AfCFTA - khu vực tự do thương mại lớn trên thế giới với quy mô thị trường lên tới 3.400 tỷ USD

Tại Phiên họp toàn thể lần thứ 18 ở Addis Ababa, Ethiopian vào tháng 1/2012, các nguyên thủ châu Phi đã ra quyết định thành lập Khu vực Tự do thương mại lục địa châu Phi (gọi tắt là AfCFTA). Sau hơn 7 năm chuẩn bị, đến tháng 5/2019, Hiệp định AfCFTA bắt đầu có hiệu lực với sự phê chuẩn của 22 quốc gia châu Phi đầu tiên.

Tính đến nay, đã có 46 quốc gia châu Phi chính thức phê chuẩn Hiệp định AfCFTA. Khi đi vào hoạt động đầy đủ, AfCFTA sẽ là khu vực tự do thương mại lớn trên thế giới, với thị trường gồm 1,3 tỷ người và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) lên tới 3.400 tỷ USD.

Việc thực hiện AfCFTA sẽ giúp châu Phi hội nhập kinh tế sâu rộng hơn, thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại, tạo việc làm, xóa đói giảm nghèo và mang lại sự thịnh vượng cho các quốc gia châu Phi. Cụ thể, theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới năm 2020, AfCFTA có thể sẽ giúp FDI của châu Phi tăng từ 111% đến 159% bởi thu hút đầu tư xuyên biên giới nhờ miễn thuế quan và hàng rào phi thuế quan, thay thế các thỏa thuận thương mại khu vực và song phương bằng một hiệp định duy nhất và thống nhất.

AfCFTA có thể tạo ra nhiều cơ hội việc làm mới với mức thu nhập cao hơn, đặc biệt cơ hội việc làm cho phụ nữ được cải thiện đáng kể. Đến năm 2035, nhờ AfCFTA, lương của phụ nữ châu Phi sẽ tăng 11,2% và lương của nam giới sẽ tăng 9,8%. AfCFTA sẽ giúp châu Phi hội nhập sâu rộng hơn, xuất khẩu của châu Phi ra thế giới sẽ tăng 32% và xuất khẩu nội khối châu Phi sẽ tăng 109%.

Điều đó đồng nghĩa với thu nhập thực tế có thể đạt 9%, và đến năm 2035, 50 triệu người dân châu Phi sẽ có cơ hội thoát nghèo cùng cực. Hơn thế nữa, AfCFTA không chỉ  giúp các quốc gia châu Phi thực hiện được các Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) của Liên hợp quốc (UN), mà còn thực hiện được Chương trình Nghị sự châu Phi 2063 của Liên minh châu Phi (AU). 

Phát triển hơn nữa quan hệ hợp tác kinh tế giữa Việt Nam với các nước Trung Đông – châu Phi

 Việt Nam và các quốc gia châu Phi có mối quan hệ truyền thống hữu nghị, luôn ủng hộ lẫn nhau từ cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc cho đến công cuộc xây dựng phát triển đất nước. Mặc dù đại dịch COVID-19, kim ngạch thương mại giữa Việt Nam với các khu vực khác có sự giảm sút song kim ngạch thương mại giữa Việt Nam và các quốc gia châu Phi vẫn ghi nhận mức tăng trưởng dương.

Các mặt hàng xuất khẩu chính của Việt Nam sang châu Phi gồm hàng công nghiệp (máy móc chế biến nông sản, điện thoại, linh kiện điện thoại…), nông nghiệp (nông sản, thực phẩm, cà phê, chè, hạt tiêu, thủy hải sản), hàng chế biến…

Ngược lại, Việt Nam nhập khẩu từ châu Phi những mặt hàng chủ yếu là nguyên liệu thô (bông, điều, gỗ…). Hàng hóa của hai bên có tính bổ sung cho nhau, do vậy khi AfCFTA được khiển khai sẽ là cơ hội để những hàng hóa có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam thâm nhập nhiều hơn vào thị trường châu Phi và ngược lại, trong vòng hơn một thập kỷ qua, trao đổi thương mại Việt Nam – châu Phi đã tăng hơn gấp đôi, từ mức mới chỉ đạt 2,52 tỷ USD năm 2010 lên mức 5,5 tỷ USD năm 2022. Với sự ra đời của AfCFTA, giao thương của Việt Nam với khu vực thị trường châu Phi sẽ tăng đáng kể. 

