Diễn biến khó nắm bắt về quan hệ song phương căng thẳng Nhật - Hàn

Theo Nguyễn Văn Toàn/doanhnhansaigon.vn

Thủ tướng Hàn Quốc Lee Nak-yon đã gặp Thủ tướng Shinzo Abe vào ngày 24/10/2019, nhân chuyến thăm Tokyo dự lễ đăng quang của Nhật Hoàng. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo đã không đạt được tiến bộ nào trong việc nới lỏng mối quan hệ song phương đang rất căng thẳng.

Thủ tướng Hàn Quốc Lee Nak-yon và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một cuộc gặp hôm thứ năm - Ảnh: Yonhap
Thủ tướng Hàn Quốc Lee Nak-yon và Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe trong một cuộc gặp hôm thứ năm - Ảnh: Yonhap

Mặc dù không có tiến triển rõ ràng, ông Lee đã trao cho ông Abe một lá thư cá nhân của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in trong một cuộc họp kéo dài 20 phút, mà dự kiến ban đầu chỉ kéo dài 10 phút. Các quan chức Nhật cho rằng hai nước vẫn đang bị bế tắc ngoại giao về vấn đề bồi thường cho lao động thời chiến 1910-1945.

Theo các quan chức Nhật Bản, ông Abe lặp lại lập trường của chính phủ trong cuộc họp về vấn đề lao động thời chiến, nói rằng ông hy vọng Hàn Quốc sẽ hành động theo lời hứa giữa hai nước, đề cập đến hiệp ước hợp tác kinh tế năm 1965 được thiết kế để giải quyết tất cả các vấn đề bồi thường hậu thực dân. Hiệp ước này gắn liền với một hiệp ước cơ bản năm 1965, vốn đã bình thường hóa quan hệ sau chiến tranh của hai quốc gia và là kết quả của các cuộc đàm phán trường kỳ trước đó. 

Trong cuộc họp, ông Lee cho rằng Hàn Quốc đã luôn luôn và sẽ tiếp tục tuân thủ hiệp ước năm 1965, không phá vỡ bất kỳ lời hứa nào. 

Quan hệ song phương Nhật - Hàn đã gặp nhiều khó khăn kể từ cuối năm ngoái, khi Tòa án Tối cao Hàn Quốc yêu cầu các công ty Nhật Bản bồi thường cho những đau khổ về tình cảm mà các công nhân Hàn Quốc thời chiến buộc phải đối mặt.

Nội dung bức thư từ ông Moon chưa được công khai. Nhưng theo báo cáo của hãng thông tấn Yonhap, nó nêu chi tiết cam kết của ông Moon trong việc cải thiện mối quan hệ giữa hai nước và gọi Nhật Bản là đối tác quan trọng trong việc duy trì hòa bình khu vực.

Yonhap cũng dẫn lời một quan chức cấp cao của chính phủ Hàn Quốc cho biết các cuộc đàm phán Lee-Abe dự kiến sẽ đóng vai trò bước ngoặt trong nỗ lực tái thiết mối quan hệ, khi hai bên đồng ý tổ chức các cuộc tham vấn ngoại giao chính thức tiếp theo. Ông Lee cũng cho biết ngoại giao song phương dự kiến sẽ đạt được đồng thuận giữa các bên.

Nhưng ở Tokyo, kỳ vọng về cuộc họp Abe-Lee rất thấp, vì không có dấu hiệu nhượng bộ nào từ Tokyo hay Seoul về vấn đề lao động thời chiến. Các quan chức Nhật Bản lo ngại bất kỳ sự thỏa hiệp nào về vấn đề này có thể tái hiện nhiều vấn đề bồi thường sau chiến tranh thậm chí vượt ra ngoài phạm vi Hàn Quốc.

Thông tin thêm về thủ tướng Lee: Ông được biết đến là người am hiểu về Nhật Bản, từng sống ở nước này với tư cách là một phóng viên trước khi làm chính trị gia.

Ông Yuki Asaba - một giáo sư thành thạo về các vấn đề của Hàn Quốc tại Đại học Doshisha, cho biết, ông Lee đã xác nhận lại tầm quan trọng của các thỏa thuận năm 1965 là một bước tiến, nhưng nói thêm rằng sự khác biệt quan trọng vẫn còn trong cách hiểu về ý nghĩa chính xác của các thỏa thuận.

Theo phán quyết của Hàn Quốc, hiệp ước đã không bao gồm sự đau khổ về tinh thần của những người lao động thời chiến bị ép buộc dưới quyền cai trị thực dân bất hợp pháp; song Nhật Bản lập luận rằng hiệp ước đã giải quyết tất cả vấn đề bồi thường. Mấu chốt của vấn đề là sự hiểu biết về ý nghĩa của hiệp ước này rất khác nhau giữa hai quốc gia. 

Giải pháp tạm thời thực tế nhất sẽ là đồng ý giữ nguyên hiện trạng khi cả hai nước cam kết không làm tổn hại đến mối quan hệ hơn nữa, ông Asaba nói thêm.