởi nghiệp lĩnh vực công nghệ tài chính tại Việt Nam

Việt Nam được đánh giá là một trong những “ngôi sao” mới của đầu tư trong và ngoài nước, là cơ hội để những nền tảng có chiến lược tiên phong chớp lấy thời cơ dẫn đầu thị trường. Chỉ trong giai đoạn 2018-2022, số lượng công ty Fintech mới đã tăng hơn 180% với hơn 260 startup. Các dịch vụ Fintech được rộng mở trong nhiều mảng, đơn cử như thanh toán điện tử, ngân hàng trực tuyến, quản lý tài sản, công nghệ bảo hiểm… Một số tổ chức công nghệ tài chính “có tên tuổi” trên thị trường có thể kể đến như: MoMo, VNPay, Zalo Pay…

Đặc biệt, năm 2022, Fintech Việt Nam ghi nhận sự tăng trưởng trong số lượng công ty startup. Theo khảo sát của HyperLead – nền tảng Affiliate Marketing (Tiếp thị liên kết) hàng đầu Việt Nam, số lượng startup trong lĩnh vực Fintech tại Việt Nam đã tăng gần 13% từ 156 công ty năm 2021 lên 176 công ty vào năm 2022. Bên cạnh các lĩnh vực chiếm tỷ trọng lớn, Fintech Việt Nam năm 2022 đã có sự phát triển đáng kể về số lượng Startups ở các mảng Đầu tư tích lũy (Wealth Management), Bảo hiểm công nghệ (Insurtech) và Mua trước trả sau (Buy Now Pay Later)… Bên cạnh đó, hiện nay, Tài chính nhúng (Embedded Finance) đang là một xu hướng mới mẻ và có tiềm năng lớn trong việc phát triển các sản phẩm dịch vụ tài chính trên nền tảng số tại Việt Nam. Sự phát triển của nền kinh tế số hiện nay đã thúc đẩy hợp tác giữa ngành dịch vụ tài chính và các kênh phân phối (như các nền tảng số) để tạo ra các giao dịch và cơ hội tài chính. Dự báo, tới đây sẽ có nhiều startup cho xu hướng này.

Bên cạnh đó, trong năm 2022, các khoản đầu tư vào ngành Fintech Việt Nam tăng vọt nhờ áp dụng nhanh chóng các dịch vụ tài chính kỹ thuật số trong bối cảnh hạn chế do COVID-19. Theo thông tin khảo sát của HyperLead, về số lượng giao dịch, các công ty khởi nghiệp Fintech Việt Nam đã nhận được khoảng 14 khoản đầu tư, tuy nhiên, ngành Fintech Việt Nam đã chứng kiến sự sụt giảm nguồn vốn đổ vào các công ty Fintech so với năm 2021 khi giá trị của các thương vụ đầu tư chỉ đạt 294 triệu USD.

Cơ hội và thách thức cho các doanh nghiệp khởi nghiệp lĩnh vực công nghệ tài chính

Cơ hội

- Tăng trưởng kinh tế và tiềm năng thị trường tại Việt Nam: Thị trường Fintech Việt Nam được Robocas Group dự báo có thể cán mốc 18 tỷ USD vào năm 2024. Trong giai đoạn 2021-2025, Statista dự báo Việt Nam có thể vượt mặt Singapore để trở thành quốc gia có thị trường tài chính số tăng trưởng nhanh nhất khu vực. Triển vọng tươi sáng này được lý giải bởi tốc độ tăng trưởng kinh tế dương, dân số trẻ am hiểu công nghệ đi kèm nỗ lực của Chính phủ trong việc thúc đẩy tiêu dùng số.

- Sự phổ biến của điện thoại di động và internet: Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ sử dụng điện thoại di động và internet cao nhất trong khu vực. Theo báo cáo “Xu hướng Internet 2021” của We Are Social và Hootsuite, hơn 70% dân số Việt Nam sử dụng điện thoại di động, trong đó hơn 60% là người dùng internet. Điều này tạo ra cơ sở hạ tầng kỹ thuật mạnh mẽ để hỗ trợ cho sự phát triển của Fintech nhờ dễ dàng tiếp cận người dùng. Với sự phát triển của các ứng dụng di động và giao diện thân thiện với người dùng, người dùng có thể dễ dàng truy cập và sử dụng các dịch vụ tài chính thông qua điện thoại di động của mình, làm cho việc sử dụng dịch vụ tiện lợi và dễ dàng hơn.

- Hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức tài chính: Chính phủ Việt Nam và các tổ chức tài chính đã nhận ra tiềm năng của Fintech và cung cấp hỗ trợ và khuyến khích cho sự phát triển của các startup Fintech. Các chính sách và quy định đã được thiết lập để tạo ra một môi trường thuận lợi và đảm bảo sự cạnh tranh công bằng trong lĩnh vực này. Chính phủ đã giao các cơ quan như: Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam và Ủy ban Chứng khoán Nhà nước để giám sát và hỗ trợ các hoạt động Fintech. Ngoài ra, Chính phủ đã thúc đẩy việc áp dụng công nghệ trong hệ thống tài chính quốc gia, chẳng hạn như chuyển sang thanh toán không dùng tiền mặt và xây dựng các hệ thống giao dịch điện tử.

Một số ngân hàng lớn tại Việt Nam đã mở không gian làm việc chung với các công ty Fintech hoặc đầu tư vào các công ty này thông qua các chương trình khởi nghiệp. Ví dụ, Momo, một ứng dụng thanh toán di động hàng đầu, đã thu hút đầu tư từ các nhà đầu tư trong và ngoài nước, trở thành một trong những công ty Fintech hàng đầu tại Việt Nam. Thành công của Momo cho thấy, tiềm năng phát triển và cơ hội hiện có cho các công ty Fintech tại Việt Nam.

Thách thức

Bên cạnh cơ hội, hiện nay, các công ty Fintech tại Việt Nam cũng đối mặt với không ít thách thức, cụ thể:

- Quản lý rủi ro: Ngành Fintech liên quan đến việc quản lý và xử lý thông tin và giao dịch tài chính, làm cho việc bảo vệ dữ liệu và đảm bảo an ninh thông tin trở thành một thách thức đáng kể. Các công ty Fintech phải tuân thủ các quy định về an ninh thông tin và chống rửa tiền để duy trì sự tin tưởng của khách hàng và đối tác.

- Cạnh tranh với các công ty truyền thống: Trong nhiều năm liền, ngành Tài chính chứng kiến sự tham gia mạnh mẽ của các ngân hàng và tổ chức tài chính truyền thống. Các công ty Fintech cần tìm cách để đối phó với sự cạnh tranh này bằng cách tạo ra đề xuất giá trị độc đáo và cung cấp dịch vụ tốt hơn để thu hút và giữ chân khách hàng.

- Quản lý tài chính và pháp lý: Các công ty Fintech cần điều hành quản lý tài chính phức tạp và tuân thủ các quy định pháp lý. Để đảm bảo sự ổn định và tăng trưởng bền vững, họ cần có khả năng quản lý tài chính, hợp tác với các cơ quan quản lý và tuân thủ các yêu cầu pháp lý liên quan.

- Phù hợp văn hóa và lối sống: Sự chấp nhận và áp dụng các dịch vụ Fintech vẫn đối mặt với thách thức do sự thay đổi văn hóa và thói quen liên quan đến các dịch vụ tài chính truyền thống. Các công ty Fintech cần phát triển sản phẩm, dịch vụ thân thiện với người dùng, tiện lợi và phù hợp với phong cách sống của người dân để tạo sự chấp nhận và niềm tin.

Một số khuyến nghị

Từ thực tiễn, xu hướng phát triển của Fintech trên thế giới và tại Việt Nam, để thành công trong lĩnh vực này, các công ty Fintech cần chú trọng một số vấn đề sau:

Một là, hiểu thị trường và nắm bắt nhu cầu: Trước khi khởi nghiệp, các công ty Fintech cần nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng, hiểu rõ nhu cầu và mong muốn của khách hàng. Điều này giúp xây dựng các sản phẩm, dịch vụ phù hợp với yêu cầu người dùng và tạo ra giá trị thực sự.

Hai là, xây dựng một đội ngũ nhân lực chất lượng: Một đội ngũ tài năng và chuyên nghiệp là rất quan trọng cho sự thành công của một công ty Fintech. Tìm kiếm và thu hút những cá nhân có chuyên môn và kinh nghiệm trong ngành Fintech sẽ giúp công ty phát triển các sản phẩm và dịch vụ chất lượng cao và cạnh tranh.