Hơn thế nữa, đầu tư của các doanh nghiệp Việt Nam tại châu Phi cũng được tạo điều kiện nhờ AfCFTA, cụ thể như giảm thủ tục hành chính, ưu đãi về thuế… 

Tuy nhiên, bên cạnh những cơ hội mà AfCFTA mang lại thì cũng đặt ra những thách thức cho Việt Nam. Chẳng hạn, Việt Nam phải cạnh tranh gay gắt hơn với các quốc gia khác khi thâm nhập vào thị trường châu Phi. Trong bối cảnh khu vực và quốc tế mới, đặc biệt khi AfCFTA được hoàn thành, Việt Nam cần tìm cách tiếp cận hợp tác mới với châu Phi để các bên phát triển bền vững và thịnh vượng.

 “Chính vì vậy, việc tổ chức Hội thảo quốc tế “Thúc đẩy AfCFTA: Cơ hội và thách thức đối với Việt Nam” có tính thời sự và vô cùng quan trọng, không chỉ nhằm chào mừng Ngày châu Phi 2023 với các bạn bè châu Phi, mà còn góp phần hưởng ứng chủ đề Ngày châu Phi năm 2023 “Thúc đẩy thực hiện AfCFTA” của Liên minh châu Phi (AU)”, đại sứ Ma Rốc Jamale Chouaibi cho biết tại buổi họp báo diễn ra sáng 19/5/2023, tại Hà Nội.

Hội thảo quốc tế còn là diễn đàn để các quan chức chính phủ, nhà ngoại giao, nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp của Việt Nam, châu Phi và quốc tế chia sẻ về việc thực hiện AfCFTA, các quy định, điều khoản, những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện AfCFTA, cũng như phân tích và đánh giá cơ hội và thách thức hợp tác giữa Việt Nam và các quốc gia châu Phi khi AfCFTA hoàn thành, để từ đó tìm ra phương thức tiếp cận mới trong quan hệ hợp tác giữa các bên.

Đây đồng thời là cơ hội để kết nối giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B), doanh nghiệp với khách hàng (B2C) và doanh nghiệp với chính phủ (B2G) của Việt Nam với các quốc gia châu Phi và quốc tế nhằm thúc đẩy thương mại, đầu tư, du lịch, giáo dục…, góp phần thúc đẩy thực hiện Đề án của Thủ tướng Chính Phủ “Phát triển quan hệ của Việt Nam với các nước Trung Đông – châu Phi giai đoạn 2016-2025” theo Quyết định số 2015/QĐ-TTg ngày 24/10/2016, và Đề án của Thủ tướng Chính phủ “Phát triển quan hệ Việt Nam và Liên minh châu Phi giai đoạn 20121-2025” theo Quyết định số 36/QĐ-TTg ngày 10/5/2021.

 “Với sự tham gia tham luận, tham dự đông đảo của các quan chức chính phủ, nhà ngoại giao, nhà hoạch định chính sách, nhà nghiên cứu và doanh nghiệp của Việt Nam, châu Phi và quốc tế sẽ góp phần tạo nên sự thành công của Hội thảo và thúc đẩy hợp tác giữa Việt Nam với các quốc gia châu Phi, hợp tác Nam – Nam và ba bên giữa Việt Nam, châu Phi và quốc tế một cách thiết thực và hiệu quả vì sự phát triển bền vững và thịnh vượng của các bên”, đại sứ Jamale Chouaibi bày tỏ.