Cần hình thành các ngành công nghiệp mang tính nền tảng

Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng cho rằng, đi đôi với các giải pháp về tái cơ cấu, cổ phần hóa và thoái vốn,câu hỏi lớn được đặt ra là: Việc hình thành nên các ngành công nghiệp có tính chất dẫn dắt, nền tảng, đột phá, có tính chủ đạo để cùng thành phần kinh tế tư nhân đóng góp cho sự phát triển của đất nước cần phải được lực lượng DNNN triển khai như thế nào?

Trả lời câu hỏi này, để tạo điều kiện cho khu vự kinh tế tư nhân phát triển, Bộ trưởng chỉ rõ, DNNN đang thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn với định hướng: DNNN chỉ làm những gì mà khu vực kinh tế tư nhân không làm được hoặc không muốn làm như quốc phòng, an ninh; độc quyền tự nhiên; các hạ tầng lớn cho xã hội và các dịch vụ công ích thiết yếu…

Mặt khác, việc xác định cho được các ngành công nghiệp mang tính nền tảng, tính dẫn dắt, tạo động lực phát triển đất nước trong tương lai cần phải được nghiên cứu và triển khai tích cự, đồng bộ nhằm tận dụng được những cơ hội trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 như hiện nay.

Cùng với đó, Bộ trưởng cho rằng, DNNN cần thực hiện đi đầu trong việc ứng dụng công nghệ của cuộc CMCN 4.0 để nâng cao hiệu suất lao động và tạo thêm sản phẩm, dịch vụ mới

Nhiệm vụ này cần được các tập đoàn, tổng công ty lớn nghiên cứu một cách sâu sắc, nghiêm túc các cơ hội và thách thức trong tương lại để định hình được chiến lược phát triển của mình khi mà khoa học công nghệ đang thay đổi một cách nhanh chóng.

Xu hướng của kinh tế số, công nghệ dữ liệu lớn (big data), trí tuệ nhân tạo, sản xuất thông minh… là xu hướng không thể đảo ngược.

Bên cạnh đó, những thách thức về môi trường, biến đổi khí hậu, phát triển bền vững cần phải giải quyết khi chúng ta tập trung vào phát triển kinh tế, đặc biệt là các ngành công nghiệp liên quan đến khai thác và sử dụng tài nguyên tự nhiên. Đây cũng là những vấn đề và thách thức chung của các nước trong khu vực và trên thế giới.

“Việc tập trung vào nghiên cứu và phát triển các công nghệ, giải pháp để giải quyết các vấn đề môi trường này có thể là cơ hội cho chúng ta trong tương lai. Các giải pháp này không những giải quyết được vấn đề phát triển bền vững trong nước mà còn có thể vươn ra để giải quyết các vấn đề trong khu vực và trên thế giới, trở thành một ngành có tính vượt trội cho Việt Nam”, Bộ trưởng phát biểu.

Tái cơ cấu DNNN phải có cách tiếp cận mới

Bộ trưởng cũng cho rằng, báo cáo tổng hợp của Bộ Tài chính đã đánh giá được một cách toàn diện quá trình triển khai tái cơ cấu, cổ phần hóa, thoái vốn DNNN, đặc biệt là các tập đoàn, tổng công ty trong thời gian qua và đưa ra nhiệm vụ, giải pháp cho giai đoạn tới.

Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp đã đi vào hoạt động, việc chuyển giao 19 tập đoàn, tổng công ty với nhiều nhóm ngành đã hoàn thành, thì cách tiếp cận tái cấu trúc hay tái cơ cấu DNNN có lẽ không chỉ đặt riêng lẻ cho từng doanh nghiệp mà phải có cách tiếp cận theo nhóm doanh nghiệp hoặc theo chuỗi các sản phẩm để có thể tận dụng được các thế mạnh của các tập đoàn, tổng công ty lớn.

“Đây là nhiệm vụ mà Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp phải nghiên cứu, có những đề xuất mang tính chiến lược để thực sự thay đổi được phương thức hoạt động và nâng cao hiệu quả các các tập đoàn, tổng công ty lớn này”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Mặc dù nắm giữ nguồn lực quan trọng của quốc gia, nhưng Bộ trưởng cũng đánh giá kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của khối DNNN chưa có nhiều đột biến; thậm chí làm mất vốn và gây ra những hậu quả không mong muốn như trường hợp của Vinashin, Vinalines hay các dự án không hiệu quả của ngành công thương.

Nghị quyết số 12, Hội nghị Trung ương 5 cũng xác định xử lý triệt để, bao gồm cả việc cho phá sản các doanh nghiệp nhà nước yếu kém. Do vậy, cần phải tập trung giải quyết dứt điểm, không kéo dài gây lãng phí nhân lực, vật lực.

“Tuy nhiên, việc xử lý các vấn đề này cần phải tiếp cận theo hướng thị trường trong việc xác định giá trị doanh nghiệp, dự án khi thực hiện chuyển nhượng hoặc thanh lý; đánh giá đúng bản chất của sự việc và giải quyết theo nhóm vấn đề, có sự bổ trợ cho nhau để đảm bảo có tính khả thi hơn trong thực tiễn”, Bộ trưởng lưu ý.

Cần dần hình thành thị trường các giám đốc/tổng giám đốc

Cho rằng, việc thực hiện tái cơ cấu thời gian qua mới chỉ tập trung vào việc cổ phần hóa, bán vốn nhà nước tại doanh nghiệp; chưa có đánh giá về hiệu quả của phương án thực hiện cổ phần hóa, thoái vốn đến lợi ích tổng thể của doanh nghiệp và Nhà nước trong dài hạn, do vậy, Bộ trưởng yêu cầu cần có đánh giá về chất lượng của phương án cổ phần hoá, thoái vốn trong thời gian qua.

“Đặc biệt, cần xem xét lại cách tiếp cận và quá trình thực hiện tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược cho phù hợp với thông lệ quốc tế, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoàiđể có thể thực sự tìm kiếm được nhà đầu tư nhằm phát triển doanh nghiệp theo định hướng, chiến lược chứ không chỉ là nhà đầu tư tài chính thông thường”, Bộ trưởng chỉ rõ.

Bên cạnh đó, cần thực hiện quản trị chuyên nghiệp hóa DNNN, sử dụng cơ chế quản lý dựa trên hiệu quả hoạt động (cần xây dựng vai trò, nhiệm vụ, chức năng, KPI cho từng vị trí trong tổ chức từ cấp cao nhất đến cấp thấp nhất)

Bộ trưởng cũng cho rằng, tổng giám đốc điều hành cần phải là người chuyên nghiệp và cần có cơ chế tuyển chọn và trả lương theo thị trường và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Cần dần hình thành thị trường các giám đốc/tổng giám đốc điều hành doanh nghiệp chuyên nghiệp xứng tầm khu vực và quốc tế để đảm bảo rằng DNNN được vận hành theo mô hình quản trị hiện đại, công khai, minh bạch.