Ba là, tăng cường thiết lập quan hệ với các đối tác truyền thống: Các công ty Fintech có thể hợp tác với các tổ chức tài chính truyền thống như ngân hàng và công ty bảo hiểm để nâng cao khả năng cung cấp dịch vụ và mở rộng mạng lưới khách hàng của mình. Hợp tác này cho phép các công ty Fintech tận dụng kinh nghiệm của đối tác và tạo ra mối quan hệ đối tác bền vững.

Bốn là, đầu tư vào công nghệ và nâng cao trải nghiệm người dùng: Các công ty Fintech nên đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ tiên tiến để cung cấp các giải pháp tài chính hiệu quả, an toàn cho khách hàng. Ngoài ra, cần tập trung cải thiện trải nghiệm người dùng bằng cách đảm bảo giao diện thân thiện với người dùng, dễ sử dụng và tích hợp các tính năng hữu ích để thu hút và giữ chân người dùng. Hơn nữa, công ty cần đảm bảo mức độ an toàn cao cho thông tin và giao dịch của khách hàng.

Năm là, tìm kiếm vốn đầu tư: Để phát triển và mở rộng hoạt động kinh doanh, các công ty Fintech cần tìm kiếm vốn đầu tư. Điều này có thể đạt được bằng cách tìm kiếm nhà đầu tư, quỹ đầu tư hoặc thông qua các chương trình hỗ trợ từ chính phủ và các tổ chức tài chính.

Sáu là, tuân thủ các quy định pháp lý: Ngành Fintech yêu cầu tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp lý liên quan đến an ninh tài chính, bảo vệ người tiêu dùng và chống rửa tiền. Các công ty Fintech cần có hiểu biết vững chắc về các quy định pháp lý này và tuân thủ chúng để tránh các vấn đề pháp lý và duy trì sự tin tưởng của khách hàng.

Kết luận

Ngành Fintech tại Việt Nam mang đến nhiều cơ hội và thách thức cho các công ty Fintech. Sự tăng trưởng kinh tế, tiềm năng của thị trường tài chính, sự phổ biến của điện thoại di động và internet, cùng với sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức tài chính, tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của các công ty Fintech. Tuy nhiên, các công ty này cần giải quyết các thách thức như quản lý rủi ro, cạnh tranh với các công ty truyền thống, quản lý tài chính và pháp lý, và phù hợp với văn hóa và lối sống để đạt được thành công và tăng trưởng bền vững trong lĩnh vực này. Để thành công trong ngành Fintech tại Việt Nam, các công ty cần các bài học quan trọng như hiểu thị trường và nắm bắt nhu cầu, xây dựng một đội ngũ chất lượng, thiết lập quan hệ với các đối tác truyền thống, đầu tư vào công nghệ và nâng cao trải nghiệm người dùng, tìm kiếm vốn đầu tư và tuân thủ các quy định pháp lý.

Tài liệu tham khảo:

1. Thủ tướng Chính phủ (2020), Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 03/06/2020 phê duyệt Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn 2030;
2. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2020), Báo cáo nghiên cứu: Lĩnh vực Fintech ở Việt Nam: Thực trạng và khuyến nghị. https://www.sbv.gov.vn/Portals/0/2020/Thang%2006/BC_NCKQ_2019/5_6_6_Fintech.pdf;
3. Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (2022), Báo cáo tình hình Fintech ở Việt Nam. https://www.ssc.gov.vn/Lists/TinTuc_CoQuanCS/Attachments/22849/Tinh%20hinh%20Fintech.pdf;
4. Vietnam Fintech Report (2021), Accelerating digital transformation in financial services. https://vietnamsupplychain.com/en/share/news/vietnam-Fintech-report-2021-accelerating-digital-transformation-in-financial-services;
5. Vietnam’s Fintech Market Outlook 2021-2025. https://www.businesswire.com/news/home/20210518005454/en/Vietnam%E2%80%99s-Fintech-Market-Outlook-2021-2025-ResearchAndMarkets.com;
6. Vu, L. H. (2021), Fintech Vietnam: Opportunities and challenges. Journal of Economics & Forecasting, 1, 34-42.