Theo các cam kết quốc tế FTA mà Việt Nam ký kết, các tập đoàn FDI được thành lập doanh nghiệp chế biến, thu mua và xuất khẩu cà phê nhân.

Nguy cơ thao túng thị trường

Theo Hiệp hội Cà phê Ca cao Việt Nam (Vicofa), trong khi, lãi suất tối đa của các doanh nghiệp FDI chỉ 3%/năm thì doanh nghiệp nội dù được ưu đãi cũng phải chịu lãi suất bằng tiền Việt Nam từ 6,5 – 7%/năm.

Như vậy, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có nguy cơ thua ngay trên sân nhà và sẽ bị các doanh nghiệp FDI chiếm thị phần xuất khẩu chi phối và quay lại ép giá nông dân như họ đã và đang làm hiện nay.

Các doanh nghiệp cà phê kiến nghị, Chính phủ đẩy nhanh việc thành lập Quỹ phát triển cà phê Việt Nam nhằm hỗ trợ cho sản xuất, kinh doanh và xuất khẩu cà phê như các nước Brasil, Colombia, Ấn Độ đang làm.

Thực tế, việc thành lập Quỹ phát triển cà phê Việt Nam đã được xúc tiến từ đầu năm 2016. Dự kiến, Quỹ này sẽ đi vào hoạt động từ đầu năm 2017. Dự kiến năm 2017, mức thu để gây quỹ sẽ là 2 USD/tấn cà phê xuất khẩu.

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng, Quỹ này sẽ khó có thể đáp ứng ngay vấn đề vốn cho doanh nghiệp (DN). Cùng với đó, mức lãi suất 6,5 – 7%/năm nếu so với 3%USD/năm cũng không quá chênh lệch.

Bởi vì, so với mức lạm phát khoảng 5%/năm của tiền Việt Nam đồng thì lãi suất trên cũng là hợp lý. Do đó, những hỗ trợ từ các chính sách tài chính cho DN cà phê có tính khả thi không cao.

Tái canh cà phê cũng ì ạch vì thiếu vốn

Nhằm giúp cho ngành cà phê phát triển bền vững, ổn định đời sống đồng bào Tây Nguyên, Vicofa kiến nghị, Ngân hàng Nhà nước có chính sách giãn nợ, xóa nợ đối với các hộ nông dân và DN thu mua, chế biến, xuất khẩu cà phê có nợ quá hạn do bị ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, khô hạn và mất mùa gây nên.

Trả lời kiến nghị trên, Ngân hàng Nhà nước cho rằng, cơ quan này đã ban hành nhiều văn bản hướng dẫn về việc giãn nợ, xóa nợ đối với các hộ nông dân và doanh nghiệp cà phê có nợ quá hạn do bị ảnh hưởng bởi hiện tượng El Nino, khô hạn và mất mùa.

Trường hợp thiên tai xảy ra trên phạm vi rộng, căn cứ báo cáo và đề nghị của Ủy ban Nhân dân tỉnh, thành phố, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét cho phép tổ chức tín dụng được khoanh nợ không tính lãi đối với dư nợ bị thiệt hại trong thời gian tối đa 2 năm đối với khách hàng.

Tuy vậy, giải thích này vẫn chưa thỏa mãn được lo ngại của nhiều doanh nghiệp và hộ nông dân. Bởi vì, chính sách được ban hành từ năm 2015 trong khi đó, năm 2016 hiện tượng El Nino, khô hạn và mất mùa tại Tây Nguyên còn xảy ra nghiêm trọng hơn nhiều.

Theo Phó cục trưởng Cục Trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) ông Lê Văn Đức, kinh phí để tái canh mỗi ha cà phê mất 120 – 150 triệu đồng. Như vậy, nhẩm tính muốn tái canh tất cả diên tích cà phê trên tốn khoảng gần 200.000 tỷ đồng.

Nhưng hiện gói cho vay 120.000 tỷ đồng lãi suất hỗ trợ 6,5%/năm mặc dù được triển khai từ tháng 6/2013 nhưng đến nay, mới chỉ có vài chi nhánh Agribank ở các tỉnh ký hợp đồng và giải ngân cho vay tái canh cà phê được vài trăm tỷ đồng. Nguyên nhân là do nông dân rất khó đáp ứng đủ các yêu cầu để được vay vốn…